Có một loại thẻ điện tử quyền năng ở Hàn Quốc giúp bạn có thể trải nghiệm tại Hàn Quốc với tên gọi “T-money”.
Ở Hàn Quốc có nhiều loại phương tiện giao thông khác nhau, nhưng phần lớn du khách đến đây sẽ sử dụng chủ yếu ba loại: tàu điện ngầm, xe buýt và taxi.
Có một loại thẻ điện tử quyền năng ở Hàn Quốc giúp bạn có thể trải nghiệm cả ba loại trên với tên gọi “T-money”. T-money được bán ở những cửa hàng tiện lợi với màu sắc rực rỡ và hình ảnh cực kỳ đáng yêu cho bạn tha hồ lựa chọn. Mỗi thẻ có giá khoảng 100.000VND, sau khi bạn mua xong có thể mang đến máy nạp tiền, bỏ tiền mặt vào thẻ và cứ thế cầm thẻ đi quẹt khắp nơi để sử dụng phương tiện giao thông.
Đầu tiên là tàu điện ngầm. Hàn Quốc là một trong những nơi có hệ thống tàu điện ngầm hàng đầu thế giới. Nếu là lần đầu ra nước ngoài và nhìn thấy cách họ vận hành, bạn nhất định sẽ há hốc miệng và tự hỏi sao họ có thể làm được điều đó. Với hơn mười đường tàu khác nhau rộng khắp Seoul được đánh dấu bằng nhiều màu sắc để phân biệt, nhà ga được phân bố khắp nơi và một số nhà ga là nơi giao nhau của các đường tàu sẽ rộng hơn và nhiều tầng hơn những nơi khác, mỗi toa tàu dài khoảng chục mét, mỗi tàu khoảng chục toa với tốc độ chạy cực nhanh khiến bạn thỉnh thoảng nghe được tiếng gió rít bên tai. Nhưng không phải được xây dựng gần đây, mà hệ thống này được phát triển từ hơn bốn mươi năm trước, chỉ cần biết tới đây và trải nghiệm thử một chuyến tàu điện ngầm từ lòng đất đi lên cao và ngắm nhìn cảnh Seoul bên dưới, bạn mới thấy điều này thật sự phi thường đến thế nào.
Ở những chuyến tàu đi qua sân bay hoặc nhà ga xe lửa, có nhiều du khách nước ngoài, thông báo trên tàu sẽ được phát bằng nhiều thứ tiếng là Hàn, Anh, Trung, Nhật, còn ở những chuyến bình thường thì đa phần chỉ phát bằng tiếng Hàn, và chúng ta phải để ý bảng báo hiệu tên trạm liên tục để biết cần xuống khi nào. Vì tàu điện ngầm là phương tiện tôi sử dụng nhiều nhất, nên một dạo tôi gần như ám ảnh bởi âm thanh thông báo tàu dừng, lúc nào trong đầu cũng nghe thấy nó.
Mỗi lần bạn muốn sử dụng tàu điện ngầm, bạn phải bước qua cổng từ, quẹt thẻ để cánh cửa mở ra cho bạn đi vào bên trong và bạn sẽ bị trừ khoảng 25.000VND. Khi đến trạm muốn xuống, bạn vẫn quẹt thẻ đi ra như cũ, tùy theo khoảng cách giữa hai nơi mà lần quẹt thẻ tiếp theo này bạn không bị trừ tiền hoặc trừ khoảng 4.000 – 6.000VND. Nghe qua có vẻ rất ít, nhưng nếu bạn phải di chuyển nhiều và ghé nhiều nơi trên đường về nhà thì chi phí cho những lần quẹt thẻ này sẽ không nhỏ đâu. Để tránh rắc rối, trước khi đi bạn phải dự trù một khoản dành cho việc đi lại thế này. Tùy theo khu vực khác nhau mà các nhà ga cũng sẽ có thiết kế khác nhau, có nơi cực kỳ hiện đại nhưng cũng có nơi lại theo phong cách cổ kính. Dọc đường đi vào ga, bạn có thể nhìn thấy nhiều quán ăn, cửa hàng bán quần áo, phụ kiện,… với giá cả rất phải chăng.
Ở một số nơi sẽ có hệ thống tàu điện ngầm tốc hành, nghĩa là tàu không dừng ở các trạm liên tục mà chỉ dừng lại ở một số trạm lớn, thay vì đi hai mươi trạm, ở tàu điện ngầm tốc hành bạn chỉ đi khoảng mười trạm để tiết kiệm thời gian. Vậy nên trước khi bước lên tàu bạn phải cực kỳ cẩn thận, dò xem đó có phải là tàu tốc hành hay không để tránh trường hợp ga tàu bạn muốn đến không nằm trong số trạm dừng của tàu khiến bạn mất thời gian quay ngược trở về.
