Chương 10Tài chính phi tập trung (DEFI)
Khi chúng ta nói với nhau về NFT, chúng ta nhanh chóng nhận ra rằng mình không thể hiểu token không thể thay thế được là gì cho đến khi chúng ta lần đầu tiên hiểu về các token có thể thay thế được.
Điều này xảy ra tương tự như vậy với DeFi, hoặc tài chính phi tập trung. Để hiểu được, trước tiên chúng ta phải hiểu tài chính tập trung là gì. Các dịch vụ tài chính bạn sử dụng hàng ngày được cung cấp bởi các công ty tập trung - ngân hàng, công ty môi giới và sàn giao dịch chứng khoán. Họ có địa điểm thực tế, nhiều nhân viên và cổ đông sở hữu chúng. Họ có quyền cho bạn tham gia hay không. Bạn không thể giao dịch cổ phiếu trừ khi công ty môi giới đồng ý mở tài khoản cho bạn; bạn không thể mở tài khoản ngân hàng mà không có sự chấp thuận của ngân hàng.
Do đó, các công ty tập trung nắm giữ nhiều quyền lực. Nhưng DeFi loại bỏ sức mạnh của họ. Một việc đáng kinh ngạc nhưng có thật: các ngân hàng, công ty môi giới và sàn giao dịch không còn cần thiết nữa. Mọi người ở khắp mọi nơi đều có thể tham gia mà không cần sự cho phép của bất kỳ ai.
Đây là một cuộc cách mạng.
Thế giới tài chính phi tập trung cung cấp mọi dịch vụ mà công ty tập trung truyền thống có thể cung cấp cho bạn - các sản phẩm vay và cho vay, quản lý tài sản, đầu tư và bảo hiểm. Mọi thứ đều được cung cấp thông qua các hợp đồng thông minh (mà chúng ta đã tìm hiểu trong chương 2) trên một blockchain.
Bạn cần có một ví nóng để sử dụng ứng dụng phi tập trung, chẳng hạn như ví do MetaMask cung cấp. Bạn chỉ cần gửi tài sản kỹ thuật số vào đó, chẳng hạn như Ether. Và bây giờ, bạn có thể sử dụng bất kỳ ứng dụng phi tập trung nào. Không cần đăng nhập. Không có tên người dùng. Không mật khẩu. Không cần sự cho phép của bất kỳ ai.
Vì vậy, thay vì mua cổ phiếu thông qua công ty môi giới liên kết với Sở giao dịch chứng khoán New York (Hai công ty tập trung!), bạn có thể giao dịch trên DEX - một nền tảng giao dịch phi tập trung. Lớn nhất là sàn giao dịch Uniswap, đã xử lý hơn 400 tỷ đô la giao dịch kể từ khi thành lập vào năm 2018; công ty xử lý hơn 350 triệu đô la giao dịch mỗi ngày. NYSE có hơn 3.000 nhân viên; Uniswap có 37. NYSE được thành lập năm 1792; Uniswap được thành lập bởi Hayden Adams vào năm 2018, hai năm sau khi anh ấy tốt nghiệp đại học. Rất ấn tượng phải không?37
37 Tôi có vốn chủ sở hữu tại ICE, công ty mẹ của NYSE và Bakkt, một sàn giao dịch kỹ thuật số từng thuộc sở hữu của ICE.
Dựa vào dịch vụ theo dõi DefiLama, các nền tảng DeFi đã nắm giữ hơn 240 tỷ đô la trên nhiều blockchain, và những công ty đầu tư mạo hiểm và cổ phần tư nhân đã đầu tư hơn 70 tỷ đô la vào các công ty khởi nghiệp trên nền tảng này, theo như DeFi Pulse38.
38 Trang web phân tích dữ liệu của DeFi
Nhưng tất cả vẫn còn rất mới mẻ và do đó chứa nhiều rủi ro tiềm tàng khi sử dụng. DeFi không hoạt động dựa trên bất kỳ khuôn khổ quy định nào - không có SEC, CFTC hoặc FDIC để bảo vệ bạn. Nếu hợp đồng thông minh xảy ra lỗi, chức năng khác có thể bị lỗi hoặc vận hành sai - vấn đề này khiến bạn bị thiệt hại về tài chính. Phí gas (được đề cập trong chương 5) có thể tăng lên tới 100 đô la cho mỗi giao dịch. Và bạn không bao giờ có thể chắc chắn ai là người đứng sau bức màn; ví dụ, giao thức PolyGaj quản lý 7 triệu đô la; và được tạo ra bởi Gajesh Naik. Cậu nhóc khi ấy 13 tuổi.
Vì vậy, trước khi tham gia, hãy đảm bảo rằng bạn đã tìm hiểu kỹ về công nghệ - và những người đứng sau nền tảng mà bạn định sử dụng.
Nguồn cấp dự liệu (Oracle)
Một oracle là mã phần mềm liên kết thế giới kỹ thuật số với thế giới vật lý thực. Ví dụ, giá cổ phiếu IBM hiện tại là bao nhiêu? Sở giao dịch chứng khoán New York có thể cho bạn thông tin vì đó là nơi IBM giao dịch. Nhưng blockchain không có. Vì vậy, các oracle xuất hiện.
Oracle mang dữ liệu từ thế giới vật chất (được gọi là giao dịch ngoài chuỗi) vào một chuỗi khối kỹ thuật số (giao dịch trong chuỗi). Có hàng nghìn mục đích sử dụng oracle - chuỗi cung ứng và sự di chuyển của hàng hóa, thời tiết, số lượng người dùng trong một hệ sinh thái cụ thể, xu hướng chính trị, thỏa thuận pháp lý,... Tất cả dữ liệu đó có thể được đưa vào thế giới kỹ thuật số.
Ngoài ra còn có các oracle truyền tải - outbound oracle. Chúng cho một thực thể chuyển sự kiện xảy ra bên trong ra bên ngoài blockchain, chẳng hạn như tổng số tiền được cho vay bởi một ứng dụng, mạng hoặc giao thức cụ thể.
Tại thời điểm tôi viết cuốn sách này, Chainlink là nhà cung cấp lớn nhất về các oracle của blockchain.