Tầng khai trí sáng tạo thứ bảy

KỸ THUẬT SÁNG TẠO THỨ HAI: KẾT NỐI MIỄN CƯỠNG

“Một số người chấp nhận mọi thứ như chúng vốn có và đặt câu hỏi tại sao chúng lại như vậy. Tôi mơ về những điều chưa từng có và hỏi, tại sao không?”

Robert F. Kennedy

TẠO RA CÁC KẾT NỐI MIỄN CƯỠNG

Tạo ra các kết nối phi thực tế là tất cả những gì cần làm để buộc ý tưởng sáng tạo ra đời. Do đó, thúc đẩy kết nối mới là một kỹ thuật rất hữu ích để tăng cường sự sáng tạo của chúng ta. Bản chất của kỹ thuật này là tính ngẫu hứng. Hãy thúc đẩy việc kết nối vấn đề của bạn với một điều được lựa chọn ngẫu nhiên. Trên thực tế chúng ta có thể tạo ra vô vàn các kết nối với tiềm năng không giới hạn.

Chúng ta có thể tạo ra kết quả nhờ một vài phương thức sau:

1. Quan sát

Đây là công cụ hiệu quả nhất để thực hiện các kết nối miễn cưỡng. Quan sát đơn giản là nhìn xung quanh và cố gắng tạo ra mối liên kết giữa các sự vật. Các sự vật trong mối liên kết có thể có điểm tương đồng nhưng cũng có thể hoàn toàn không liên quan đến nhau.

Akio Maita – Giám đốc Bán hàng và Tiếp thị tại Công ty Bandai ở Nhật Bản đã tạo ra Tamagotchi, thú cưng ảo dựa theo các quan sát của cô. Tamagotchi trở thành một cơn sốt cuồng nhiệt trên toàn thế giới. Trước đó, Akio Maita quan sát thấy rằng giới trẻ Nhật Bản thích bật đèn flash điện thoại di động và máy nhắn tin bỏ túi khi đi trên đường phố Tokyo. Trong khi đó, những người Nhật khác đang nuôi những con thú cưng nhỏ xinh trong căn hộ chật chội của họ. Điện thoại di động và thú cưng...

Akio đã thực hiện một kết nối miễn cưỡng giữa hai hiện tượng. Cô phát triển khái niệm “thú cưng kỹ thuật số cầm tay di động.” Đó là một thiết bị hình quả trứng dưới dạng móc chìa khóa có ba nút bấm. Một nút để cho ăn và cho uống thuốc, một nút khác để tắm và một nút thứ ba để dọn sạch phân của con vật ảo.

Cái tên Tamagotchi là sự kết hợp của hai từ tiếng Nhật có nghĩa là quả trứng và đồng hồ đeo tay.

Tamagotchi được tung ra thị trường lần đầu tiên vào năm 1996 và gần như đã chết một cái chết “kỹ thuật số” vào đầu thế kỷ XXI.

Món đồ chơi này được hồi sinh bằng cách áp dụng công nghệ mới của Internet of Things (Tạm dịch: Internet vạn vật). Tamagotchi phiên bản hiện đại hỗ trợ liên kết mạng thú cưng kỹ thuật số của bạn với thú cưng kỹ thuật số của bạn bè. Thế hệ Tamagotchi mới nhất này có thể nói chuyện và chơi đùa cùng nhau.

2. Từ ngữ được chọn ngẫu nhiên

Để áp dụng kỹ thuật này, hãy cố gắng liên hệ vấn đề của bạn với một từ được chọn lựa ngẫu nhiên. Bạn có thể chọn từ này bằng cách chỉ ngón tay vào một từ trong trang tài liệu mở ra ngẫu nhiên của cuốn từ điển, sách, tạp chí hoặc tờ báo. Yếu tố cơ hội sẽ gia tăng thêm nếu bạn nhắm mắt lại (trong khi cố gắng thực hiện một kết nối miễn cưỡng).

Một nhà sản xuất bánh mì Nhật Bản đã tạo ra một kết nối ngẫu nhiên giữa “bread – bánh mì” và từ “can – hộp thiếc” và đưa ra một sản phẩm mới thành công – “canned bread – bánh mì đóng hộp”! Tuy nhiên, các kết nối ngẫu nhiên, đặc biệt là khi sử dụng với các từ, hiếm khi đơn giản. Kết nối trực tiếp thường rất hiếm có.

