E
ratosthenes sinh năm 276 trước Công nguyên tại Cyrene (nay thuộc Libya), ông làm việc và mất tại Alexandria (Ai Cập) thời kỳ Ptolemy.
Ông nổi tiếng vì đã nghĩ ra hệ thống kinh độ và vĩ độ cũng như tính toán ra kích thước của Trái đất. Ông là một nhà toán học, địa lý và thiên văn. Những người cùng thời với ông gọi ông là “Beta” do ông là người nổi tiếng trên thế giới vào thời đó trong nhiều lĩnh vực.
Eratosthenes nghiên cứu tại Alexandria và một số năm tại Athena (Hy Lạp). Năm 236 trước Công nguyên, ông được Ptolemy III Euergetes I giao nhiệm vụ làm thủ thư tại thư viện Alexandria. Ông đã có một số cống hiến cho toán học và khoa học là một người bạn thân của Archimedes. Khoảng năm 255 trước Công nguyên, ông phát minh ra hỗn thiên nghi, thiết bị được sử dụng rộng rãi cho đến khi phát minh mô hình vũ trụ ra đời vào thế kỷ XVIII.
Trong tác phẩm “Các chuyển động tròn của thiên thể”, Cleomedes đã viết, Eratosthenes đã tính toán được chu vi của Trái đất vào khoảng năm 240 trước Công nguyên bằng cách sử dụng các phương pháp lượng giác và kiến thức về góc lên của Mặt trời lúc giữa trưa tại Alexandria và Syene.
Eratosthenes đã biết, tại thời điểm hạ chí vào giữa trưa tại khu vực ở trên đường bắc chí tuyến, Mặt trời sẽ xuất hiện ở thiên đỉnh, ngay phía trên đầu người quan sát mặc dù Syene trên thực tế nằm ở phía bắc và rất sát với đường chí tuyến này.
Từ đo đạc ông cũng biết tại thành phố quê hương của ông là Alexandria thì góc lên của Mặt trời là khoảng 7° về phía nam của thiên đỉnh vào cùng một thời điểm. Và ông rút ra kết luận khoảng cách từ Alexandria tới Syene phải khoảng 7/360 của chu vi Trái đất. Khoảng cách giữa hai thành phố này sau đã được xác định từ các chuyến đi của các đoàn lữ hành.
Eratosthenes cũng được coi là người đã nghĩ ra và sử dụng từ địa lý, là khoa học mô tả Trái đất. Eratosthenes còn tìm ra một số vấn đề như:
• Sàng Eratosthenes là cách thức tìm các số nguyên tố.
• Đo đạc khoảng cách Mặt trời - Trái đất, ngày nay gọi là đơn vị thiên văn (1 AU≈804.000.000 stadion).
• Đo đạc khoảng cách tới Mặt trăng (780.000 stadion).
• Đo đạc độ nghiêng của mặt phẳng hoàng đạo với sai số góc 7'.
• Biên soạn một danh mục sao gồm 675 ngôi sao, danh mục này nay không còn.
• Bản đồ đường chảy của sông Nil xa đến tận Khartoum.
• Bản đồ toàn bộ phần đã biết của thế giới vào thời đó, từ quần đảo Anh tới Ceylon và từ biển Caspi tới Ethiopia.
Sau khi ông mất, người ta đã gọi cách thức tìm ra các số nguyên tố là sàng Eratosthenes. Miệng núi lửa trên Mặt trăng được gọi theo tên ông và kỷ trong niên đại địa chất của Mặt trăng được gọi là kỷ Eratosthenes.