6

Ước gì tôi biết…

THA THỨ không phải

là một CẢM GIÁC

Tha thứ là cách phản ứng lành mạnh duy nhất với một lời xin lỗi. Nhưng tha thứ nghĩa là gì? Trước khi kết hôn tôi nghĩ tha thứ là cho phép làm gì đó để vợi bớt nỗi đau, vì thế nó phục hồi lại được những cảm xúc của tình yêu. Dường như nó khá dễ dàng đối với tôi. Tôi nhớ có lần khi Karolyn gọi điện và hủy cuộc hẹn với tôi vì cô ấy muốn đi mua sắm với một cô bạn gái, tôi đã rất tức giận. Làm sao cô ấy lại có thể cho rằng việc đi mua sắm với bạn gái lại quan trọng hơn việc chúng tôi dành thời gian ở bên nhau tối nay cơ chứ?

Tôi đã sống trong sự đau khổ và tức giận suốt hai ngày liền cho đến khi chúng tôi gặp nhau vào lần tiếp theo. Cả tối chúng tôi gần như không nói gì cho đến khi cô ấy hỏi: “Anh có chuyện gì vậy?” Tôi được dịp “mở cửa” để “xả” hết những cảm xúc ấm ức trong lòng mình. Tôi nói với cô ấy rằng tôi đã thất vọng như thế nào khi cô ấy chọn đi mua sắm cùng với bạn thay vì dành thời gian ở bên tôi.

Khi tôi kết thúc bài trình bày những cảm xúc của mình, cô ấy nói với tôi hết sức dịu dàng: “Em xin lỗi. Lẽ ra em nên giải thích với anh rõ ràng hơn. Điều đó không có nghĩa là em không muốn ở cùng anh. Đó là cuối tuần duy nhất mà bạn gái em được nghỉ làm và cô ấy cần em giúp đỡ để mua một món quà sinh nhật cho mẹ cô ấy. Em biết, em và anh có thể hẹn với nhau vào một tối khác. Em mong anh sẽ tha thứ cho em.” Như một chiếc khăn mềm mại thấm nước mát lành, lời giải thích và lời xin lỗi của cô ấy đã làm tan biến mọi tức giận và đau khổ trong tôi. Và tôi đã vượt qua mọi tức giận với tình yêu nồng nàn. Mọi bực dọc bay biến. Mối quan hệ của chúng tôi lại trở nên tốt đẹp và tôi không bao giờ nghĩ về điều đó nữa. Trong tâm trí tôi, điều đó có nghĩa là sự tha thứ.

Tuy nhiên, sau khi chúng tôi kết hôn, tha thứ dường như trở nên khó khăn hơn. Một buổi tối sau sáu tuần cưới nhau, tôi và Karolyn đã có một cuộc tranh luận nảy lửa. Đến giữa cuộc tranh luận, Karolyn đến tủ quần áo, lấy áo mưa, đóng sầm cửa lại và lao ra ngoài giữa trời mưa. Ý nghĩ đầu tiên của tôi khi đó là: “Tại sao cô ấy không ở lại và chiến đấu như một người đàn ông nhỉ?” Nhưng ý nghĩ thứ hai của tôi lại là: “Ôi không. Chuyện gì xảy ra nếu cô ấy không trở lại?” Nước mắt tôi trực trào ra và tôi băn khoăn tại sao chuyện cãi vã lại xảy ra giữa chúng tôi sớm như vậy. Tôi bật ti vi xem, cố gắng quên đi mọi thứ, nhưng không thể nào quên được.

Sau những gì xảy ra tưởng như dài vô tận, tôi nghe thấy tiếng mở cửa và tôi quay lại, nhìn thấy vợ tôi đang khóc. “Em xin lỗi vì đã bỏ anh lại và ra ngoài, nhưng em không thể chịu đựng hơn được nữa. Em ghét cãi nhau. Khi anh lớn tiếng, em biết em phải ra ngoài hoặc em sẽ trở nên tồi tệ hơn.” Dù xin lỗi cô ấy vì tôi đã lớn tiếng, nhưng trong thâm tâm tôi vẫn đổ lỗi cho cô ấy về toàn bộ cuộc cãi vã của chúng tôi. Chúng tôi lên giường đi ngủ và nằm quay lưng vào nhau.

Ngày hôm sau, tôi đã xin lỗi cô ấy và cô ấy cũng xin lỗi tôi. Cả hai chúng tôi đều nói: “Em/anh đã thứ lỗi cho anh/em.” Nhưng dường như nỗi đau khổ từ cuộc cãi vã vẫn chưa tan biến hết, tình cảm yêu thương ấm áp vẫn chưa thực sự trở về như trước. Vài tuần tiếp theo đó, tôi vẫn nhớ đến cuộc cãi nhau đó. Tâm trí tôi không thể quên được hình ảnh vợ tôi lao ra ngoài trời mưa và âm thanh của tiếng cửa sập vào sau khi vợ tôi bước ra. Mỗi lần nhớ lại cảnh ấy, tôi lại thấy đau khổ vô cùng.

