Muốn biết bản thân là ai? Đừng hỏi, hãy hành động. Hành động sẽ phác họa và định nghĩa về con người của bạn.
- Thomas Jefferson
Biển báo thứ sáu trên con đường dẫn đến thành công là hành động.
Xét về kích thước, con người lớn hơn con ong khoảng hơn một trăm triệu lần, nhưng về trí thông minh thì loài ong lại vượt xa loài người gần trăm triệu lần.
Một người hãnh diện đứng trước những công trình của mình, nhìn vào những tòa nhà cao chọc trời rồi tự nhủ: “Thấy ta là con người phi thường thế nào chưa? Hãy nhìn những công trình to lớn ta đã xây dựng đi. Hãy nhìn những gì sự tiến hóa đã mang lại cho con người đi. Hãy nhìn những của cải ta đã tạo nên đi”.
Chú ong bé nhỏ thông thái đang đứng gác trước tổ, nghe được người nọ khoe khoang bèn đáp: “Phải, đúng là anh đã tạo nên những đổi khác đáng kể trên mặt đất. Anh đã biến bụi đất thành những công trình chọc trời. Anh đã tạo ra những đầu máy xe lửa mạnh mẽ. Anh đã làm chủ cả không trung và tính toán được cả khoảng cách đến những vì sao. Nhưng tất cả những thành tựu anh đạt được vẫn thiếu sót một điều, đó là khám phá ra những khả năng chứa đựng trong trí óc mình. Tinh thần của cộng đồng cũng là điều anh chưa khám phá ra được! Anh vẫn chưa nhận thấy ở cuộc đời có những điều đáng giá hơn nhiều so với hạnh phúc cá nhân. Thứ kết quả ích kỷ anh luôn chăm chăm đạt lấy chỉ là những thành quả tước đoạt từ các đồng nghiệp của anh. Anh chưa khám phá ra được tinh thần đoàn kết mà loài ong chúng tôi luôn duy trì. Chúng tôi dự trữ mật ong vì lợi ích của cả tổ, song anh lại tích tiền để kìm hãm, rồi khống chế các đồng nghiệp của mình chỉ vì ích lợi riêng của bản thân”.
Một chú côn trùng nhỏ nhắn kỳ diệu làm sao!
Chúng ta chỉ có thể hiểu sâu sắc bài giảng tuyệt vời này nếu chú tâm quan sát và phân tích những tập quán của loài ong ấy, rồi ngẫm nghĩ.
Trên cả hành tinh này, chỉ loài ong là có thể kiểm soát và quyết định vấn đề giới tính trước khi chào đời. Trong khi đó, loài người dù thông thái bao nhiêu, dù tiến bộ thế nào, dù kiến thức sinh học và sinh lý học có phong phú bao nhiêu vẫn không thể định trước hay kiểm soát giới tính.
Nhưng loài ong mật tí hon lại có thể làm được điều này.
Bạn hãy thử mua một cuốn sách về loài ong và nghiên cứu chúng thử xem. Hãy ra ngoài tìm thử một tổ ong, túc trực ở đó để quan sát cách đàn ong làm việc. Chúng thực sự là loài côn trùng bé nhỏ thú vị mà bạn có thể học được rất nhiều điều giá trị từ chúng.
Có ba loại ong khác nhau trong đàn. Đầu tiên là ong chúa, là ong cái và là mẹ của bầy. Nhiệm vụ duy nhất của nó là đẻ trứng để duy trì sự sống cho bầy. Còn những con ong đực chỉ có độc một chức năng là thụ tinh cho những quả trứng mà ong chúa đẻ ra. Cuối cùng, những con ong thợ, là những thanh niên thông thái tí hon, lấy mật từ hoa rồi mang về tổ cho cả bầy dùng. Chúng không được xếp vào giống cái hay đực.
Mỗi tổ ong chỉ có một con cái hay ong chúa. Nếu một đứa trẻ nào đó vô tình ném đá vào tổ và giết ong chúa, hoặc nếu cô nàng chết đi vì nguyên do nào khác, những con ong khác, bằng một quá trình chỉ có loài ong biết được, sẽ lập tức thụ tinh một quả trứng, sinh ra nàng ong chúa khác trong một thời gian rất ngắn.