Mọi tuyến tàu đều có hai đường tàu ngược chiều nhau nằm riêng biệt, có khu vực đứng chờ chung với nhau, hoặc tách ra về hai bên và muốn di chuyển qua lại giữa hai khu vực bạn phải đi bộ vòng qua cầu thang và cửa tử một lần. Có khi bạn đã đến đúng trạm, đúng tuyến nhưng vì không để ý chiều mũi tên tàu chạy mà lên nhầm hướng, điều này hoàn toàn có thể xảy ra, không chỉ với khách du lịch mà người bản xứ cũng đôi khi gặp phải tình huống éo le thế này. Khi phát hiện ra bản thân đi càng ngày càng xa khỏi địa điểm cần đến, bạn không nên hoảng loạn làm gì mà phải giữ bình tĩnh. Cứ đứng ở trên tàu, nhìn xem ở trạm họ vừa dừng, khu vực đứng chờ là chung hay riêng. Nếu riêng, bạn sẽ phải vòng qua cầu thang đi thêm một đoạn thậm chí là tốn tiền thêm một chuyến đi khoảng 25.000VND để chuyển đường tàu, còn nếu chung bạn chỉ cần bước xuống đi đến tàu đối diện và vòng ngược trở về, vấn đề sẽ được giải quyết lập tức.
Tàu điện ngầm thường đóng cửa vào lúc mười hai giờ đêm, nhưng có những chuyến bạn đang đi, tuy chưa tới giờ đóng cửa nhưng nó đột ngột ngừng lại, đèn tắt tói om, buộc bạn phải bước ra ngoài, bạn đừng sợ hãi mà cứ bước ra, tầm vài phút sau một chuyến tàu khác sẽ đến giúp bạn tiếp tục hành trình của mình.
Ngoài ra, tàu điện ngầm vẫn cho phép bạn mang xe đạp lên, nhưng bạn tuyệt đối không được chạy xe trong khu vực nhà ga và phải lên đúng toa quy định dành riêng cho xe đạp để không ảnh hưởng đến người khác.
Giờ làm việc và học tập ở Hàn Quốc thường bắt đầu vào lúc chín giờ sáng, nếu bạn đi sớm hoặc trễ hơn giờ đó sẽ không sao, còn nếu đi đúng vào giờ đó thì thật sự là thảm họa. Tôi vẫn chưa quên cảnh nhà ga chật ních người, cứ một ô gạch sẽ có bốn người chen nhau đứng, gần như không thể cử động giơ tay giơ chân mà chỉ khép nép vào một góc thôi. Còn những chuyến tàu thì cũng chở đầy người đến mức không thể nhét thêm ai được nữa và phải ngậm ngùi chờ đợi chuyến sau. Kể cả khi đến trạm rồi bạn vẫn chưa thể thở phào được vì còn một hàng dài người xếp hàng để được đi thang cuốn. Bạn có thể chờ đợi cùng họ khi bạn dư dả thời gian, còn nếu bạn đang gấp gáp thì không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc leo lên những bậc thang cao gần bằng ba tầng lầu để kịp giờ. Đó thật sự là một trải nghiệm đặc biệt của tôi trong suốt thời gian sử dụng tàu điện ngầm tại Hàn Quốc, và từ đó về sau tôi toàn tránh giờ cao điểm khi đi tàu.
Việc lên tàu chen chúc phải đứng mỏi chân hầu như chẳng ai muốn cả, nên sẽ vui vẻ biết bao nếu bạn bước lên tàu và nhìn thấy ghế trống có thể ngồi xuống được. Còn những người không may lên sau bạn sẽ phải đứng suốt đoạn đường. Thỉnh thoảng ở Hàn Quốc cũng sẽ có văn hóa nhường ghế cho người già hoặc phụ nữ có thai, nhưng cũng có khi mọi người sẽ chọn cách ngồi im, dán mắt vào màn hình vờ như không thấy gì và tiếp tục làm việc của mình.
Có một lần, tôi lên tàu và may mắn có chỗ ngồi, sau đó một bà cụ bước lên, theo phép lịch sự thông thường tôi đứng dậy nhường ghế, nhưng bà cụ chỉ đi một hai trạm là tới nơi nên không cần và ra hiệu cho tôi ngồi yên đó. Chuyện sẽ chẳng có gì nếu như không có một anh trai trẻ bước lên thấy cảnh tôi đang ngồi và dùng tiếng Anh bắt chuyện, cho rằng tôi giành ghế của người già. Tôi muốn giải thích nhưng lúc đó bà cụ ấn vai bảo không sao, không cần nói chuyện với anh ta làm gì, thế là tôi đành ngồi yên cho đến khi bà cụ và anh ta xuống tàu. Đôi khi, những tình huống “tình ngay lý gian” có lẽ cũng không cần phải nói làm gì, vì tự bản thân chúng ta hiểu là được.
Ngoài ra, chi phí đi tàu điện lên sân bay sẽ tăng gấp bốn lần so với bạn di chuyển trong khu vực nội ô và rơi vào mức 100.000VND một chuyến. Vậy nên khi nhìn thấy tiền trong thẻ bị trừ nhiều hơn bình thường, bạn cũng không cần kinh ngạc.
