Mưa nặng hạt dần. Trời như đổ cả thùng đậu đen xuống mái lá. Cơn mưa đã níu chân tôi ngồi lại căn nhà hầm. Không biết thời gian trôi đi bao lâu, còn mái tóc của cô gái vẫn chưa khô hẳn. Cô ngồi phía đầu giường bên kia, chỗ có chiếc bàn nhỏ, le lói ánh đèn dầu chiếu ra từ một lỗ của ống bương chụp bên ngoài, một loại đèn “phòng không”. Ánh sáng soi một nửa thân hình có những đường cong mềm mại.
Một bên bờ vai áo bà ba đen, một ống quần xắn đến gối để lộ bắp chân trắng. Mùi hương hăng hắc của lá gội đầu tràn về phía tôi ở đầu giường bên này. Tôi khoanh chân tựa vào thành đất mát lạnh. Khỉ thật! Sao mình cứ tưởng tượng bánh lương khô trên bàn kia là một bánh thuốc nổ TNT nhỉ? Bánh lương khô đó tôi đem tặng cô gái lúc mới đến. Cô để ngay dưới chân đèn và nói: “Lương khô của các anh ăn ngon thật, nhưng dính răng dữ lắm”. Có tiếng pháo địch vọng lại ì ầm. “Bọn bên Dốc Miếu bắn đó!” - Cô gái bình thản bảo.
Tôi bị phân tâm bởi tiếng mưa ràn rạt trên mái lá. Cô gái lại hỏi, giọng lảnh lót như tiếng chim: “Anh quê ở mô? Đi bộ đội lâu chưa?”. “Quê tôi ở Vĩnh Phú. Cũng mới nhập ngũ năm ngoái”. Tôi muốn im lặng cho những tính toán bên trong. Cô gái thì muốn hỏi rất nhiều. Cô thấy lạ khi thấy một anh chàng đi “tán” gái mà cứ ngồi im như thóc. “Anh được đi chơi hay là…”.
Tôi không để ý câu hỏi có chút nghi ngờ của cô. Tôi vẫn chú tâm vào tiếng mưa ma mị. Mưa đang gõ trên mái lá cọ nhà tôi, một căn nhà nhỏ nằm nép dưới chân đồi. Tiếng mưa hay bản hòa tấu mưa ào ạt, sôi nổi đến không thể phân biệt đâu là tiếng mưa trên mái nhà, đâu là tiếng mưa ngoài rừng cọ. Thật đúng như câu “Mưa rừng cọ, gió rừng thông”. Mưa đêm vào tuần trăng mật thật thú vị. Cảm giác chật chội, ấm cúng giữa cơn mưa làm chúng tôi không muốn rời nhau ra.
*
Lộc nhỏ bé, dịu hiền nằm rúc vào nách tôi. Mùi lá gội đầu, mùi thân thể trinh nữ vừa trải qua yêu đương nồng nồng, chật căn buồng nhỏ. Tôi được nghỉ phép mười ngày trước khi vào chiến trường và quyết định cưới vợ. Lúc đầu tôi không định tổ chức, nhưng Lộc khăng khăng đòi cưới. Cô róng riết: “Các anh đi đằng ấy, biết thế nào mà giữ chân. Cứ sấn sẹo, buộc thừng cho chắc ăn, rồi muốn đi bao giờ về cũng được”.
Không nói ra nhưng tôi ngại chiến tranh không chiều lòng người. Lỡ sa sẩy, tôi sẽ làm Lộc khổ suốt đời. Sau Lộc động viên mãi, tôi ừ cưới. Lộc nói muốn có đứa con, nhất là con trai. Thời loạn lạc, người phụ nữ có con là có cả trái núi vững vàng mà dựa vào cho khỏi ngả nghiêng, chao đảo. Vậy mà thời gian của vợ chồng tôi ít quá: năm đêm và một buổi trưa trên đồi cọ vắng. Chúng tôi hối hả yêu nhau. Ngày thì dài dặc mà đêm ngắn quá.
*
“Anh thấy con gái nông trường chúng em dữ lắm không?” - Tiếng lảnh lót của cô gái làm tôi chợt tỉnh: “Các cô… À các o hả! Chắc là hiền vì tôi mới biết một mình o thôi!”. Tôi nhớ đến lời dặn của một anh lớn tuổi trong đơn vị: “Vào Vĩnh Linh hay Quảng Trị, muốn con gái trong đó cảm tình thì phải gọi là o, đừng gọi cô như ngoài Bắc”. Cô gái này nhìn xa giống vợ tôi, nhất là mái tóc dài và dáng người thon nhỏ.
