Lễ kỷ niệm

Lễ kỷ niệm phản ánh tầm quan trọng của việc chia sẻ và tôn vinh bản thân và những con người đã góp phần làm nên cuộc sống của mình; đó cũng là một dịp để đánh dấu chặng đường của ta trong thế giới này, từ lúc sinh ra cho đến khi già đi, từ mùa xuân sang mùa đông.

Những chiếc bánh sinh nhật, những lễ hội cộng đồng, những mốc đánh dấu các mùa với các bữa ăn đặc biệt: Tất cả là dịp để mọi người quây quần lại quanh các món ăn, tái khẳng định mối liên kết với nhau. Thường thì chính các món ăn ta đã trải nghiệm trong những dịp như thế suốt quá trình lớn lên là những hương vị và công thức ta sẽ ghi nhớ cả đời: Những phương tiện để nhen lên những trải nghiệm tích cực của khoảng thời gian ta sẻ chia với những người khác.

Gần như mọi nền văn hóa và mọi tôn giáo đều có những món ăn đặc biệt gắn liền với những ngày lễ hội của chúng. Đôi khi chúng có sự liên kết trực tiếp với các sự kiện lịch sử nhất định. Do đó, nấu nướng và phục vụ các món ăn này đem lại một thứ động lực để kể lại những câu chuyện khơi gợi những khoảnh khắc quyết định trong quá trình phát triển những hiểu biết và phong tục tập quán của một nhóm người. Chẳng hạn, lễ hội Hanukkah của người Do Thái, một lễ hội Ánh sáng, có từ gần 2.400 năm trước và lễ Hiến dâng lại Đền Thánh ở Jerusalem sau khi một đội quân xâm lược phá hủy nó. Người ta đã quét dọn ngôi đền nhưng rồi lại phát hiện ra rằng không có đủ dầu thiêng để giữ những ngọn nến cháy lâu hơn một đêm. Kỳ diệu thay, nến đã tiếp tục cháy trong tám ngày liền – đủ thời gian để chuẩn bị thêm dầu. Nhằm công nhận vai trò của dầu, các món ăn trong ngày Hanukkah thường được chiên. Lễ hội Eid diễn ra vào cuối tháng Ramadan đánh dấu sự kết thúc của một tháng ăn chay. Một lễ Eid al-Fitr điển hình bao gồm nhiều đồ ngọt, để tăng cường năng lượng và cảm giác vui vẻ, nhưng bởi lẽ người Hồi giáo có mặt ở khắp nơi trên thế giới nên các món ăn điển hình cũng khác nhau từ nơi này qua nơi khác (dù tất cả đều phải theo tiêu chuẩn halal), và thường có quả chà là như một lời nhắc nhở về món ăn xả chay của Nhà tiên tri Muhammad. Khi ăn những món ăn này, những người làm lễ hấp thụ vào cơ thể của họ hương vị của những thử thách và thắng lợi của tổ tiên.

Các lễ Giáng sinh và Phục sinh của người Cơ đốc giáo cũng được tổ chức ở nhiều quốc gia và vùng khí hậu khác nhau, với ít nhất một món ăn chính là một loại gia cầm lớn được quay lên. Thứ thích hợp cho một bữa tiệc mùa đông phương Bắc − nơi mọi người quây quần lại với nhau để cùng chia sẻ thức ăn trong giai đoạn khan hiếm − có thể không phải một thực đơn hoàn toàn phù hợp ở vùng khí hậu nóng; như tôi đã nghe nói người Úc đón Giáng sinh trong cái nóng oi ả và dọn lên một cái bánh pudding mận hấp cùng với bánh xốp phủ kem và trái cây. Có lẽ phục vụ bánh pudding truyền thống mang trở lại những kỷ niệm đẹp đẽ về quê hương của họ đối với những gia đình di cư, một khoảnh khắc chánh niệm về cội nguồn vượt qua cái thực tế hàng ngày.

Cũng như cái loại đồ ăn đặc biệt đánh dấu các lễ kỷ niệm hàng năm, có những món ăn yêu thích mà chúng ta lựa chọn để ăn mừng một thành công hay sự kiện hết sức đặc biệt, những điều không phải năm nào cũng xảy ra. Tôi đã từng được đề nghị làm bánh để kỷ niệm một năm phong trào “chuyển đổi” ở Totnes, Devon, nơi tôi sống. Totnes là nơi đầu tiên trong số các cộng đồng dùng cái tên “thị trấn chuyển đổi” (transition town) – đây là một phần của một mạng lưới quốc tế của các sáng kiến cấp cơ sở nhằm mục đích tăng cường khả năng tự cung tự cấp, giảm thiểu sự tác động đến môi trường và mang lại sự ổn định cho nền kinh tế địa phương. Sau đó họ đã đề nghị tôi cung cấp một công thức làm bánh cơ bản cho trang web của họ. Người sáng lập Transition Network, Rob Hopkins, đã giải thích rằng, việc làm một cái bánh là một cách tuyệt vời để kỷ niệm nhiều dịp mang tính chất bước ngoặt mà cộng đồng đạt được khi mọi người tụ họp lại bên nhau để cùng xây dựng sự phát triển của địa phương. Đó có thể là việc trồng một vườn cây ăn quả, ra mắt một đồng nội tệ, hay trang bị pin mặt trời cho những ngôi nhà trong một dãy phố. Bánh thì nhiều calo và ngọt ngào: Ngon miệng và khiến bạn muốn ăn thêm nữa, nhưng chắc chắn không phải là thứ chúng ta muốn ăn hàng ngày. Vì thế, chúng ta cắt nhỏ và chia bánh cho rất nhiều người, và chúng ta có thể trang trí chúng thật đẹp, để phản ánh cái thành tựu mà chúng ta đang chúc mừng.

Quá trình chuẩn bị và nấu nướng các món ăn mang tính kỷ niệm thường là phương thức đem mọi người lại gần nhau, một kiểu tiền truyện của sự kiện. Thật vậy, bạn có thể nói rằng việc lên kế hoạch cẩn thận và chia sẻ các công đoạn nấu ăn với nhau chính là điểm khởi đầu thực sự của lễ kỷ niệm. Kỷ niệm tức là làm mọi thứ cùng nhau và cùng tạo ra một nhận thức chung, và đồ ăn giúp gắn kết điều này. Bởi ăn uống là một hoạt động hàng ngày tất cả chúng ta đều tham gia vào, nên việc kết hợp đồ ăn cho lễ kỷ niệm, và làm lễ kỷ niệm với những món ăn, sẽ luôn có chỗ cho cả hai thứ trong cuộc sống của chúng ta.

Trong những lễ kỷ niệm nói trên và trong việc làm các món ăn đặc biệt cho những sự kiện như vậy, chúng ta có thể đang bỏ lỡ một hoạt động có giá trị cho cuộc sống – một việc làm khiến chúng ta có cảm giác là một thành viên sống động của cộng đồng Trái đất đa dạng. Bởi vậy, mỗi khi tham gia vào các dịp lễ, hãy luôn luôn dành một chút thời gian dừng lại trong chốc lát, nhìn lại mọi việc đang diễn ra một cách khách quan và thực sự tận hưởng những điều tích cực mà những khoảnh khắc này mang tới.