Sau khi ong đực hoàn thành nhiệm vụ do Tạo hóa giao phó, những con ong thợ sẽ nhảy lên chúng và châm chúng cho đến chết. Trong “cộng đồng ong” luôn tồn tại một sắc lệnh: Những ai lười biếng không làm việc thì phải bị loại bỏ! Đây là một ý tưởng không hề tồi chút nào.
Bạn sẽ nhận ra đa phần số ong trong tổ đều là ong thợ! Đây không phải là sự xếp đặt tình cờ của Tự nhiên. Mẹ Thiên nhiên đã ban cho loài ong phương pháp sản sinh ong đực, ong cái và ong thợ theo bất kỳ tỷ lệ nào mà chúng muốn.
Nhưng bài học sâu sắc nhất mà con người có thể học được từ chúng chính là lòng vị tha. Loài ong làm việc với tinh thần cộng đồng. Chúng nhận ra được những điều cao cả hơn bản thân chúng. Chúng làm lụng vì cộng đồng của mình và không làm hại nhau. Chúng dự trữ mật trong một kho chung để cả tổ có thể cùng ăn.
Thử tưởng tượng một người ích kỷ, bủn xỉn và tự cao làm giống như vậy xem! Tưởng tượng một người chỉ chia sẻ thành quả lao động với đồng nghiệp, nếu anh ta có thể nhận được gấp nhiều lần những gì đã trao đi!
Trên một số phương diện, loài người đã bỏ xa loài ong, song liệu có chấp nhận được việc con người không màng tới lề lối làm việc, lạc lối khỏi những hoạch định của Tự nhiên, vứt bỏ tinh thần cộng đồng để đối phó, lừa gạt và tước đoạt những thành quả tích lũy từ các đồng nghiệp khác không?
Chúng ta chẳng thể tuyên bố mình hiểu được những ý định của Tự nhiên, nhưng trong thâm tâm tôi vẫn luôn ngờ rằng con người trước khi hưởng thụ những phúc lành vẫn luôn chờ đợi họ, bản thân họ phải chiến thắng được bản tính tham lam, đánh bại được khuynh hướng chỉ muốn nhận mà không cho, sau đó quay về với lề thói làm lụng vì “tổ” như của loài ong.
Tác giả đã hiểu thấu được nỗi ngờ vực trên, rằng hạnh phúc đích thực mà một người hưởng thụ phải bắt nguồn từ chính những điều anh ta làm cho người khác. Và tôi ngờ rằng còn rất nhiều người vẫn chưa nhận ra được chân lý này.
Sau khi đã lùng sục mọi ngõ ngách xung quanh để tìm xem đâu là nguyên nhân khiến bạn không hạnh phúc, hãy bật ngọn đèn pha trong tim, rà soát lại những suy nghĩ trong đầu mà bạn hằng ấp ủ, và rồi bạn sẽ có thể tìm ra nguyên nhân ấy.
Nguyên tắc Vàng trình bày một thứ nguyên lý chứ không đơn giản chỉ là một bài thuyết giảng. Nó yêu cầu bạn phải bước ra thế giới bên ngoài và đạt được bất cứ điều gì bạn muốn, bằng tâm lý ưu tiên sự cho đi.
Chúng ta không biết được liệu người xếp đặt quan niệm này trong Nguyên tắc Vàng đã đúc kết được nó từ những chú ong bé bỏng bận rộn, hay chính lũ ong có được “tinh thần vì tổ” này từ trong Nguyên tắc Vàng. Tuy nhiên, tôi hiểu quy tắc cơ sở của triết lý Nguyên tắc Vàng là vĩnh viễn bất biến giống như định luật Vạn vật Hấp dẫn đã giữ vững những hành tinh trong vũ trụ vậy.
Và dù một người có biết được chân lý này hay không, thì mỗi hành động của anh ta với những người xung quanh đều sẽ được trả lại gấp bội. Bạn luôn bị hấp dẫn bởi những cá nhân hay sức mạnh đồng quan điểm và hành vi với bạn! Không thể nào tránh được chuyện này vì chúng ta đang tuân theo quy luật của vũ trụ.