Năm ngày trước, chiếc xe tải bịt kín vải bạt đổ chúng tôi xuống một địa điểm cuối Quảng Bình. Đêm tối đen. Tiếng thì thầm hỏi nhau: “Đây là đâu nhỉ?”. “Chắc là ngã tư Thạch Bàn. Sắp đến Vĩnh Linh rồi”. Bê trưởng gắt gỏng: “Trật tự! Trung đội thành ba hàng dọc! Bên phải… quay! Điểm số!”. Khi chiếc xe quay đầu, ánh đèn gầm chiếu qua chỗ tôi, kim đồng hồ chỉ 22 giờ 30 phút. Chúng tôi lặng lẽ hành quân.
Là đơn vị thông tin, chúng tôi chẳng bao giờ được hòa vào dòng chảy ầm ầm của đại quân. Độc lập tác chiến là đặc điểm của đơn vị tôi với những quy tắc bảo mật nghiêm ngặt. Mưa lắc rắc suốt dọc đường hành quân đến địa điểm mới. Trên lưng tôi là chiếc máy vô tuyến nặng hai chục ký, một cuộn dây định hướng nặng năm ký, lại còn ba lô, lương thực. Tôi dồn sức lên chiếc gậy, cố cho khỏi ngã. Đường núi trơn như đánh bẫy. Tiếng ối, ái, mẹ ơi... khe khẽ dọc hàng quân. Cố hết sức mà tôi vẫn ngã liên tục, nghiến răng chịu đựng những cú va đập tưởng vỡ xương hông.
Qua một đồi tranh tưởng đã thoát, nào ngờ lá tranh sắc ngọt cứa đứt chân tay đau rát. Lệnh dừng lại làm tôi thở phào, ngồi phịch xuống đất. Xung quanh là mấy thân cao su xơ xác. Ai đó bảo: “Đến nông trường Quyết Thắng rồi”. Đây là đất Vĩnh Linh. Hành quân hai ngày nữa là có thể gặp địch. Các tiểu đội được đưa vào nghỉ tạm trong những ngôi nhà nửa chìm nửa nổi mượn của nông trường. Mắc võng xong, sờ đến vắt cơm đeo bên hông thì đã nát bét. Chẳng buồn lấy lương khô, tôi lên võng ngủ một giấc mê mệt.
Các đội của nông trường ở rải rác quanh rừng cao su để tránh bom pháo. Công nhân sống theo đội. Họ bám rừng sản xuất trong tiếng ì ùng của pháo địch từ bên kia sông Bến Hải. Chúng tôi được nghỉ ngơi một tuần, sau đó sẽ hành quân đến địa điểm cấp trên yêu cầu. Hàng ngày sinh hoạt tư tưởng, ăn nghỉ và tránh tiếp xúc với dân để giữ bí mật. Mấy ngày đầu tôi toàn nằm võng, gặm nhấm lại những giây phút hạnh phúc vợ chồng vừa được nếm trải. Nằm dưới những nền nhà chìm thế này không sợ bom pháo nhưng tiếng mưa làm tôi sốt ruột.
Bây giờ đang cuối tháng ba. Đúng một năm tôi nhập ngũ. Đợt chúng tôi đi dịp kỷ niệm ngày thành lập Đoàn 26 tháng 3 năm 1971. Còn hai tháng nữa là thi tốt nghiệp cấp ba, nhưng chúng tôi tình nguyện nhập ngũ. Lộc tiễn tôi đến huyện đội với chiếc khăn tặng có đôi chim thêu vụng đang bay ríu vào nhau. Mới tuần trước đây, Lộc lặn lội vào tận Hà Tĩnh thăm tôi với nỗi nhớ chồng và ý định muốn có một đứa con. Chỉ một đêm ở đơn vị, chúng tôi thức trắng với bao nhiêu nỗi buồn lo hơn là niềm hạnh phúc được yêu nhau. Sáng hôm sau lên xe về quê. Lộc ôm tôi khóc và nói: “Cầu trời cho chúng mình một đứa con!”. Tôi nói cứng: “Nhất định sẽ có một thằng cu em ạ!”.
Ý định trốn về nhà mấy ngày của tôi xuất phát từ lời hứa hôm đó với vợ. Tôi muốn gặp lại Lộc chỉ một ngày để chắc chắn chúng tôi thực hiện được ước mơ nhỏ bé có một đứa con. Từ hôm gặp cô công nhân nông trường có dáng dấp giống vợ mình, tôi càng nung nấu ý định về nhà. Anh em đơn vị sẽ cho tôi là kẻ đào ngũ, rồi có thể trung đoàn sẽ rối tung lên vì thay đổi mật mã. Nhưng tôi đâu phải là kẻ đào tẩu. Tôi chỉ về thăm vợ một ngày rồi sẽ vào ngay. Đơn vị còn đang nghỉ ngơi cơ mà.
