Phụ lục 1Những câu hỏi thường gặp

Chúng tôi rất hân hạnh được làm việc với hàng nghìn người trong các cuộc hội thảo do chúng tôi tổ chức, và qua đó họ đã đặt ra nhiều câu hỏi rất thú vị. Sẽ không ngoa khi nói rằng, vì đam mê hai chữ TẠI SAO, nên chúng tôi luôn có sẵn tất cả các câu trả lời trong đầu. Tuy nhiên, vẫn có một số câu hỏi thực sự là thách thức đối với chúng tôi, và việc suy nghĩ về chúng đã giúp chúng tôi làm sâu sắc thêm, mở rộng hơn, và làm rõ hơn hiểu biết của mình về hai chữ TẠI SAO. Thiết nghĩ cuốn sách này sẽ có giá trị hơn nữa nếu chúng tôi chia sẻ ở đây những câu hỏi thường xuyên được đặt ra nhất trong các cuộc hội thảo, kèm theo câu trả lời của chúng tôi. Chúng tôi đặc biệt khuyên những người điều hành hội thảo đọc phần này, bởi nhiều khả năng họ cũng nhận được các thắc mắc tương tự từ những người tham gia vào hội thảo Khám phá câu hỏi “tại sao” cho Bộ lạc mà họ dẫn dắt.

Đối với cá nhân

Hai chữ TẠI SAO có thể là gia đình của tôi không?

Gia đình là nơi xuất phát của tình yêu thương cùng sự cam kết gắn bó dài lâu, và phần lớn chúng ta đều rất muốn được chăm sóc cho người bạn đời cũng như con cháu của mình. Nhưng hai chữ TẠI SAO là con người chúng ta ở bất kỳ đâu – không chỉ trong gia đình, mà còn là ở nơi làm việc hay khi chúng ta ra ngoài chơi với bạn bè. Tuy cách nói này khá lạ lùng, nhưng thực ra gia đình là một yếu tố thuộc về phạm trù CÁI GÌ. Hai chữ TẠI SAO của bạn sẽ không xuất phát từ việc nói về gia đình mình, mà từ những cảm giác họ mang lại cho bạn. Trong quy trình Khám phá câu hỏi “tại sao”, chắc chắn bạn sẽ nhận thấy rằng sự đóng góp mình mang lại cho các thành viên trong gia đình và tác động của nó cũng y hệt những gì bạn đem tới cho người khác ở bất kỳ tình huống nào, khi bạn thể hiện được phiên bản tốt nhất của mình. Hãy nhớ rằng gia đình không phải là hai chữ TẠI SAO của bạn. Lý do khiến người bạn đời yêu thương bạn cũng chính là điều khiến khách hàng hay người đồng nghiệp tốt nhất quý mến bạn.

Tôi có thể có vài chữ TẠI SAO không?

Không. Mỗi người chỉ có một chữ TẠI SAO mà thôi. Đó chính là sợi dây kết nối mọi thứ thể hiện phiên bản tốt nhất của chúng ta và khiến chúng ta cảm thấy mãn nguyện nhất. Như Simon vẫn thường nói: “Nếu con người bạn tại nơi làm việc khác với khi ở nhà, có nghĩa bạn đang nói dối ở một trong hai nơi đó.” Bản chất cốt lõi của con người không thay đổi theo vị trí địa lý. Chúng ta hoặc đang sống đúng với hai chữ TẠI SAO của mình hoặc không. Nếu bạn cảm thấy mình có hai chữ TẠI SAO riêng ở nơi làm việc, và hai chữ TẠI SAO khác ở nhà (hoặc trong một bối cảnh khác), có lẽ bạn đang quá tập trung vào những gì mình đang làm ở từng nơi. Thay vào đó, hãy nghĩ về những yếu tố chung ở nhà và nơi làm việc khiến bạn cảm thấy có động lực và mãn nguyện. Đó chính là xuất phát điểm để bạn làm rõ về hai chữ TẠI SAO của mình.

Hai chữ TẠI SAO của tôi có thay đổi tùy theo tuổi tác không?