Từ tất cả những xung đột và hỗn loạn giữa hai thế lực mà ta gọi là “tư bản” và “lao động” này, chúng ta thấy được sự đối lập hoàn hảo của cái gọi là “tinh thần vì tổ”.
Quả là một bài học bổ ích mà cả hai bên có thể học tập từ loài ong mật nhỏ bé!
Tôi xin nhắc lại, tôi tin rằng thành công đích thực chỉ đến khi ta giúp người khác gặt hái được tiền tài và hạnh phúc. Những điều nằm ngoài kiểu phụng sự này không phải là thành công, mà là thất bại!
Tôi tin rằng loài người phải phát huy “tinh thần vì tổ” mới có thể tiến xa hơn. Xét về mọi mặt, chúng ta đều thấy được sự vô nghĩa của tâm lý chỉ cố gắng nhận mà không cho đi. Trước khi có được thứ để cho đi, chúng ta phải được chuẩn bị sẵn sàng, thông qua rèn luyện và lao động, chúng ta phải phát huy tinh thần vì cộng đồng của mình.
Quan điểm của tôi được thể hiện rõ ràng hơn qua câu chữ của George Harrison Phelps, trong cuốn sách nhỏ gọn với nhan đề Go (tạm dịch: Tiến lên). Đây là câu chuyện xoay quanh Ben Hur11 và cuộc đua xe ngựa của anh:
11 Ben Hur là nhân vật chính trong tiểu thuyết Ben Hur: A Tale of the Christ của nhà văn Lew Wallace, ra mắt lần đầu tiên vào năm 1880, trở thành một trong những tác phẩm bán chạy nhất thế kỷ. Tác phẩm được dựng thành phim vào năm 1959 và nhận được 11 giải Oscar. Ben Hur là một quý tộc người Do Thái, bị hãm hại đến tan nát gia đình vì những xung đột quyền lợi. Ben Hur trở thành nô lệ trên một chiếc thuyền La Mã. Sau khi được tự do, chàng trở về quê hương tìm lại người thân và quyết tâm phục thù. Cuộc gặp gỡ với Chúa Jesus, chứng kiến quá trình Chúa bị kết tội trên thập giá đã thay đổi suy nghĩ và cuộc sống của Ben Hur.
“Cuộc đua lớn trong ngày đã dần bước vào hồi kết. Những gã đánh xe đang kết thúc lượt đua chót và sẽ dừng trước khán đài hoàng gia. Tất cả đều ngả người về trước. Trên đấu trường Coliseum rộng lớn không còn thanh âm nào khác ngoài tiếng vó ngựa dồn dập, tiếng đập rầm rập từ những chiếc xe ngựa và tiếng la hét của những người đánh xe.
Tốc độ quá hãi hùng. Ben Hur đang ở vị trí thứ hai. Họ đã đến góc cua cuối. Những con ngựa dẫn đầu đều đang hùng hục lao về phía trước. Cả người, xe và ngựa đều ngã lăn trước Ben Hur.
Như một tia chớp, chàng ghìm cương lại hai lần, dứt khoát nâng lũ ngựa lên rồi lái chúng bước qua những cơ thể đang nằm sóng soài trên đường. Rồi chàng lách trở về đường đua và Artimidora đã hét lên với chàng từ hàng ghế hoàng gia: ‘Những cánh tay của ngươi, ngươi có được chúng từ đâu?’. Anh gào đáp lại: ‘Từ mái chèo nô lệ! Từ mái chèo nô lệ!’.
Từ con thuyền ga-lê12, Ben Hur đã có được đôi cánh tay mạnh mẽ đưa chàng đến với chiến thắng. Bao năm trời chàng chèo thuyền như thân trâu ngựa giữa hàng trăm nô lệ khác, ở trần và nhễ nhại mồ hôi, với chiếc roi thường trực đe dọa sau lưng.”
12 Loại thuyền lớn sàn thấp thường chạy bằng buồm với những mái chèo do nô lệ chèo.
“Làm điều cần làm, rồi bạn sẽ có sức mạnh”, Emerson từng nói vậy. Sau bao năm trời lao động cực nhọc, Ben Hur hoàn toàn dễ dàng nâng lũ ngựa lên qua đống xe ngựa đổ nát, rồi tiến thẳng về trước.