Thế nào cũng bị kỷ luật. Sẽ như thế nào nhỉ? Khai trừ Đoàn, hay hạ cấp từ binh nhất xuống binh nhì? Mong muốn có một đứa con cứ thôi thúc tôi. Có điều hôm vào đây đi ban đêm. Phải làm sao ra được ngã tư mới đi nhờ được xe ngược phía Bắc. Bởi vậy tôi hy vọng vào lòng tốt của cô gái.
Bốn ngày trước tôi gặp cô thật bất ngờ khi đang tản bộ giữa hai hàng cao su xanh tán lá, mê mải ngắm vết sẹo chéo trên thân cây do dao cạo mủ để lại, trông như cuống huân chương hạng nhất. Một chiếc lá khô còn sót lại chao đảo rơi xuống đất, cố lật mình lần nữa nhìn lên bầu trời. “Chào eng bộ đội! Mấy eng mới vô?”. Tôi giật mình vì tiếng con gái như tiếng chim ngay sau lưng.
Sao lại “eng?”. Có lẽ là “anh”, tôi quay lại thót tim khi thấy một cô gái nhìn hao hao giống vợ mình. Cũng thân hình nhỏ, tròn lẳn như mình cá trắm. Cũng mái tóc dài gập đôi lên cặp thành búi nặng sau gáy. Cô xách thùng mủ cao su, nhựa vương một vệt trắng bên ống quần vải phíp. “Chào cô… À chào o! Đi làm về sớm thế?”. Khuôn mặt tròn sáng lên nụ cười: “Làm sớm tránh máy bay thằng Mỹ anh nờ. Nhà em đằng tê! Khi mô rảnh mời các anh tới chơi”.
Cô chỉ một mái nhà nhỏ trông như chuồng chim khuất sau một lô cao su. Tôi không cưỡng lại được ý muốn gặp gỡ cô gái nông trường trông giống vợ mình, nhưng phải hai hôm sau mới có cơ hội. Cơm chiều xong, lợi dụng lúc anh em chúi vào chơi “tiến lên”, tôi lảng vảng ngoài lán một lúc rồi nhằm hướng ngôi nhà nhỏ mà đi. Đến sát ngôi nhà hầm mà tôi vẫn không nghe tiếng trẻ em, người lớn đâu cả. Đến gần chút nữa thấy cô gái bữa trước đang gội đầu. Chiếc chậu nhôm để trên gốc cây to cắt ngang tầm ống chân, cô nắm mái tóc dài trước trán, quay vù vù, mấy hạt nước lá thơm văng tận chỗ tôi.
“Chào o! Đã cơm nước gì chưa mà gội đầu sớm thế?”. Cô gái nghiêng đầu nhìn tôi qua cánh tay giữ mái tóc: “A! Anh bộ đội! Anh đến thiệt hả?”. Mấy giọt nước cũng cười long lanh trên môi cô gái. “Cơm xong chẳng biết làm gì, nên tìm đến thăm nhà o! Tưởng có con nít nên đem cho chúng phong lương khô. Thế ra o ở một mình à?”. “Dạ lính phòng không anh ơi! Thời chiến có chồng con mệt lắm!”.
Cô mời tôi vào nhà, nhưng tôi từ chối. Tôi muốn tranh thủ ngắm cô gội đầu, ánh chiều tà bừng trên đôi má bầu bĩnh đượm hồng. “Quanh nông trường sao toàn gặp phụ nữ thế o?” - Tôi hỏi thăm dò. Cô cười rinh rích: “Thanh niên khỏe mạnh đi tiền tuyến hết rồi, cũng còn mấy chú, mấy anh nhưng toàn người già với yếu sức khỏe. Trông anh dáng thư sinh rứa mà vô được tới Vĩnh Linh là giỏi lắm đó!”.
Tôi nhìn lại bộ dạng mình mà thầm cảm ơn cô. “Chắc người yêu cô cũng là bộ đội?”. “Dạ! Phụ nữ chúng em không yêu bộ đội thì yêu ai?”. Câu chuyện ỡm ờ hôm đó chỉ có thế. Tôi vội vàng quay về đơn vị khi màn đêm nhòe nhoẹt những hàng cao su. Rừng vắng lặng bỗng ì ùm vọng tiếng pháo xa. Thật xa cuối rừng vọng lại tiếng hát con gái, tôi nghe rõ câu cuối cứ lặp đi lặp lại: “Súng dân quân quyết ra tay giữ gìn ớ… ơ Quảng Bình… Vĩnh Linh… Quảng Bình”.