Từ khi tốt nghiệp đại học, tôi đã không tham gia một khóa học nào về chủ đề tha thứ nữa. Tôi cũng không nhớ là mình đã tìm đọc một cuốn sách nào về chủ đề này chưa. Đơn giản tôi biết rằng những lời nói tha thứ cho người khác cũng không lấy lại được những cảm xúc của tình yêu. Nhưng giờ đây, sau hơn 30 năm trở thành nhà tư vấn về hôn nhân, tôi đã học được một bài học to lớn về sự tha thứ. Trong chương này, tôi muốn chia sẻ với các bạn những cách nhìn sâu sắc hơn về chủ đề này. Chúng ta hãy cùng bắt đầu nhé.

Điều gì là tha thứ – điều gì không phải là tha thứ?

Giả định tha thứ là một sai lầm đã được cam kết. Tức giận không cần sự tha thứ, mà nó cần sự dàn xếp. Tuy nhiên, khi một trong chúng ta nói hoặc cư xử thiếu lịch sự với người khác, thì nó cần một lời xin lỗi và tha thứ chỉ có được khi mối quan hệ của chúng ta được phục hồi. Có tội lỗi nhỏ, có tội lỗi lớn, tuy nhiên quá trình xin lỗi và tha thứ luôn giống nhau. Khi một trong hai chúng ta có lỗi với người còn lại, thì một rào cản cảm xúc sẽ xuất hiện giữa ta với người đó. Rào cản này sẽ không mất đi theo thời gian, nó chỉ mất đi khi lời xin lỗi được chấp nhận và có sự tha thứ. Trong chương cuối cùng của cuốn sách này, chúng ta sẽ nói về cách xin lỗi như thế nào. Còn trong chương này, chúng ta chỉ đang nói về điều gì có ý nghĩa tha thứ.

Trong Kinh Thánh của người Do Thái và Kitô giáo, có ba từ tiếng Do Thái và bốn từ tiếng Hy Lạp được dịch ra là tha thứ. Chúng là từ đồng nghĩa với sắc thái ý nghĩa vô cùng đa dạng. Tư tưởng cơ bản nhất là “để tha thứ” hoặc “để lấy đi”. Khi nói về sự tha thứ của Chúa với loài người, Kinh Thánh viết: “Từ phương Đông đến phương Tây xa xôi, đến nay [Chúa] đã loại bỏ tội lỗi của chúng ra khỏi chúng ta.” Tha thứ sẽ làm tan biến các rào cản và loại bỏ sự trừng phạt. Chúa Trời không đòi hỏi chúng ta phải trả giá cho những sai trái của chúng ta. Khi chúng ta chân thành xin lỗi và mong Ngài tha thứ, Ngài sẽ tha thứ cho chúng ta và sẽ không bao giờ nhắc lại sai lầm của chúng ta nữa.

Chúng ta được chỉ dẫn để tha thứ cho người khác giống như cách Chúa đã tha thứ cho chúng ta. Do đó, tha thứ không phải là một cảm giác mà là một quyết định. Đây là quyết định để đưa ra một sự ân sủng thay vì đòi hỏi một sự công bằng. Tha thứ sẽ loại bỏ những rào cản và mở ra cơ hội cho mối quan hệ phát triển.

Tôi sẽ giải thích rõ hơn về sự tha thứ bằng cách chia sẻ bốn điều sau:

Trước hết, tha thứ không phá hủy trí nhớ của chúng ta. Thỉnh thoảng tôi có nghe ai đó nói rằng: “Nếu bạn không quên, bạn sẽ không thể tha thứ.” Câu nói này không đúng. Não người ghi nhớ mọi trải nghiệm, cả xấu và tốt, cả dễ chịu và khó chịu. Các nhà tâm lý học giải thích sở dĩ có việc này là do não người có hai ngăn. Một ngăn gọi là ý thức, một ngăn gọi là tiềm thức. Ý thức bao gồm những điều mà bạn ý thức được trong một thời điểm. Ví dụ, tôi hoàn toàn nhận thức được rằng tôi đang ngồi trên ghế tại thời điểm này. Tôi có thể chia sẻ với bạn về những hình ảnh và âm thanh mà tôi cảm nhận được xung quanh mình. Còn ngôi nhà tiềm thức thì lại ẩn chứa những trải nghiệm quá khứ được khôi phục lại trong đời sống tinh thần.