Hai chữ TẠI SAO của chúng ta được hình thành đầy đủ trong giai đoạn từ giữa cho đến cuối tuổi vị thành niên. Tới thời điểm đó, chúng ta đã tích lũy được tương đối đầy đủ kinh nghiệm và tự đưa ra được nhiều sự lựa chọn riêng, đủ để chúng ta nhận ra đâu là những tình huống giúp mình phát triển hoặc không. Dù linh cảm được hai chữ TẠI SAO của mình vào độ tuổi đó, nhưng có lẽ bạn chưa đủ khả năng diễn đạt nó thành lời. Sở dĩ có hiện tượng này là do hai chữ TẠI SAO xuất phát từ hệ viền trong não bộ, vốn là phần không có năng lực ngôn ngữ. Khi năm tháng trôi qua, chúng ta tích lũy thêm nhiều hiểu biết sâu sắc hơn về hai chữ TẠI SAO của mình, về sự đóng góp và tác động mà chúng ta tạo ra; chúng ta tìm được ngôn ngữ chính xác và có ý nghĩa hơn để diễn đạt nó. Tuy vậy, cảm giác đằng sau những câu chữ đó vẫn giữ nguyên. Từ ngữ bạn sử dụng có thể thay đổi, nhưng hai chữ TẠI SAO của bạn thì không.

Nếu tại thời điểm nào đó trong cuộc đời, chúng ta cảm thấy hai chữ TẠI SAO của mình về cơ bản đã thay đổi, có thể có một số lý do. Nguyên nhân phổ biến nhất là trước đây chúng ta không thực sự biết hoặc hiểu rõ về hai chữ TẠI SAO của mình, thường là vì quá mải mê tập trung vào những yếu tố thuộc phạm trù CÁI GÌ. Hoặc có thể chúng ta vừa trải qua một sự kiện tạo nên thay đổi lớn đối với cuộc sống của mình – một giai đoạn khó khăn trong đời, bi kịch, hay một người thân yêu qua đời. Mặc dù những sự kiện như vậy chắc chắn có tác động sâu sắc tới chúng ta, nhưng chúng không làm thay đổi bản chất cốt lõi trong con người chúng ta. Nếu những sự kiện này khiến chúng ta cân nhắc lại xem đâu là điều thực sự quan trọng, khiến chúng ta sống hoặc tư duy theo cách tích cực hơn, thì không có nghĩa hai chữ TẠI SAO của chúng ta đã thay đổi. Chỉ là chúng ta đã có hiểu biết sâu sắc hơn về bản thân mình và đang bắt đầu sống nhất quán hơn với hai chữ TẠI SAO của chúng ta. Một góc nhìn khác về vấn đề này là một thách thức hoặc tổn thất lớn có thể tạm thời khiến chúng ta mất đi sự cân bằng. Sau khi lấy lại trạng thái cân bằng, chúng ta sẽ thấy rằng về cơ bản, hai chữ TẠI SAO vẫn giữ nguyên giá trị lâu dài của nó.

Nếu tôi không có chữ TẠI SAO nào thì sao?

Có chứ, bạn có hai chữ TẠI SAO. Tất cả mọi người đều có. Câu hỏi duy nhất đặt ra là, bạn có sẵn sàng cởi mở và mạo hiểm để khám phá nó hay không. Chỉ cần trung thực với bản thân và với những người khác, bạn nhất định sẽ khám phá ra hai chữ TẠI SAO của mình. Có thể bạn chưa diễn đạt hay trau chuốt được cho hai chữ TẠI SAO đó một cách hoàn hảo ngay lập tức, nhưng chúng tôi chưa từng phải báo tin buồn cho bất kỳ ai rằng sau tất cả những cuộc tìm kiếm, họ hoàn toàn không có chữ TẠI SAO nào cả!