Bạn luôn luôn phải trải nghiệm một loạt các kết nối trước khi gặp được đúng kết nối phù hợp mà mình cần.

Giả sử bạn muốn thiết kế một con dao làm bếp mới và thấy từ “clock – đồng hồ” bằng cách chọn ngẫu nhiên một từ trong cuốn tạp chí. Nhờ từ “đồng hồ”, bạn có thể tạo ra một loạt các liên kết như: thời gian, hình tròn, pin, hệ cơ, nhanh, chậm, trễ, đúng giờ, kỹ thuật số, sự tương đồng, tròn, vuông, đen, xanh lá cây, các bàn tay… Nếu có bất kỳ từ nào trong số đó kích hoạt một kết nối thực tế, bạn có thể dừng tìm kiếm. Nếu không, bạn phải tiếp tục hoặc chỉ chọn một trong những liên kết mà bạn ưu tiên hơn cả.

Giả sử bạn thích cụm từ “các bàn tay”. Nào, hãy tập trung vào các đặc tính của bộ phận này. Bàn tay có thể nắm giữ đồ vật, đeo nhẫn trên ngón tay, chơi nhạc, bắt tay người khác, tung một cú đấm... Có một mối liên hệ giữa con dao và bàn tay nắm giữ đồ vật. Khi cắt, bạn cần một tay để giữ con dao và tay kia để giữ thứ chúng ta muốn cắt. Nếu không cẩn thận, bạn có thể cắt vào tay! Liệu có vật gì có thể thể bảo vệ bàn tay của bạn khỏi bị con dao cắt trúng?

Bạn làm được chứ? Bạn có thể đeo găng tay để ngăn vết cắt của con dao. Nếu găng tay dày, bạn có thể đảm bảo độ linh hoạt để uốn cong các ngón tay và có thể nắm chắc được vật đang cắt hay không? Sau khi suy nghĩ thông suốt điều này, giải pháp là thiết kế một chiếc găng tay bằng các mắt lưới thép linh hoạt. Sản phẩm này thực sự có tính khả dụng cao. Ý tưởng này đi chệch hướng so với ý định ban đầu là “thiết kế một con dao đặc biệt”.

Để sáng tạo, bạn phải tận dụng cả những yếu tố bất ngờ.

3. Trích dẫn và tục ngữ

Trong trường hợp này, hãy thử liên kết vấn đề của bạn với một trích dẫn được lựa chọn ngẫu nhiên. Bạn có thể lấy một trích dẫn từ một cuốn sách, một tập thơ, một bản Kinh Thánh hoặc các tác phẩm hoàn chỉnh của William Shakespeare – ở bất cứ đoạn nào, thực sự là như vậy.

Bây giờ, giả sử bạn gặp một vấn đề. Trong trường hợp này, đó là những chiếc cặp đi học nặng nề mà trẻ nhỏ phải mang theo đến trường mỗi ngày. Bạn bận tâm lo lắng về sức khỏe lâu dài của chúng. Bạn thấy mình đã chọn dòng: “Một công cụ tra tấn cơ học” trong một cuốn sách.

Từ “tra tấn” gợi cho bạn điều gì? Những điều ghê gớm gây đau đớn cho nạn nhân? Đúng vậy. Có hai điều bạn có thể làm. Đầu tiên là ngăn chặn sự tra tấn diễn ra. Thứ hai là giảm bớt tác hại của nó.

Một trong những cách thức ngăn chặn sự tra tấn là khóa tất cả các dụng cụ tra tấn lại, không cho người khác tiếp cận và sử dụng chúng. Ý nghĩ “khóa nó lại” kích hoạt kết nối để “khóa” những chiếc cặp học sinh. Ở đây, giải pháp là học sinh để lại cặp sách ở trường. Bài tập về nhà có thể được hoàn thành ngay khi ở trường học. Học sinh chỉ mang về nhà những cuốn sách mà chúng muốn đọc, hoặc các bài tập viết mà chúng muốn sửa lại, thay vì toàn bộ sách vở và đồ dùng học tập.

