Trên hành trình thực hành đi đến thái độ sống tích cực, bước chân đầu tiên của bạn là làm chủ được tâm trí mình thông qua những niềm tin vững chắc. Tâm trí bạn là tặng phẩm vô cùng kỳ diệu của Tạo hóa, mà nhà thiên văn học, toán học và vật lý học Freeman Dyson từng nói như sau:
“Tâm trí đi vào khả năng hiểu biết về tự nhiên của chúng ta qua hai cấp độ riêng biệt, ở mức cao nhất, mức độ hiểu biết của con người, tâm trí dường như nhận biết trực tiếp được dòng chảy phức tạp của điện và hóa trong não. ở mức thấp nhất, mức độ của nguyên tử đơn và electron, tâm trí có khả năng mô tả sự kiện, ở giữa hai mức độ này, những mô hình cơ học đã hoàn thiện và tâm trí dường như trở nên thừa thãi. Nhưng, với tư cách là một nhà vật lý, tôi không thể không nghi ngờ vẫn còn mối liên hệ lô-gíc nào đó giữa hai cấp độ ấy, và nhờ đó mà tâm trí có mặt trong vũ trụ này.
… Trong vũ trụ này, tôi không cảm thấy mình khác lạ như một người đến từ hành tinh xa xôi nào đó. Càng nghiên cứu về vũ trụ, tôi càng khám phá ra rằng, vũ trụ có thể biết đến sự hiện hữu của chúng ta bằng nhiều cách khác nhau.”
Dyson tin rằng, tâm trí chúng ta lan tỏa rồi hòa nhập vào vũ trụ ở hai mức độ tối thiểu và tối đa, nhờ hoạt động của electron lẫn con người. Nơi gặp gỡ giữa những điều lớn lao và nhỏ bé, giữa vũ trụ và tâm trí chính là điểm mà bạn có thể tập luyện để định hướng được đời mình cũng như thế giới quanh bạn.
Bên cạnh đó, những quan sát của W. Clement Stone còn cho thấy: tâm trí và thể xác gắn liền với nhau. Bạn có thể định hướng cho suy nghĩ, điều khiển cảm xúc và vận mệnh của mình. William James vô cùng trân trọng nội lực tồn tại trong mỗi con người khi ông tin rằng: “Chúng ta sẽ trở thành điều mà chúng ta hay nghĩ đến nhất”.
Mỗi người đều được sở hữu một kho báu tuyệt diệu là bộ não và hệ thần kinh. Một người “bình thường” (hiểu theo nghĩa rộng nhất của từ này) đều được thừa hưởng năng lực để đạt được bất cứ điều gì người khác có thể, đã và đang đạt được trong cuộc sống. Tinh cảm, cảm xúc, bản năng, khuynh hướng, cảm nhận, tâm trạng, thái độ và thói quen của bạn đều nằm trong tầm tay để bạn điều khiển và sử dụng vào mục đích cuối cùng. Giống như tất cả những năng lực tự nhiên khác, mỗi yếu tố trên đều ẩn chứa những giá trị tốt đẹp, nhưng cách chúng ta sử dụng chúng thì đa dạng, có thể là tích cực, trung lập, hoặc tiêu cực.
Tự bẩm sinh, những năng lực này đều có giá trị tốt đẹp. Chúng giống như những mặt hàng mới mẻ được bày trên kệ, luôn được đánh bóng, chiếu sáng và sẵn sàng để được mang ra sử dụng.
Tuy nhiên, chúng lại không thể tự hoạt động mà phải cần đến bàn tay con người. Chúng ta có thể thấy rõ điều này qua việc quan sát trẻ em. Càng trưởng thành, những chức năng này của tâm trí sẽ càng trở nên rõ ràng qua suy nghĩ và hành động của chúng. Và một thực tế thường diễn ra là theo thời gian và do sự lãng quên, sợ hãi hay những ảnh hưởng xấu khác, nhiều trong số những mặt hàng đó không được dùng đến và không sinh lợi.
Nhưng bất kể là bạn đã làm những gì trong đời mình, bạn vẫn còn đủ nội lực và khả năng để sử dụng những công cụ của tâm trí một cách đầy đủ, hiệu quả. Bạn có thể định hướng, điều khiển và cân bằng lại chúng - bằng cách phát triển thái độ sống tích cực cho mình.
Tâm trí bạn có khoảng mười tỉ tế bào. Những tế bào đó đều có liên quan đến nhau, và mỗi tế bào được sinh ra đều với mục đích phục vụ bạn. Người khôn ngoan nhất chính là người biết sử dụng những năng lực có sẵn ấy. Nhiều bậc vĩ nhân trong lịch sử đạt được thành công của họ không phải do thừa hưởng một chỉ số IQ cao hơn bình thường, mà là do họ biết cách sử dụng và điều khiển những năng lực tinh thần của mình hiệu quả. Bạn cũng đang sở hữu những năng lực tinh thần vô hạn, nhưng việc sử dụng chúng để đem lại cho đời mình những ích lợi lớn lao hay không là tùy bạn.