Vươn vai hít đầy một hơi hương rừng ngai ngái, khen khét, tôi chạy về lán, thầm mỉa mai cái dáng thư sinh của mình. Ngay từ khi về đơn vị mới, tiểu đội trưởng đã ái ngại vì dáng gầy gò và nước da trắng của tôi. Quả là đáng ngại khi mỗi lần hành quân tôi đều bệt bạt sau đội hình. Anh em lúc thì giúp cái ba lô, khi thì cặp ắc quy dự phòng. Quãng đường phía trước không phải mưa nắng vất vả thao trường nữa mà là thử thách của lửa đạn, sống còn. Thật sai lầm khi đã trót cưới vợ. Có câu ca dao thế nào nhỉ? “Thia lia quen chậu, vợ chồng quen hơi”. Tôi mới chỉ bén hơi vợ mà đã ngẩn ngơ thế này rồi. Tự nhiên ở nơi xa xôi này lại xuất hiện một cô gái giống vợ tôi.
Tôi trốn đến thăm cô với nhiều phương án. Nếu có thể hỏi được đường, tôi sẽ vù về nhà thăm vợ một ngày. Trong túi tôi còn hai chục đồng tiền phụ cấp dành dụm được. Còn nếu không may, thì cũng có cơ hội nhìn cô gái mới quen, nói chuyện đôi lời cho đỡ nhớ Lộc. Tôi kể cho cô nghe về quê hương trung du của mình. Về dòng sông Lô trong vắt và ngọn núi Tam Đảo thấp thoáng trong mây. Câu chuyện thi thoảng bị cắt ngang bởi tiếng pháo.
Vùng giáp ranh này, hình như cả ngày có tiếng pháo cầm chừng. “Cuối giường có hầm trú ẩn, nếu pháo bắn gần anh nhớ vô với em nghe”. “Bao giờ o tổ chức đám cưới?”. Năm ngón tay đang lùa chải tóc bỗng dừng lại giữa chừng: “Dạ… lẽ ra tổ chức rồi, nhưng em không chịu. Mình còn trẻ vội chi. Tội nghiệp anh Dũng giục mãi, rồi cũng nghe em. Nhưng năm ngoái anh ấy hy sinh rồi. Cả khẩu đội hứng trọn trái bom. Biết rứa…”.
Tôi thấy đau trong ngực, không cất lên được lời an ủi cô. Mãi một lúc sau, cô mới hỏi tôi: “Còn anh? Khi nào ra Bắc mới tổ chức chứ?”. “Tôi mới cưới được hơn tháng nay o ạ!”. “Rứa à! Vậy mấy bữa nay theo tui mần chi?” - Tiếng cô gái nặng như chì. Tôi thú thật: “Là tôi định hỏi thăm đường…”. “Định trốn về nhà với vợ phải không?”. Câu hỏi vộc vào mặt tôi luồng gió nóng.
Tôi nói dối cô rằng không định trốn, mà chỉ tranh thủ về nhà một hôm rồi quay vào. Cô khăng khăng: “Vô sao được! Về với vợ rồi dứt đi không nổi mô”. Giọng cô chì chiết: “Thanh niên chi mà hèn rứa! Mới vô tới Vĩnh Linh đã đào ngũ rồi!”. Rồi giọng cô gái sắt lại: “Bây chừ đứng lên theo tôi về đơn vị!”.
Suýt nữa tôi nổi cáu: “Cô là gì mà ra lệnh cho tôi”. Thế nhưng tình thế đã khác đi khi tôi nhìn thấy khẩu súng trường trong tay cô. Cô ta là tự vệ nông trường hẳn. “Kìa o! Đừng hiểu lầm. Tôi không định đào ngũ!”. “Chỉ tính chuồn về quê thôi phải không? Nhìn tướng thư sinh của anh, lại lén lút hỏi thăm đường, tui đã nghĩ rồi. Đi ra! Không tui bắn đó!”.
Tình thế của tôi thật thảm hại. Tự nhiên để một cô gái giải về đơn vị như tên tội phạm. Nước mắt chảy xót một bên má. Tôi khóc vì nhục nhã và thất vọng. Thấy một cô gái giống vợ mình, rồi lân la làm quen, rồi nói ra ý định bỏ trốn và sập bẫy. Tôi định lao tới giật lấy khẩu súng. Cô gái lại sát tường lên đạn cái roạt. Tôi lạnh sống lưng. “Tôi bắn thiệt đó nghe!”.