Một số dữ liệu sẽ tự do chảy từ ngăn tiềm thức sang ngăn ý thức. Vào lúc đó, chúng ta có thể lựa chọn để đưa dữ liệu từ ngăn tiềm thức sang ngăn ý thức. Ví dụ, nếu bạn hỏi tôi: “Sáng nay bạn ăn gì?”, tôi có thể tìm trong ngăn tiềm thức và nói: “Tôi ăn ngũ cốc Cheerios với việt quất.” Trước khi bạn hỏi tôi câu hỏi đó, tôi không có ý thức suy nghĩ về bữa sáng. Nhưng sau khi nghe câu hỏi, tôi đã nhớ lại được thông tin này.

Những trải nghiệm khác sẽ bị vùi sâu trong tiềm thức và rất khó để có thể nhớ lại được ngay cả khi chúng ta đã nỗ lực. Tuy nhiên, cũng có lúc trí nhớ nhảy từ ngăn tiềm thức sang ngăn ý thức mà không cần bất cứ một gợi ý nào. Ngay sau khi bạn lựa chọn để tha thứ cho cách cư xử của người khác và loại bỏ rào cản cảm xúc, thì trí nhớ về sự kiện đó có thể quay trở lại vùng ý thức của bạn, và chính trí nhớ đó lại mang đến cho bạn cảm giác đau đớn và tức giận. Nhưng tất cả những điều đó nói lên rằng bạn không quên. Nó chỉ đơn giản thể hiện rằng bạn là con người và bạn nhớ những trải nghiệm đau khổ.

Chúng ta phải xử lý những trí nhớ đau buồn này như thế nào? Lời khuyên của tôi là bạn hãy đến với Chúa và nói: “Thưa Cha, Cha biết những gì mà con đang nhớ và Cha cũng biết những cảm xúc của con rồi đấy. Nhờ Cha mà con đã tha thứ cho tất cả. Giờ, xin Cha hãy giúp con củng cố mối quan hệ của chúng con.” Trong lời nguyện cầu này, bạn đang xác nhận quyết định để tha thứ và bạn đang tìm kiếm sự phát triển hơn trong tương lai.

Thứ hai, tha thứ không loại bỏ được tất cả kết quả của những việc làm sai trái. Ví dụ, một người mẹ đã tiết kiệm tiền cho một cuộc phẫu thuật, nhưng cậu con trai đã lấy cắp số tiền đó và mua thuốc hút. Nếu cậu ta chân thành xin lỗi, thì người mẹ chắc hẳn sẽ tha thứ – nhưng số tiền đó vẫn không thể lấy lại. Một người đàn ông ruồng bỏ vợ con. 20 năm sau, ông ta quay trở lại và xin lỗi. Vợ con có thể tha thứ cho ông – nhưng điều đó không lấy lại được 20 năm đã trôi qua. Người chồng – trong một cơn tức giận – đã đánh vợ, gây tổn thương quai hàm của vợ. Anh ta có thể chân thành xin lỗi vợ và vợ anh có thể tha thứ – nhưng quai hàm của vợ anh thì vẫn bị tổn thương.

Mọi hành vi của chúng ta đều có kết quả. Hành vi tích cực đem lại kết quả tích cực. Hành vi tiêu cực đem lại kết quả tiêu cực. Tha thứ không loại bỏ tất cả kết quả của những việc làm sai trái.

Thứ ba, tha thứ không lấy lại được lòng tin. Một người chồng có tính trăng hoa, dù đã chấm dứt thói quen này và đã xin lỗi vợ, nhưng người vợ đến văn phòng tư vấn và nói với tôi: “Tôi nghĩ tôi đã tha thứ cho anh ấy, nhưng tôi không còn tin anh ấy nữa. Điều này khiến tôi băn khoăn liệu tôi đã thực sự tha thứ cho anh ấy hay chưa?” Thực tế, tha thứ không tự động khôi phục lại được lòng tin. Trong một mối quan hệ, lòng tin bị phá hủy khi có một người không chung thủy. Khi bạn không giữ được lời cam kết của mình với tôi, tôi sẽ mất lòng tin ở bạn. Tôi không tin bạn sẽ đối xử với tôi một cách thẳng thắn và chân thành nữa. Lòng tin sẽ được xây dựng lại bằng cách nào? Bằng cách thay đổi hành vi và làm mình trở nên đáng tin cậy. Qua thời gian, nếu tôi nhìn thấy những gì bạn làm chính là những gì bạn nói và bạn trở nên cởi mở, thẳng thắn trong mọi vấn đề của chúng ta, thì tôi sẽ dần dần lấy lại được lòng tin nơi bạn.