Thực hành: Làm chủ tâm trí
Lưu ý: Đây là bước đầu tiên của những bài tập thực hành dành cho bạn. Hãy dành thời gian, và nếu cần, thu xếp thời gian để luyện tập tất cả những bài tập được trình bày trong mười bước.
Bạn hãy ghi lại những “niềm tin” sau và dán chúng ở những nơi mà bạn có thể dễ dàng nhìn thấy mỗi ngày, như ở gương soi trong nhà tắm, hoặc tại bàn trang điểm. Đừng đợi tới khi bạn tin mới bắt đầu nói những lời trên, mà thay vào đó, hãy nói về chúng để có lòng tin.
- Tôi tin tâm trí tôi thuộc sở hữu của tôi.
- Tôi tin tôi có thể làm chủ tâm trí mình.
- Tôi tin tôi có thể định hướng, làm chủ cảm xúc, tâm trạng, cảm nhận, trí tuệ, khuynh hướng, thái độ, tình cảm và thói quen của mình nhằm phát triển thái độ sống đúng đắn, tích cực, lạc quan.
- Tôi sẽ xây dựng được thái độ sống tích cực cho mình.
Phía sau chiến thắng
Chiếc Cúp Hoa Kỳ là phần thưởng danh giá nhất cho đội chiến thắng trong môn đua thuyền buồm trên toàn thế giới. Nó được gọi là Cúp Hoa Kỳ vì trong suốt 138 năm, Mỹ luôn là đội giành ngôi vô địch. Nhưng vào năm 1983, nước Úc đã làm cả thế giới sửng sốt khi lần đầu tiên giành được nó từ tay người Mỹ, truất ngôi vị độc tôn tồn tại hơn một trăm năm nay.
Dennis Conner là đội trưởng đội thuyền buồm Mỹ, người đã để vuột mất chiếc cúp vào năm đó. Nhưng bốn năm sau, ông và đồng đội của mình đã giành lại nó cho đội tuyển Mỹ trên chiếc thuyền buồm mang tên Star and Stripes. Để làm được điều đó, Conner đã phải vượt qua rất nhiều tai tiếng, trong đó có cả dư luận cho rằng, chính ông là người để mất chiếc cúp lần trước. Điều cơ bản trong thành công lần này của Conner được đúc kết trong những từ hết sức ngắn gọn: “Cam kết giữ lời hứa”, nghĩa là ông nỗ lực hết mình để đạt được mục đích đã đặt ra. Conner đã phát biểu như sau: “Một khi bạn đã cam kết thực hiện… bạn sẽ hoàn toàn chú tâm vào việc mình làm. Bạn đặt mục tiêu chính ở tâm điểm, còn tất cả những “hoạt động” khác của cuộc sống đều diễn ra ở nơi khác”. Do đó, bạn cũng nên lập cho mình một cam kết để kiên tâm phát triển thái độ sống vui tươi, lạc quan từ hôm nay đi nhé.
Trắc nghiệm bản thân
Hãy trả lời các câu hỏi sau một cách chân thật:
1. Bạn sắp gặp sếp để nói về vấn đề tăng lương. Trước đó nửa tiếng, bạn làm gì?
a. Nói chuyện với đồng nghiệp để tâm trí không quá lo lắng.
b. Ngẫm lại trong đầu những thách thức và gợi ý nhằm tỏ cho sếp biết rằng bạn sẵn sàng rời bỏ công ty nếu không đạt được mức lương mong muốn.
c. Tổng kết lại những thành quả mà bạn đạt được trong những năm qua, các lợi ích đem lại cho công ty, và kế hoạch phát triển công ty của bạn trong năm tới.
2. Con gái bạn mang sổ liên lạc về nhà, trong đó giáo viên cho biết, con bạn học yếu một môn ở trường. Bạn sẽ nói với con:
a. “Mẹ cũng gặp phải vấn đề tương tự con, nhưng mọi chuyện đều ổn. Con đừng lo lắng về điều đó“.
b. “Con phải dành ra thêm mỗi tối một tiếng đồng hồ để làm bài môn này. Đến khi nào điểm số được cải thiện, con mới được tham gia vào các hoạt động vui chơi ngoại khóa“.
c. Biết được điểm yếu của mình trước khi quá muộn là điều tốt. Dù môn học có khó đến đâu đi nữa, con vẫn có thể đạt kết quả tốt nếu nỗ lực“.
Sau đó, bạn đề nghị con xem lại bài tập về nhà, giúp con kiểm tra lại.