Theo đường cong hình chuông kinh điển, những người tiếp nhận sớm sẽ ở bên tay trái hình chuông, đại đa số mọi người sẽ ở phần giữa, và những người tiếp nhận sau cùng sẽ ở bên tay phải. Hai chữ TẠI SAO cũng đi theo mô hình đó. Một số người sẵn sàng và hào hứng học hỏi về hai chữ TẠI SAO của mình. Họ tin rằng chữ TẠI SAO có tồn tại và sẵn sàng mạo hiểm một chút để khám phá nó. Một số người khác không sẵn sàng hoặc không dám chấp nhận rủi ro để khám phá hai chữ TẠI SAO của họ. Cuối cùng, cũng có những người không quan tâm. Mục tiêu của chúng tôi không phải là cố gắng thuyết phục những người chưa sẵn sàng hay dửng dưng không quan tâm. Mục tiêu của chúng tôi là làm việc với những người quan tâm tới khái niệm về hai chữ TẠI SAO và thực lòng mong muốn khám phá hai chữ TẠI SAO của riêng họ.

Hai chữ TẠI SAO có thể xấu xa hoặc tồi tệ không?

Theo định nghĩa, chữ TẠI SAO mang tính tích cực và sáng tạo. Nó nhằm phục vụ người khác và mang lại đóng góp tích cực cho cuộc sống của họ. Những người coi chữ TẠI SAO của mình là phá hoại thực ra đã lựa chọn thể hiện mục đích, sứ mệnh, hay niềm tin của mình thông qua các kết quả (CÁI GÌ) gây tổn thương, thể hiện sự thiếu tôn trọng, hay không nhằm phục vụ người khác. Trong số hàng nghìn cuộc hành trình Khám phá câu hỏi “tại sao” đã thực hiện, chúng tôi chưa từng gặp ai có bản tuyên ngôn “tại sao” với ngụ ý rằng nó có thể được sử dụng theo những cách thức xấu xa hoặc tồi tệ. Những gì một người thực hiện nhân danh hai chữ TẠI SAO của họ quyết định cách người khác nhìn nhận về các hành động của họ.

Vì lý do gì mà hai chữ TẠI SAO luôn luôn nhằm phục vụ người khác?

Tất cả quy về sự khác nhau giữa hai cảm giác vui sướng và mãn nguyện. Sự vui sướng đến từ những việc chúng ta làm cho bản thân, chẳng hạn mua một đôi giày hoặc chiếc điện thoại thông minh đời mới, và có thể giải phóng nhanh một lượng dopamine¹ trong não giúp chúng ta cảm thấy phấn chấn. Nhưng khi cảm giác đó tan biến dần, chúng ta lại cần phải làm hoặc mua thứ gì khác để tiếp tục kích thích não tiết ra một luồng dopamine mới. Mua sắm (hoặc chạy bộ, uống rượu, bơi thuyền, hay bất kỳ việc nào khác) có thể mang lại cho chúng ta cảm giác vui sướng nhất thời, nhưng sẽ không bao giờ đem tới sự mãn nguyện dài lâu. Niềm vui khi phục vụ chính mình là có thật nhưng thường thoáng qua; sự mãn nguyện khi được phục vụ người khác mới là điều còn đọng lại. Vấn đề sẽ nảy sinh khi thiếu sự cân bằng trong việc theo đuổi niềm vui sướng và sự mãn nguyện. Đây không chỉ là vấn đề triết học, mà còn liên quan đến sinh học. Để tìm hiểu thêm về đề tài này, bạn có thể đọc cuốn sách Leaders Eat Last (Lãnh đạo luôn ăn sau cùng²) của Simon.

Trong những năm qua, chúng tôi đã gặp nhiều người tuy được hưởng mức lương cao và lối sống xa hoa mà tiền bạc có thể mang lại cho họ nhưng vẫn không cảm thấy thực sự mãn nguyện; họ luôn cho rằng hình như cuộc sống của mình vẫn còn thiếu điều gì đó. Điều nghịch lý nằm ở chỗ, những người sở hữu hai chữ TẠI SAO hướng đến việc phục vụ người khác rốt cuộc lại phục vụ bản thân tốt nhất, bởi cuối cùng, họ cảm nhận được sự mãn nguyện sâu sắc nhất.

Tôi có thể làm gì để khiến hai chữ TẠI SAO của mình trở nên khác biệt so với người khác?