4. Thực phẩm

Nhiều sản phẩm tiêu dùng được tạo ra bằng các ý tưởng kết nối với thực phẩm. Ví dụ, vào những năm 1920, công ty sản phẩm tiêu dùng đa quốc gia khổng lồ Procter & Gamble muốn tạo ra một loại xà phòng mới. Họ muốn một cái gì đó hoàn toàn khác biệt.

Vic Mills, một kỹ sư hóa học của Procter & Gamble, đã tạo ra mối liên hệ giữa xà phòng và kem. Anh tự hỏi chuyện gì sẽ xảy ra nếu cho xà phòng lỏng chạy qua máy làm kem. Kết quả có thể là máy sẽ thêm một chút không khí vào hỗn hợp xà phòng trong quá trình đông cứng lại thành dạng thanh. Và mọi chuyện thực sự đã xảy ra như dự đoán. Kết quả là sản phẩm xà phòng xốp – Ivory Soap đầu tiên trên thế giới ra đời. Sản phẩm mới đó đã thành công vang dội. Trẻ em rất thích nó. Vì vậy, bên cạnh thành công lớn về mặt thương mại, Ivory Soap chứa đầy không khí đúng với tên gọi của nó, đã dẫn bước công ty sáng chế nó vào “Đại lộ danh vọng của các nhà sản xuất xà phòng”.

Đây chỉ là bốn trong vô số phương pháp giúp bạn tạo ra các kết nối miễn cưỡng. Tất nhiên, bạn có thể tự tạo ra các kỹ thuật của riêng mình để kết nối, miễn là hãy sử dụng bất kỳ kỹ thuật nào bạn cảm thấy thoải mái với nó. Không có một kỹ thuật nào được coi là tối thượng hay duy nhất. Vấn đề là bạn ưu tiên sử dụng phương pháp nào. Tuy nhiên, hãy luôn nhớ quay trở lại với các nguyên tắc cơ bản của sự sáng tạo (năm bước) khi cảm hứng sáng tạo dường như cạn kiệt. Sẽ rất hữu ích nếu bạn dành ra một khoảng thời gian để ấp ủ ý tường.

“Trong đầu tôi có biết bao ý tưởng đang bay lượn hoặc ẩn nấp đâu đó mà nếu kết đôi chúng với nhau có thể sản sinh ra những phát kiến vĩ đại nhất.”

Georg Christopher Lichtenberg

CÂU CHUYỆN SÁNG TẠO

7.1. Những cậu học sinh báo cháy giả

Bạn chắc hẳn đã nghe câu chuyện Cậu bé giả vờ khóc lóc kêu cứu vì bị sói tấn công. Ở lần khóc thứ ba, không ai đến giúp cậu vì cho rằng cậu lại một lần nữa chơi khăm họ. Thật không may, đội cứu hỏa có nghĩa vụ phải luôn luôn phản hồi báo động hỏa hoạn. Họ buộc phải làm vậy, nên trạm cứu hỏa địa phương đã gặp phải vấn đề nghiêm trọng. Trạm đã nhận được nhiều cuộc gọi chơi khăm báo cháy giả. Điều này tất nhiên gây nguy hiểm cho các nhân viên cứu hỏa có nhiệm vụ xử lý và cứu các đám cháy thực.

Trạm cứu hỏa đã tiến hành điều tra và phát hiện ra rằng hầu hết các cuộc gọi báo cháy giả đều đến từ những học sinh tuổi vị thành niên buồn chán. Các cơ quan chữa cháy có thẩm quyền đã đối phó với vấn đề này như thế nào?

Những nhân viên thuộc đội cứu hỏa đã đến các trường học và đưa ra lời cảnh báo rằng: Nếu tiếp tục nhận được các cuộc gọi giả mạo, họ sẽ thi hành các biện pháp kỷ luật mạnh mẽ. Nhưng tất cả đều không hiệu quả, hành động lừa bịp vẫn tiếp diễn.