3. Hàng xóm của bạn có một chú chó con rất hay đào bới cỏ trong sân nhà bạn. Bạn sẽ làm gì?
a. Nhăn nhó: “Thế này có chịu nổi không cơ chứ?”.
b. Đe dọa sẽ kêu người bắt chó nếu bạn còn nhìn thấy cảnh đó trong sân nhà mình.
c. Nói với người hàng xóm về những gì đang xảy ra, đề nghị ông ta có biện pháp chặn đứng thói quen này của chú chó trước khi nó thật sự gây ra rắc rối nghiêm trọng. Và hỏi xem bạn có thể giúp gì được không.
4. Việc kinh doanh của bạn chỉ tốt đẹp trong thời gian đầu, sau đó thì đối thủ cạnh tranh hạ giá xuống quá thấp. Bạn sẽ làm gì?
a. Không có phản ứng.
b. Nói với khách hàng của bạn rằng, công ty đó chỉ giảm giá xuống được một chút thôi, rồi họ sẽ lại nâng giá lên cao sau khi đã thu hút được khách hàng.
c. Vẫn giữ giá cũ nhưng phục vụ tốt hơn công ty đối thủ, đồng thời nỗ lực gấp đôi về khách hàng biết rằng, bạn rất trân trọng việc họ đến với công ty bạn.
Trong mỗi tình huống trên, câu trả lời “a” thể hiện sự cố tình làm ngơ trước những khó khăn hay cơ hội tiềm ẩn. Đó không phải là thái độ sống tích cực, vì như vậy là chấp nhận hoàn cảnh như một điều không thể thay đổi được. Có thái độ sống tích cực nghĩa là bạn nhận thức được rằng, phản ứng của bạn trước một hoàn cảnh, dù tốt hay xấu, đều là một trong những phương tiện tốt nhất để đạt được thành quả.
Câu trả lời “b” hoàn toàn đối nghịch với thái độ sống tích cực. Trong mỗi tình huống trên, nếu trả lời “b”, nghĩa là bạn chỉ tập trung vào những mặt tiêu cực của vấn đề, và tự chuẩn bị tinh thần cho những khó khăn hay mâu thuẫn sẽ đến. Dường như bạn là người thích tạo ra những khó khăn và trắc trở cho mình. Thái độ tích cực là không phớt lờ trước bất kỳ vấn đề nào của hoàn cảnh, nhưng nhận ra cách tốt nhất để thay đổi - tìm ra giải pháp chứ không phải là kiếm thêm rắc rối.
Câu trả lời “c” chính là câu trả lời tích cực. Nó chuẩn bị tinh thần cho mọi hoàn cảnh có thể xảy đến. Nó không nhằm gạt bỏ mọi khó khăn, mà thay vào đó là biết tìm cách vượt lên những trở ngại. Điều này đòi hỏi chính bạn phải hành động, thường là hành động ngay khi sự việc vừa phát sinh; bạn sẽ ít tốn công sức hơn là mặc kệ cho đến khi áp lực tăng cao và mọi chuyện trở nên khó kiểm soát.
Gợi ý:
Trong cuộc sống thường nhật, khi có hoàn cảnh, con người hay tình huống nào đe dọa đến quyết tâm sống tích cực của bạn, bạn hãy dùng câu khẩu hiệu sau đây để nhắc nhở chính mình:
“Tâm trí tôi là của tôi. Tôi sẽ điều khiển được nó!”.
“Những gì trong tầm tay, hãy gắng sức làm.”
- Ecclesiastes
“Nếu bạn đau khổ vì những gì xảy đến từ bên ngoài thì đó không phải là do chúng, mà là do cách nhìn của bạn. Nhưng bạn luôn được lựa chọn để thay đổi cách nhìn của mình bất cứ lúc nào.”
- Marcus Aurelius
“Nếu bạn có thể mơ ước hay mong muốn thực hiện điều gì, hãy bắt đầu đi. Lòng can đảm chứa đựng trong nó trí tuệ, sức mạnh và những điều diệu kỳ.”
- Johann Goethe
“Hoàn cảnh ư? Hoàn cảnh là gì?
Chính tôi mới là người tạo ra hoàn cảnh.”
- Napoleon
“Con người sinh ra để thành công chứ không phải để thất bại.”
- Henry David Thoreau
“Hãy ghi vào tâm trí bạn điều này: Quyết tâm giành chiến thắng là điều quan trọng hơn cả.”
- Abraham Lincoln
“Vận mệnh không phải là cơ may, mà là sự chọn lựa. Vận mệnh không phải là điều tự nhiên đến, mà là điều chúng ta phải bước tới và chiếm lấy.”
- William Jennings Bryan
“Nếu bạn hài lòng với điều tốt nhất,bạn sẽ có được chúng.”
- W. Somerset Maugham
“Suy cho cùng, chúng ta tự do để làm chủ chính mình.”
- Bernard Baruch
“Tương lai thuộc về những ai biết tin tưởng vào ước mơ cao đẹp của mình.”
- Eleanor Roosevel