Câu hỏi này xuất phát từ quan điểm rằng tất cả chúng ta đều đang cạnh tranh với nhau, và hai chữ TẠI SAO của chúng ta phải tốt hơn, hay ít nhất là khác biệt, so với hai chữ TẠI SAO của đối thủ. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu như người duy nhất mà chúng ta đang cạnh tranh lại là chính bản thân mình? Điều gì sẽ xảy ra nếu mỗi ngày chúng ta lại trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình, sống nhất quán hơn với hai chữ TẠI SAO của bản thân?

Khi chúng ta thực sự kết nối với hai chữ TẠI SAO của mình và những câu chuyện trong quá khứ đã mở đường dẫn lối để chúng ta khám phá ra nó, thì việc hai chữ TẠI SAO của chúng ta nghe có vẻ giống với người khác không quan trọng. Nó đã là của chúng ta, và mang ý nghĩa sâu sắc đối với chúng ta. Nó đại diện cho chúng ta khi ở vào trạng thái tự nhiên tốt nhất.

Khi lần đầu nghe nhắc đến khái niệm TẠI SAO, đôi khi mọi người cho rằng chúng tôi đang nói đến một bí quyết đặc biệt nào đó của mỗi người. Thực ra, khái niệm TẠI SAO không liên quan đến việc tìm kiếm lợi thế cạnh tranh. Hoàn toàn có thể chấp nhận được, thậm chí không có gì đáng ngạc nhiên khi tất cả những đối thủ trực tiếp của bạn đều tham gia (vào bất cứ khía cạnh hoặc lĩnh vực gì) vì những lý do tương tự như bạn. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp hai chữ TẠI SAO của bạn tương tự như đối thủ, nhiều khả năng vẫn sẽ có sự khác biệt trong cách bạn đưa nó vào cuộc sống thông qua những nguyên tắc chỉ đạo, hành vi, và hành động của mình (các yếu tố NHƯ THẾ NÀO). Nói cách khác, bạn là một cá nhân độc đáo, không chỉ xét riêng về hai chữ TẠI SAO, mà là sự kết hợp giữa hai chữ TẠI SAO và các yếu tố NHƯ THẾ NÀO. Chính sự kết hợp này sẽ khiến bạn trở thành người độc nhất.

Nếu hai chữ TẠI SAO của tôi không phù hợp với công việc hiện tại, liệu tôi có phải bỏ việc không?

Chúng ta không buộc phải làm bất kỳ điều gì cả. Câu trả lời ngắn gọn cho câu hỏi này là... có thể. Nếu công việc của bạn và hai chữ TẠI SAO không nhất quán với nhau, bạn không cần thiết phải vứt bỏ mọi thứ đi. Không phải lúc nào chúng ta cũng kiểm soát được môi trường sống của mình, nhưng vẫn phải nhận lãnh trách nhiệm cho việc chúng ta phản ứng ra sao. Bước đầu tiên của bạn nên là tạo ra ảnh hưởng tích cực đến những người xung quanh hằng ngày. Hãy bắt đầu bằng việc sống với hai chữ TẠI SAO của mình theo cách tốt nhất có thể. Có lẽ khi bạn làm như vậy, mọi việc sẽ bắt đầu thay đổi theo chiều hướng tốt hơn.

Nếu cách đó không hiệu quả, cần nhớ rằng mục đích của chúng ta là quy tụ xung quanh mình những người tin tưởng vào điều chúng ta tin tưởng. Nếu đó là điều bất khả thi ở nơi bạn đang làm việc, thì vẫn có lựa chọn khác kia mà. Bạn có thể chủ động tìm kiếm một công việc khác phù hợp hơn với hai chữ TẠI SAO của mình. Hoặc bạn có thể cố gắng phát huy tối đa những gì đang có ở nơi làm việc hiện tại. Chỉ cần nhớ rằng, việc di chuyển lại gần điều gì đó (ví dụ: một tình huống trong đó bạn có thể phát triển và sống đúng với hai chữ TẠI SAO của mình) bao giờ cũng tốt hơn là di chuyển ra khỏi điều gì đó (ví dụ: một tình huống không phù hợp với bạn).

Cấp trên (hoặc vợ/chồng, anh chị em trong gia đình, bạn thân) của tôi thực sự đang rất cần thực hiện một quy trình Khám phá câu hỏi “tại sao”! Tôi có thể làm gì để giúp họ?