Đội trưởng đội cứu hỏa quyết định sử dụng kỹ thuật “liên kết với một từ được lựa chọn ngẫu nhiên” để tìm giải pháp. Anh nhắm mắt và lật những trang tạp chí đang đọc. Anh để cho các đầu ngón tay của mình tự tìm đến một từ cụ thể. Khi mở mắt ra, anh thấy đó là động từ “mời”.

Sau đó, anh ta đã triệu tập cuộc họp với một vài nhân viên cấp cao để thúc đẩy kết nối miễn cưỡng giữa vấn nạn cuộc gọi báo động giả và động từ “mời”.

Họ đã đề xuất nhiều liên tưởng kết nối. Một người đề nghị là mời Bộ trưởng Bộ Giáo dục lên tiếng cảnh cáo để ngăn chặn các cuộc gọi lừa bịp trên sóng truyền hình và phát thanh. Một đề nghị khác là mời cư dân trong khu vực tham gia triển lãm về phòng cháy chữa cháy. Tuy nhiên, lời đề nghị thu hút sự quan tâm của vị đội trưởng là mời các học sinh tuổi teen trong khu vực đến thăm Trạm cứu hỏa và giúp đỡ những người giữ các đường dây điện thoại báo cháy khẩn cấp 911.

Đề xuất này được chấp thuận và triển khai thực hiện.

Kết quả thật ấn tượng. Các cuộc gọi lừa bịp đã gần như chấm dứt. Sau đó, người ta phát hiện ra rằng kiến thức cơ bản về mức độ nguy hiểm của các cuộc gọi báo động giả đã thay đổi các học sinh tình nguyện – người chịu trách nhiệm giữ các đường dây 911, và biến các em thành những chuyên gia vận động. Các học sinh này đã thuyết phục bạn bè không gây ra thêm bất kỳ cuộc gọi báo động giả nào nữa. Bài học đạo đức rút ra là: Trong phương pháp thuyết phục củ cà rốt và cây gậy, củ cà rốt luôn chiếm ưu thế vượt trội. Đe dọa hiếm khi đạt được mục đích. Khích lệ luôn hiệu quả diệu kỳ.

7.2. Ngày tài xế tắc-xi trở thành khách VIP

Giám đốc truyền thông của một tập đoàn lớn đang chủ trì một phiên họp sáng tạo ý tưởng. Công ty sẽ sớm mở một khu phức hợp mua sắm mới và họ muốn biến lễ khai trương thành một sự kiện lớn. Vị giám đốc quyết định sử dụng “Kỹ thuật kết nối miễn cưỡng” để thu thập ý tưởng từ đội ngũ của mình.

Cuộc họp đã dành vài phút để xác định loại kết nối miễn cưỡng cần thực hiện. Một nhân viên có đề xuất rằng màu sắc luôn là yếu tố quan trọng trong trang trí, nên nó có thể thúc đẩy các kết nối miễn cưỡng. Ý kiến này nhanh chóng chiếm được sự đồng thuận và màu vàng là màu được chọn một cách ngẫu nhiên.

Tất cả các đồ vật có màu vàng được đưa đến. Chúng bao gồm hoa, trái cây, quần áo, tòa nhà và một số ý tưởng khác. Trong khi cuộc thảo luận đang diễn ra, vị giám đốc đưa mắt liếc nhìn ra ngoài cửa sổ. Đập vào mắt anh là một hàng tắc-xi với đèn hiệu màu vàng trên nóc, được đỗ gọn gàng trước khách sạn bên kia đường. Tại sao không liên tưởng, kết nối với những chiếc tắc xi đó? Tài xế tắc-xi rất có ảnh hưởng trong việc lan truyền thông tin.

Ngoài ra, vì tắc-xi đóng vai trò quan trọng trong việc đưa những khách mua sắm đến cửa hàng, nên một nhân viên đề nghị mời các tài xế tắc-xi đến buổi khai trương. Nắm bắt được ý tưởng, giám đốc tiếp thị đề xuất rằng nếu (Jig-word*6) các tài xế taxi được mời làm khách VIP tại buổi khai mạc, thì có thể giúp loại bỏ các nghi thức rườm rà liên quan đến các cá nhân nổi bật, rất nhiều bài phát biểu chính trị không hề liên quan và những điều tương tự khác, có lẽ cũng sẽ giúp giảm chi phí nữa.

