B
ạn Bống được tiêu tiền vào năm lớp Một. Khi mẹ nhìn thấy hầu hết cô cậu lớp Một đã biết xuống căn tin trường học mua ly nước ngọt, bịch snack. Mẹ không muốn con ngồi một góc vì không có tiền mua quà cùng các bạn hoặc phải tươi cười chờ các bạn cho phần.
Hôm lên Đà Lạt, mẹ nhớ mãi cuộc nói chuyện của anh Vĩnh Đăng và Bống. Anh Đăng là con của bác Lê Chi, bạn mẹ. Anh học lớp Năm nhưng khá già dặn so với tuổi vì đam mê nhất đời của anh là sách, tất cả các thể loại sách, văn học, khoa học, lịch sử… Khi em Bống chìa ra tờ 2.000 khoe anh rằng: “Em có tiền nè,” thì anh Đăng nói:
- Đấy là tiền của ai?
- Tiền của em?
- Tiền do em làm ra à?
- Không, em đang nhỏ, em không làm việc được.
- À, thế là tiền mẹ cho em à? Hay em lượm được? Tóm lại, nếu đó không phải tiền em làm ra thì em đừng khoe với người khác rằng đấy là tiền của em. Đồng tiền chỉ giá trị khi mình làm ra nó thôi, em hiểu không?
Chỉ nhìn vẻ mặt nghệt ra của em Bống là mẹ và anh Đăng đều hiểu em có hiểu hay không.
Các bạn nhỏ như bạn Bống vẫn có sở thích khoe tiền của, dù việc khoe ấy chỉ cho vui. Hôm kia bạn Bống đi học, cầm theo tờ 5.000 đồng, bạn của bạn là một cậu nhóc múp míp, đáng yêu đang… đứng đếm tiền ở cửa phụ trường học. Kế bên cửa phụ là căng-tin, có lẽ bạn ấy đang đếm lại sau khi ăn sáng. Bạn Bống hí hửng huơ huơ tờ 5.000 đồng:
- Ê ê, tui có nè. Bữa nay ông có bao nhiêu đó?
Bạn kia, không trả lời, chìa ra vài tờ 1.000, 2.000 đồng trên tay mình. Và các bạn ấy tít mắt nhìn nhau cười rất vui.
Mẹ không muốn làm bạn mất vui đầu ngày nên dĩ nhiên cất lại chuyện “khoe tiền” ấy. Buổi tối hôm ấy, khi bạn đã về:
- Sáng nay mẹ không vui khi con khoe tiền với bạn con ở trên trường nha.
- Sao vậy mẹ, con có làm gì đâu?
- Con có nhớ lần anh Vĩnh Đăng nói không? Tiền đâu phải do mình làm ra mà khoe. Hơn nữa, khi các con khoe nhau, nhỡ kẻ xấu dòm ngó, sẽ làm gì hại mình, ăn trộm tiền của mình thì sao? Rồi những bạn không được bố mẹ cho tiền sẽ buồn thì sao? Mẹ thích các bạn khoe nhau được bao nhiêu bông hoa mặt cười hơn, ai làm toán đúng, viết đẹp hơn. Bởi vì chẳng kẻ xấu nào dòm ngó và ăn trộm được những điều ấy cả…
- Dạ mẹ, con hiểu rồi…
* * *
Đã đôi lần bạn Bống nhìn thấy mẹ mượn tiền người này người kia khi cần gấp. Như lần đi làm mắt kính cho bạn ấy, vì không dự tính trước nên trong túi mẹ không có nhiều tiền, thiếu hơn 100 nghìn nên phải mượn dì Út. Lại gần đây, mẹ bán bộ bàn ghế gỗ ở nhà cho gọn chỗ, khi bạn hỏi vì sao phải bán thì mẹ trả lời để có tiền đóng tiền học nên Bống phải nghe lời mẹ học ngoan nhé… Vài lần như thế khiến bạn nghĩ rằng nhà mình đang thiếu tiền.
Hôm bạn chuẩn bị đi chơi với các bạn trong lớp, bà cho bạn 20.000 đồng để ăn kem cùng các bạn. Đó là tờ tiền có mệnh giá lớn nhất mà bạn được cho. Mẹ chỉ cho bạn nhiều nhất là 10.000 đồng, đủ mua ly nước giải khát và gói snack hoặc một món đồ nho nhỏ bạn thích. Trước khi đi ngủ, bạn cầm tờ tiền chần chừ vài giây rồi dứt khoát đưa mẹ.
- Con cho mẹ nè, mẹ cất đi mà tiêu.
- Sao vậy, của Bống để dành mai ăn kem mà.
- Không sao đâu mẹ, trên xe có nước uống, khát thì con sẽ uống nước. Con không ăn kem cũng không sao mà. Mẹ đang kẹt tiền mà.
Mẹ lặng đi vài giây, mắt cay cay. Đó là lần đầu cô bạn sáu tuổi biết chia sẻ với mẹ chuyện tiền bạc khi khó khăn.
* * *
Đến giờ thì ý kiến về chuyện có nên để trẻ tiêu tiền sớm không vẫn khiến nhiều gia đình suy nghĩ. Trẻ có thể tự biết tiêu tiền nhưng tiêu sao cho đúng mới là điều cần dạy. Mà việc tiêu sao cho đúng thì đến giờ mẹ vẫn còn cần phải học và điều chỉnh.
Nếu không có cơ hội cầm những đồng tiền lẻ trong tay, bé con của mẹ sẽ không có cơ hội học được những bài học nhỏ như bài học từ anh Vĩnh Đăng, mẹ không có cơ hội để trò chuyện khi con có những hành vi chưa đúng mực về tiêu tiền. Và mẹ cũng không có cảm giác cay mắt vì hạnh phúc khi được một cô nhỏ chia sẻ cho 20.000 đồng - số tiền lớn nhất mà cô ấy có.
Và vì thế, trong một chừng mực nào đó, cho con một ít tiền lẻ để tập cho con cách chi tiêu vẫn là điều nên làm.