Khi tôi tư vấn cho một cặp vợ chồng – mà một trong hai người là người không chung thủy và giờ đang cố gắng lấy lại niềm tin cho cuộc hôn nhân của mình – tôi đã gợi ý rằng sau khi xin lỗi chân thành và được tha thứ, người có lỗi hãy cho phép người bạn đời của mình kiểm tra mọi mặt trong cuộc sống. Nghĩa là người bạn đời có thể kiểm tra từ sổ ghi chép, máy tính, iPhone và mọi nguồn thông tin có thể có. Với hành động này, bạn đang ngầm nói: “Anh/Em không có gì phải giấu giếm cả. Anh/Em đã thực sự thay đổi và anh/em muốn lấy lại niềm tin nơi em/anh.” Với thái độ cởi mở và trung thực, lòng tin có thể sẽ được phục hồi. Do đó, tha thứ không thể tự động xây dựng lại lòng tin, nhưng tha thứ sẽ mở ra cánh cửa để lòng tin có thể được xây dựng lại.

Thứ tư, tha thứ không phải lúc nào cũng là kết quả của sự hòa giải. Từ hòa giải nghĩa là “đem lại sự hài hòa.” Hòa giải đòi hỏi bạn phải làm việc thông qua sự khác biệt, tìm những cách thức làm việc mới mẻ, giải quyết những xung đột trong quá khứ và học cách làm việc với nhau như một đội. Cần bao lâu để hòa giải? Phần lớn nó phụ thuộc vào việc hai bạn đã “ra khỏi sự hài hòa” được bao lâu. Ví dụ, với một số người nó chỉ kéo dài vài giờ, với những người khác, nó có thể kéo dài vài tháng. Ví dụ, nó sẽ đòi hỏi sự giúp đỡ của một nhà tư vấn chuyên nghiệp bởi cả hai người đều không có kỹ năng xây dựng lại mối quan hệ của mình. Điều tôi đang nói ở đây là tha thứ không tự động mang lại sự hài hòa trong mối quan hệ của bạn, nhưng nó mở ra cơ hội cho sự hòa giải.

Tôi đã mở đầu phần này bằng lời khẳng định tha thứ là cách phản ứng lành mạnh duy nhất với một lời xin lỗi. Nếu chúng ta lựa chọn không tha thứ, thì rào cản giữa chúng ta vẫn duy trì và mối quan hệ sẽ trở nên ngày càng xa lạ. Thời gian không hàn gắn được mối quan hệ. Hàn gắn đòi hỏi phải có sự tha thứ. Và tha thứ mở ra cánh cửa cho mối quan hệ phát triển.

Tôi muốn kết lại chương này bằng câu hỏi: Điều gì sẽ xảy ra nếu người xúc phạm bạn không xin lỗi bạn? Cách tích cực nhất bạn có thể làm là dùng tình yêu thương để đối đầu với sự xúc phạm của họ, hy vọng họ sẽ xin lỗi và bạn sẽ tha thứ cho họ. Nếu lần thử đầu tiên thất bại, bạn nên thử lần thứ hai, thứ ba. Một lời xin lỗi sẽ nói lên rằng: “Tôi trân trọng mối quan hệ này và tôi muốn giải quyết vấn đề này.” Từ chối lời xin lỗi cũng có nghĩa là: “Tôi không coi trọng mối quan hệ này và tôi sẽ không sao cả nếu chúng ta trở nên xa cách.” Chúng ta không thể bắt buộc người khác xin lỗi mình nhưng chúng ta có thể kéo thẳng cành ô liu và thể hiện sự sẵn lòng tha thứ của mình. Nếu, trong phân tích cuối cùng, họ vẫn không sẵn sàng phục hồi lại mối quan hệ, bạn có thể giải thoát cho họ trước Chúa, đó cũng là cách bạn giải thoát chính mình khỏi những đau khổ và tức giận. Bạn đừng để sự thiếu thiện chí của họ trong việc giải quyết các vấn đề giữa các bạn phá hủy cuộc sống của bạn. Để xây dựng được mối quan hệ lành mạnh, tích cực cần phải có sự góp sức của cả hai người.

Giá như tôi biết những điều tôi vừa chia sẻ với bạn trong chương này trước khi tôi kết hôn, thì chắc chắn tôi sẽ trở thành người biết tha thứ tốt hơn. Tôi sẽ hiểu và biết điều tiết những cảm xúc của mình theo cách lành mạnh hơn. Tôi sẽ hiểu được rằng tha thứ không thể làm tan biến mọi đau khổ, cũng như không thể tự động phục hồi lại những cảm xúc yêu thương. Nhưng tha thứ là bước đầu tiên trong quá trình làm vơi bớt sự đau khổ và tìm lại tình yêu. Không có một cuộc hôn nhân hạnh phúc nào mà không có những lời xin lỗi và tha thứ chân thành. Học cách xin lỗi và tha thứ là bạn đã xây dựng được hai yếu tố quan trọng cho một cuộc hôn nhân hạnh phúc của mình.

Thảo luận