Bất chấp sự e ngại về tính khả thi của ý tưởng này trong cuộc họp, vị chủ tịch rất thích nó. Ông dành thời gian nghiên cứu kỹ thêm. Cuối cùng, ông quyết định là sẽ không có khách mời nào khác ngoại trừ các tài xế tắc-xi của thành phố. Họ sẽ được đối xử như những khách VIP và được trao một chứng nhận danh giá, phiếu giảm giá và các phần quà tặng. Họ sẽ trải nghiệm cảm giác của một vị khách thực sự đặc biệt.

Sự kiện thành công đã thu hút sự chú ý của giới truyền thông bởi tính độc đáo của nó. Khu phức hợp mua sắm mới có doanh thu bùng nổ. Các tài xế tắc-xi đã giới thiệu nó như là một lựa chọn hàng đầu dành cho khách hàng của họ. Không thể có một phương thức quảng cáo nào hiệu quả tốt hơn thế.

7.3. Chương trình quảng bá thuốc viên kỳ diệu

Nhằm tung ra thị trường một sản phẩm chức năng phục vụ sức khỏe, công ty đã trưng cầu các ý tưởng mới. Sản phẩm này hướng tới những người có trình độ, với mục tiêu là có được sự tín nhiệm và chứng thực tối đa từ các chuyên gia. Vị quản lý tiếp thị đã đến làm việc rất sớm với hy vọng rằng sự yên tĩnh vào buổi sáng sẽ tạo ra một bầu không khí có lợi thúc đẩy anh thực hiện một kết nối miễn cưỡng. Đây có thể là liên kết giữa các khái niệm về sản phẩm và chuyên gia – đối tượng được coi là khách hàng mục tiêu.

Ngồi xuống bàn làm việc của mình, anh đã ghi lại một danh sách các ngành nghề khác nhau từ kỹ thuật, giảng dạy, nghiên cứu, khoa học... Nghề cuối cùng trong danh sách là bác sĩ. Đó là bởi người quản lý tiếp thị cảm thấy rằng các bác sĩ sẽ là những người khó tiếp thị nhất.

Khi quyết định các bác sĩ là khách hàng ít có tiềm năng nhất, viên quản lý đã thực hiện một liên tưởng để tạo kết nối miễn cưỡng. Anh đã liệt kê tất cả các vật phẩm có thể có liên quan đến một nhân viên y tế: kim tiêm, ống nghe, nhiệt kế, thuốc… Anh cố gắng liên hệ từng vật này với một sản phẩm nào đó, nhưng không thể tìm ra bất kỳ mối liên hệ khả thi nào. Tất cả mọi việc anh làm dường như đều vô tác dụng.

Trời ngày càng sáng rõ hơn. Các đồng nghiệp của anh sẽ sớm đến nơi làm việc. Điều này thật không có lợi chút nào. Viên quản lý liếc nhìn đồng hồ đeo tay và nhớ ra đã đến lúc uống viên sủi vitamin C. Anh thả một viên vào ly nước. Trong khi quan sát hàng ngàn bong bóng nhỏ nổi dần lên mặt nước, anh chợt la lớn:

“Eureka! (Tìm ra rồi.)” Anh đã có ý tưởng!

Trong chiến dịch tiếp thị, mỗi sản phẩm hiện hành sẽ được tặng kèm một viên sản phẩm mới đựng trong bao bì bắt mắt. Đó chính là ý tưởng anh ấy sẽ thực hiện. Tất cả những gì người mua cần làm là thả viên thuốc sủi vào ly nước và quan sát quá trình viên thuốc tan dần thành đám bọt bong bóng. Khi viên thuốc đã tan hết, một phiếu nhựa sẽ nổi lên bề mặt. Phiếu này sẽ cho biết loại quà tặng mà người mua nhận được.

Sự mới lạ này của chương trình khuyến mãi đã thu hút công chúng đến mức nó thậm chí được báo chí đưa tin rầm rộ. Không cần phải nói thêm, chiến dịch đó đã đạt được thành công lớn. Doanh số của sản phẩm chức năng chăm sóc sức khỏe mới vượt ngoài mong đợi.