Tôi đâm cáu: “Tôi chẳng phải đi đâu hết! Cô giỏi thì bắn bộ đội xem. Tôi đâu là kẻ sợ chết. Cô là phụ nữ sao không hiểu cho vợ chồng tôi. Chúng tôi sống với nhau chưa được một tuần, mà vợ tôi ước ao có một đứa con. Cô tưởng tôi đến tán tỉnh cô hả?”. Tôi nói liền một thôi rằng cô giống vợ mình nên đến làm quen. Tôi đã tin tưởng cô mà tâm sự hết hoàn cảnh và ý định về nhà mấy ngày, rồi quay vào tìm đơn vị. Chứ tôi đâu phải là thằng hèn như cô ta nói. Bây giờ thì “tiến thoái lưỡng nan”, tôi biết làm sao đây.
Tôi cảm thấy bàn tay con gái đang xoa tóc mình. Nhìn lên thấy cô gái đang đứng trước mặt tôi, khẩu súng biến đi đằng nào. “Chị ấy giống em thật sao?” - cô thì thào. Tôi gật đầu: “Giống lắm, cả dáng người, cả mái tóc dài gập đôi lên cặp sau gáy. Hôm đầu nhìn thấy o, chút nữa tôi gọi tên vợ mình rồi”. Tôi hất tay cô ra: “Thôi! Tôi đã sai lầm khi thú thật mọi chuyện với cô. Bây giờ tôi về đơn vị. Cô không tin thì cứ cầm súng theo”.
Cô ghì đầu tôi vào ngực: “Đừng giận em! Chúng em thương các anh lắm. Thương cháy lòng, cháy dạ. Nhưng kháng chiến mà anh. Ai cũng bỏ về cả thì ai đánh giặc. Mà sao còn trẻ, anh cưới vợ sớm rứa. Kẻ đi, người ở tội lắm…”. Tôi thấy như vừa cởi được cái thòng lọng thít vào cổ: “Tôi chưa muốn cưới, nhưng cô ấy cứ giục. Bảo cưới rồi có người mà chờ. Có đứa con mà nuôi cho đỡ nhớ”.
Cô gái kêu lên: “Ui cha! Nghe hệt như anh Dũng nhà em vậy! Ráng lên anh! Bỏ trốn bây giờ nhục lắm. Có gian khổ, nghiến răng lại mà vượt qua là hết thôi anh nờ. Mà anh cũng muốn có đứa con phải không? Cứ đổ tội cho chị ấy! Trời ơi! Thương các anh quá. Anh ơi!…”.
Tôi nghe những lời âu yếm của cô gái, yên tâm dựa đầu vào bộ ngực nóng hổi, gấp gáp nhịp tim đập...
Tiếng pháo nổ gần chát chúa. Tôi choàng dậy nhảy xuống đất. Cô gái nhao theo choàng chiếc áo lính lên người tôi, hối hả giục: “Về đơn vị đi anh! Ráng theo kịp anh em nghe. Hẹn gặp lại. Thế nào cũng gặp nhau bằng được anh nhé!”. Tôi cắm cổ chạy về khu lán đơn vị. Trời đã ngớt mưa. Văng vẳng tiếng còi báo động. Vừa về đến nơi, đã thấy loang loáng đèn pin và tiếng í ới gọi tên tôi. Tôi đứng nghiêm trước tiểu đội trưởng: “Đi đâu bây giờ mới về?”. “Thưa em bị đau bụng…”. “Khẩn trương vào hàng!”. Một đồng đội trao trả tôi chiếc máy vô tuyến và ba lô: “Nhanh lên! Chậm mấy phút rồi. Tưởng mày đào ngũ!”.
Hành quân về phía Nam được hơn tiếng đồng hồ, tôi mới định thần nhớ lại sự việc vừa xảy ra đêm qua. Tôi gặp cô gái có dáng người giống vợ mình. Sao đơn vị lại hành quân đúng ngày hôm nay nhỉ? Tôi bỗng nhớ cô gái đến cồn cào. Một cô gái vừa rắn rỏi, quyết liệt, vừa ấm mềm thương cảm. Tôi chưa thật rõ tình cảm của cô đối với tôi là thế nào! Sự tha thứ? Hay sự hy sinh? Tôi không thể hiểu ngay lúc này. Nhưng rõ là cô đã hứa sẽ gặp lại tôi. Nước mắt mặn chát ở khóe miệng. Có nghĩa là xong chiến dịch, tôi sẽ quay lại Vĩnh Linh tìm cô. Nhất định thế. Tôi bỗng hốt hoảng, vì cả tôi và cô gái chưa kịp hỏi tên nhau…