O
wen sinh năm 1771, ông là một nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng nổi tiếng thế kỷ XIX. Owen sinh tại Newtown vùng Mongomeryshire trong một gia đình thợ thủ công. Cha ông làm thợ mộc đóng khung dệt. Cuộc đời ông trải qua các thời kỳ của cuộc cách mạng công nghiệp ở nước Anh và điều này đã có ảnh hưởng lớn đến ông. Khi đang học trung học, ông tham gia vào việc kinh doanh vải, sau đó làm việc trong xưởng dệt. Năm 19 tuổi, ông trở thành chủ xưởng dệt ở Manchester. Năm 28 tuổi, ông quản lý nhà máy dệt ở New Lanak. Thời gian này, ông nghiên cứu kinh tế và chính trị học. Ông có những suy nghĩ sâu sắc về xã hội tư sản và ấp ủ những dự định cải tạo xã hội đó. Ông chuyển dần từ chủ nghĩa từ thiện sang chủ nghĩa xã hội không tưởng.
Từ năm 1800 đến năm 1829, ông điều khiển một công xưởng lớn ở New Lanak, thực hiện giảm ngày giờ lao động xuống 10 giờ rưỡi 1 ngày trong khi đó ở các xí nghiệp khác ngày lao động là từ 13 đến 14 giờ. Ông cải thiện điều kiện sinh hoạt, điều kiện lao động của công nhân, lập ra một trường học kiểu mẫu cho con cái của công nhân, tổ chức ra nhà gửi trẻ và vườn trẻ.
Trong tác phẩm đầu tiên “Quan điểm mới về xã hội hay tiểu luận về nguồn gốc của sự hình thành đặc tính nhân loại” (1814), Owen kể lại kinh nghiệm New Lanak và những nguyên tắc hoạt động của ông. Ông phê phán những cơ sở của chế độ tư bản, đánh giá khá đúng đắn ý nghĩa to lớn của sự phát triển lực lượng sản xuất trong thời đại cách mạng công nghiệp, cho rằng chế độ tư hữu là nhân tố duy trì và tăng cường sự suy đồi về đạo đức của các giai cấp trong xã hội, nguyên nhân của đấu tranh giai cấp. Ông cũng có thái độ phủ nhận gay gắt với giáo hội Thiên chúa giáo và đưa ra những dự định về việc xây dựng một xã hội mới.
Năm 1832, ông cho xuất bản tạp chí “Khủng hoảng” nhằm mục đích tuyên truyền cho tư tưởng hợp tác xã và các cửa hàng trao đổi hàng hóa trong xã hội tương lai.
Về sau, những tư tưởng từ thiện của ông đưa ông đến chủ nghĩa cộng sản. Đây được coi là một bước ngoặt trong cuộc đời ông. Owen tin chắc tư tưởng của mình là đúng và có thể thực hiện được, cho nên dời sang Mỹ để tổ chức làng cộng sản “Hòa hợp mới”. Nhưng ông bị thất bại phải trở về Anh. Ở Anh, ông tích cực tham gia phong trào công đoàn và phong trào hợp tác xã của công nhân.
Owen đã dốc sức lực vào việc giáo dục công nhân. Engel đã viết: “Tên tuổi của Owen gắn với tất cả những tiến bộ thực sự của phong trào xã hội ở Anh nhằm mưu lợi ích cho giai cấp công nhân”.
Quan điểm xã hội của Owen gần với các nhà duy vật chủ nghĩa Pháp thế kỷ XVIII. Ông quả quyết người là sản vật của hoàn cảnh và sự hình thành của tính cách không phụ thuộc vào ý chí con người. Mọi khuyết điểm và thói xấu của người ta không phải do bản thân người ta gây nên, mà do chế độ xã hội trong đó người ta sống gây nên. Tội ác của con người chính là tội ác của bản thân xã hội; trừng phạt cá nhân, nạn nhân của sự dốt nát và sai lầm của xã hội, là một điều hết sức bất công. Chỉ cần thay đổi điều kiện sinh hoạt xã hội, cải thiện trật tự xã hội, thì phong tục tập quán của người ta sẽ thay đổi; đó là kết luận của Owen. Ông cho rằng xã hội tư sản cũng bất công như chế độ phong kiến, chỉ có xã hội xã hội chủ nghĩa là hoàn mỹ. Ông chống lại những nhà kinh tế học tư sản cho chủ nghĩa tư bản là hợp lý. Theo Owen, xã hội tư sản chỉ là tạm thời. Owen mong muốn tiêu diệt mâu thuẫn giai cấp, xây dựng bình đẳng xã hội giữa người và người, phê phán kịch liệt chế độ tư bản chủ nghĩa. Song, cũng như tất cả những nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng, Owen cho rằng nguồn gốc căn bản của tai họa xã hội không phải là phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa mà là vì người ta dốt nát, không hiểu bản tính của mình. Ông cho rằng những mâu thuẫn xã hội sẽ được thủ tiêu nhờ việc truyền bá kiến thức và chân lý. Ông cho rằng xã hội xã hội chủ nghĩa, không phải ra đời do đấu tranh, mà là do hiểu biết chân lý. Owen xem xét lịch sử một cách duy tâm, cho lịch sử là sự tiến bộ dần dần của nhận thức loài người. Ông mơ tưởng một trật tự xã hội mới, xã hội chủ nghĩa, trong đó công xã là tổ chức nền tảng, kiên quyết phản đối cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp vô sản. Theo ý ông, cải tạo xã hội chủ nghĩa những mối quan hệ xã hội không thể thực hiện bằng bạo lực, bằng một cuộc cách mạng. Cũng giống như những nhà xã hội chủ nghĩa không tưởng khác, Owen không hiểu vai trò lịch sử của giai cấp công nhân. Ông hy vọng vào sáng kiến của giai cấp thống trị và của các chính phủ. Owen đã trình kế hoạch của mình cho Nicôla đệ nhất và hoàng hậu Victoria, nhưng ông đã không nhận được sự giúp đỡ của họ để lập nên một trật tự xã hội hợp lý.
Khuyết điểm căn bản của chủ nghĩa xã hội của Owen là sự khoan dung của nó đối với giai cấp tư sản, là tính chất trừu tượng của những nguyên tắc của nó, là sự không hiểu biết quy luật phát triển của lịch sử, tuyên truyền với công nhân lòng từ thiện và bác ái đối với tất cả mọi người.
Tuy nhiên, Owen có công lao to lớn đối với lịch sử triết học. Cũng như học thuyết của Xanh Ximông và Phuriê, học thuyết của Owen là một trong những nguồn gốc của chủ nghĩa cộng sản khoa học.
Owen mất năm 87 tuổi, tư tưởng của ông có tác dụng tích cực trong những năm 30 và 40 của thế kỷ XIX.