BÀI LUYỆN TRÍ NĂNG 7: HÃY TẠO KẾT NỐI CỦA RIÊNG BẠN

Chúng ta kết nối tại mọi thời điểm như một phần của quá trình học tập. Ví dụ, chúng ta sử dụng hình ảnh bò đực và gấu trong thị trường chứng khoán; bò sữa cho một dòng sản phẩm bán chạy và tạo ra lợi nhuận ổn định; đột tử trong thể thao. Hãy thử cố gắng tạo kết nối của riêng bạn để giải quyết các vấn đề dưới đây:

1. Khoa nhi của một bệnh viện đã cung cấp gấu bông để các bệnh nhi chơi vui vẻ. Vì quá yêu thích những chú gấu bông này nên một số trẻ em đã mang chúng về nhà khi được xuất viện. Bạn sẽ xử trí trường hợp này ra sao để không gây phiền hà cho nhân viên y tế của bệnh viện cũng như không làm mất lòng các bệnh nhi và gia đình các bé?

2. Vợ của ông Earl Dickson thường vụng về cắt vào tay mình hoặc bị bỏng khi nấu nướng. Mỗi lần như thế, ông lại cắt một miếng gạc để băng bó vết thương cho bà. Dần dần, ông thành thục kỹ năng này. Cuối cùng, ông đã nghĩ ra một loại băng gạc đặc biệt mà vợ ông có thể tự sử dụng. Bạn đoán xem ông ấy đã có ý tưởng gì?

3. Levi Strauss – nhà sản xuất quần jean đã giới thiệu mẫu thiết kế mới nhất là sản phẩm của sự kết nối giữa quần jean và kỹ thuật. Bạn có thể đoán được họ đã kết nối ra sao và những đặc điểm độc đáo của quần jean mới này là gì không?

4. Samuel Morse, nhà phát minh ra máy điện báo, đang tìm cách để tín hiệu điện báo có thể truyền xa hơn, vượt qua những khoảng cách lớn. Nhưng dù ông cố gắng thế nào đi nữa, tín hiệu vẫn sẽ giảm dần tỷ lệ thuận với quãng đường truyền phát. Một ngày nọ, khi đang ngồi trên một chiếc xe ngựa, ông nhận thấy rằng công ty phụ trách sẽ định kỳ khai thác các đội ngựa mới để giúp các xe ngựa chạy đúng lịch trình. Sau khi xâu chuỗi sự kiện, Morse đã tạo ra một hệ thống truyền dẫn tín hiệu viễn thông mạnh mẽ vẫn được sử dụng đến ngày nay. Bạn có thể đoán được đó là hệ thống nào không?

5. George de Mestral, vận động viên leo núi nghiệp dư người Thụy Sĩ, đã đưa chú chó của mình đi bộ đường dài. Khi trở về nhà, trên người họ phủ đầy những quả hạt giống. Chúng có gai nhọn ngoài vỏ để bám vào lông động vật và phát tán đến những vùng đất màu mỡ mới. Tò mò một cách cháy bỏng, ông đã đem các quả gai soi dưới kính hiển vi. Chúng có các móc nhỏ để bám chặt vào các sợi vải quần áo. Ông đã thực hiện kết nối và phát minh ra một vật liệu gắn kết rất hữu ích. George đã phát minh ra vật liệu gì vậy?

6. Hai phát thanh viên đánh cược với nhau trên chương trình phát thanh. Ai nhận được ít cuộc gọi hơn sẽ phải đi bộ trần truồng (tiếng anh là walk [đi bộ, hoặc dắt ai đi bộ], naked [bị khỏa thân]) trên con phố đông đúc nhất ngay trung tâm thành phố. Người thua cuộc là một phụ nữ. Làm sao để cô ấy thực hiện lời hứa, nhưng vẫn giữ được sự tôn nghiêm của mình? Cũng cần lưu ý rằng việc đi lại khỏa thân ở nơi công cộng là bất hợp pháp.

Hãy ghi chép tóm lược quá trình khai trí sáng tạo của bạn tại đây

................................................................................................

.......................................................................................................

Phần trống dành cho bạn ghi chép bất kỳ ý tưởng hay cảm hứng nào nảy sinh trong quá trình đọc chương này.