Những điều vĩ đại đạt được dễ dàng, nhưng chính những năm, những giờ, những thời khắc chuẩn bị mới là điều quan trọng. Thomas Edison phải dành cả đời, chứ không phải hai mươi phút, để tìm ra loại dây tóc tốt nhất. Abraham Lincoln soạn bài diễn văn tuyệt vời nhất bằng tiếng Anh từng được biết đến trên mặt sau của một tấm phong bì, chỉ một tiếng trước khi diễn thuyết. Thế nhưng, lắng đọng trong từng câu chữ là sự am hiểu thấu đáo, cuộc đời đầy gian truân, lòng bao dung vô hạn và cả cuộc đời của Lincoln.
Hãy làm việc một cách kiên trì, nhẫn nại và mỗi ngày đều phấn đấu hướng về những gì cao cả, tốt đẹp nhất. Rồi thời khắc những việc lớn lao cũng sẽ đến với bạn như chúng đã đến với những người vĩ đại mà chúng ta tôn thờ. Phương pháp thành công chính là phương pháp đấu tranh. Hãy nỗ lực để hoàn thành thật hoàn hảo những việc cỏn con, rồi khi thời khắc vĩ đại ấy đến, bạn đã ở trong tư thế sẵn sàng rồi. Bạn sẽ gặt hái được sức mạnh từ những giọt mồ hôi trên thân thể, từ những xao động trong tâm trí, từ những khát vọng trong tâm hồn.
Và trước khi bắt đầu cuộc đua dẫn đến thành công hoặc thất bại của bạn, bạn có thể học hỏi thêm một bài học sâu sắc từ những chú ong mật tí hon – đó là tính bền bỉ.
Chẳng quan trọng việc con người đã bao lần cướp đi kho lưu trữ của đàn ong, chúng vẫn sẽ bắt đầu lại, rồi bổ sung đầy đủ kho mật của mình. Chưa từng có chú ong nào than vãn hay oán trách vì đã có kẻ đánh cắp thành quả lao động của nó cả. Ở phương diện này, con người hoàn toàn khác loài ong. Không chú ong nào từ bỏ nỗ lực một khi nó vẫn còn có thể thu thập mật ong.
Suốt chặng đường đời bạn sẽ gặp rất nhiều trở ngại. Bạn sẽ phải liên tiếp đối mặt với nhiều thất bại, nhưng hãy nhớ, mỗi trở ngại và thất bại mà bạn làm chủ được, vượt qua được sẽ mang đến cho bạn một bài học vĩ đại. Những chướng ngại trên con đường bạn đi đều là một phần trong kế hoạch của Tự nhiên. Mỗi khi làm chủ được một điều gì đó, bạn sẽ trở nên mạnh mẽ hơn và sẵn sàng hơn cho điều tiếp theo. Chướng ngại chẳng qua chỉ là những rào cản thiết yếu giúp trui rèn và cung cấp thêm sức mạnh để bạn chinh phục cuộc đua vĩ đại trong đời mà thôi!
Nếu bạn bắt đầu năm mới bằng quyết tâm cao độ là sẽ làm việc NHIỀU HƠN và TỐT HƠN mức lương được trả, đây có thể sẽ là một năm phát đạt của bạn.
Đừng lãng phí thời gian để thương cảm cho người gặp phải nhiều vận rủi và vượt qua vô số chướng ngại vì anh ta sẽ tự lo được cho mình thôi. Nếu bạn muốn tiêu pha lòng trắc ẩn của mình, hãy trao nó cho người được sinh ra trong nhung lụa, chưa từng biết thế nào là đói khổ, chưa từng cảm thấy mãn nguyện bởi chưa từng phải kiềm chế ham muốn. Đấy mới là những người cần được bạn cảm thông, còn những người khác sẽ biết cách chăm sóc bản thân họ, bởi họ đã hoàn thành việc học hỏi trên mái chèo của những chiếc thuyền ga-lê rồi!
Mọi kẻ ngốc đều có thể bỏ việc khi mọi chuyện không được thuận lợi, nhưng người có kỹ năng lành nghề sẽ làm chủ những chướng ngại khiến anh ta muốn buông tay. Khi đã giải quyết được vấn đề, anh ta sẽ không bao giờ muốn từ bỏ nữa.