Còn đối với phương tiện di chuyển là xe buýt, mỗi lần lên xe bạn sẽ phải quẹt thẻ vào khu vực gần ghế lái của tài xế, hoặc khi thẻ bạn hết tiền bạn có thể dùng tiền mặt bỏ vào hộp tiền và nhận tiền thừa từ đó. Giá mỗi chuyến đi cũng bằng với tàu điện ngầm, rơi vào khoảng 25.000VND. Hoặc đối với những chuyến đi xa hay ra vùng ngoại ô, con số có thể tăng lên 50.000VND.
Vì tàu điện ngầm đa phần chạy trong hầm tối, lâu lâu mới có đường tàu phía trên mặt đất hoặc trên cao để bạn ngắm cảnh, còn không thì chỉ là bóng đêm tĩnh mịch cùng tiếng gió rít bên tai mà thôi. Ưu điểm của xe buýt so với tàu điện ngầm chính là bạn có thể thỏa thích ngắm phố phường qua khung cửa kính. Mùi trên xe buýt cũng khá dễ chịu đối với những người say xe.
Xe buýt ở Hàn Quốc chạy cực kỳ chuẩn xác theo thời gian, nên tốc độ của xe luôn ổn định, không hề có chuyện phóng nhanh và vượt ẩu. Bạn có thể lên xe, trải nghiệm một chuyến đi êm ái từ đầu đến cuối, thậm chí có thể ngủ một giấc chờ đến trạm và bước xuống.
Ở ga tàu điện ngầm, khi bạn ra ngoài sẽ có cửa từ chặn lại nhắc nhở bạn phải quẹt thẻ để bước qua đó, còn ở xe buýt thì không. Chỉ là một ô quẹt thẻ đặt ở cửa xuống, khi bạn nhấn nút đỏ báo hiệu muốn xuống trạm và đi ra cửa, bạn phải đặt thẻ lên đó để xác nhận bạn xuống xe. Ví dụ như, bạn đi một trạm xe buýt là tới ga tàu điện ngầm, và tiếp tục sử dụng tàu điện ngầm đi đến nơi bạn cần đến, thì khi xuống xe buýt bạn tuyệt đối phải nhớ quẹt thẻ, có như vậy khi bạn đi vào tàu điện ngầm, giá tiền chuyến đi của bạn sẽ được giảm. Còn nếu bạn không quẹt thẻ trên xe buýt mà đi thẳng xuống, thì số tiền bị trừ khi đi tàu điện sẽ không được giảm.
Cũng giống như tàu điện, việc đi quá trạm hoặc ngược hướng ở xe buýt cũng thường xuyên xảy ra. Vào hôm tôi đi Everland, lúc đi xe buýt đến thẳng nơi đó, còn lúc về tôi vẫn đứng nơi đó đợi xe và leo lên, nhưng mà Everland không phải trạm cuối cùng mà nó chỉ là trạm ở giữa, đồng nghĩa với việc thay vì về trung tâm Seoul, xe lại đưa tôi đi ra tận vùng ngoại ô, cũng may là tôi thấy lạ lạ nên đã hỏi người gần đó và biết được mình đi sai đường. Thế là đành phải xuống xe, bước sang phía đối diện và bắt chiếc khác đi về Gangnam. Tuy là tốn tiền gấp đôi cho chuyến đi nhưng may mắn là tôi không phải ngủ ở ngoại ô mà về được nhà trong hôm đó.
Giá xe buýt đi lên sân bay cũng cao hơn so với bình thường, tầm khoảng 200.000VND. Lúc ra sân bay về Việt Nam, tôi chọn hình thức đi xe buýt dù nó gấp đôi giá tàu điện, nhưng thoải mái ở chỗ sẽ không phải mang vác đồ nhiều lần khi chuyển trạm, bạn chỉ việc ra bến xe chờ đợi đúng thời gian xe đến, bạn lên xe và ngủ một giấc chờ đúng giờ đến sân bay. Vừa tiết kiệm thời gian, vừa tiết kiệm sức lực dù giá có cao hơn.
Cuối cùng là taxi, phương tiện di chuyển dành cho những người dư dả tài chính một chút. Có nhiều loại taxi cho bạn lựa chọn, nhưng tiết kiệm chi phí nhất sẽ là những chiếc taxi sơn màu cam. Tài xế taxi cũng nhiều người không biết tiếng Anh, nên nếu có thể bạn hãy ghi lại địa chỉ cần đến bằng tiếng Hàn và đưa cho họ để họ tìm đường đi. Bạn không cần phải canh trạm đến, đọc tên trạm đang đi, chỉ việc ngồi lên xe và đến thẳng nơi đó mà thôi. Cũng như tàu điện và xe buýt, sau khi kết thúc chuyến đi, bạn có thể dùng thẻ T-money quẹt thanh toán cho tài xế thay vì đưa tiền mặt.
Đối với hình thức đi taxi này bạn nên đi theo nhóm nhiều người thì sẽ vui và ít tốn kém hơn. Những lần tôi trải nghiệm di chuyển bằng taxi là lúc đi cùng với các bạn người Hàn Quốc hoặc Trung Quốc, vừa ngồi trên xe ngắm cảnh vừa cùng nhau trò chuyện, cứ như vậy sẽ thấy đoạn đường ngắn hơn, đồng thời khi cùng nhau chia giá xe cũng sẽ tiết kiệm được một khoản không nhỏ.