Có lẽ bạn đã đúng khi cho rằng họ sẽ có được lợi ích khi thực hiện cuộc khám phá này. Tuy nhiên, bạn không có nhiệm vụ phải thuyết phục người khác. Chính bản thân họ cần cảm thấy rằng một cuộc Khám phá câu hỏi “tại sao” sẽ là giải pháp đúng đắn với mình. Một cách để khích lệ họ thực hiện cuộc khám phá này là chúng ta hãy sống đúng với hai chữ TẠI SAO của mình. Có thể họ sẽ nhìn thấy sự mãn nguyện mà bạn tìm thấy thông qua những gì đã học được và đi đến quyết định tìm hiểu thêm. Chúng ta có thể dắt con ngựa tới chỗ có nước nhưng không bắt nó uống được.

Tôi muốn sống với hai chữ TẠI SAO của mình, nhưng không có những gì mình cần để được ở vào trạng thái tự nhiên tốt nhất

Từ câu nói của bạn, chúng tôi không thể biết được rằng bạn cảm thấy mảnh ghép còn thiếu đó là hữu hình hay vô hình, vì thế chúng tôi sẽ đưa ra cả hai câu trả lời. Thứ nhất, nếu ý bạn là cần có một yếu tố CÁI GÌ hữu hình để bạn có thể sống với hai chữ TẠI SAO của mình, vậy thì bạn sai rồi. Không một ai trong chúng ta cần phải có bất kỳ công việc, vị trí, chức vụ, công nghệ, hay trang thiết bị cụ thể thì mới tạo ra được sự thay đổi mà chúng ta mong muốn được nhìn thấy trên thế giới này. Chẳng hạn, đối thủ của hai anh em nhà Wright sở hữu trong tay những công cụ tốt hơn, có nguồn kinh phí dồi dào hơn, và có nền học vấn cao hơn. Song, hai anh em họ có niềm đam mê, và chính đội ngũ của họ với nơi làm việc là một cửa hàng bán xe đạp trở thành những người đầu tiên đưa con người bay lên không trung bằng máy bay. Còn có vô vàn những câu chuyện tương tự về những tấm gương có nguồn lực hạn chế hơn so với nhiều người khác, nhưng họ vẫn vươn lên đạt được những thành tựu phi thường. Đó là điều sẽ xảy ra khi bạn bắt đầu với câu hỏi TẠI SAO.

Nhưng có lẽ ở đây, bạn đang nói đến một giá trị vô hình không được đáp ứng – chẳng hạn nhu cầu về cảm xúc hay về mối quan hệ. Đôi khi những người xung quanh không thực sự biết chúng ta cần gì, và điều này khiến họ khó có thể trao nó cho chúng ta! Nếu đây đúng là trường hợp mà bạn gặp phải, hãy chia sẻ với họ về hai chữ TẠI SAO của mình và cho họ biết bạn cần gì xét về khía cạnh cảm xúc hay mối quan hệ để có thể ở vào trạng thái tự nhiên tốt nhất.

Dành cho tổ chức

Có phải những lĩnh vực danh giá hoặc thú vị hơn sẽ có chữ TẠI SAO tốt hơn so với các lĩnh vực khác? Chẳng phải họ sẽ có những câu chuyện hay hơn để chia sẻ trong quy trình Khám phá câu hỏi “tại sao”?

Một số người đinh ninh rằng một nhóm hoạt động trong lĩnh vực y tế hoặc từ thiện sẽ có nhiều câu chuyện “tốt hơn” để kể. Theo kinh nghiệm của chúng tôi, mọi việc không diễn ra theo chiều hướng này. Điều gắn kết chúng ta lại với nhau chính là vì tất cả chúng ta đều là con người, và những câu chuyện bạn muốn rút ra trong bài tập khám phá này nói về con người. Nếu những người tham gia vào quy trình này có lòng đam mê với những việc mình làm, chắc chắn họ sẽ đưa ra được câu chuyện tuyệt vời. Người điều hành công cuộc khám phá này có nhiệm vụ giúp đỡ họ. Thực ra, bạn chỉ cần cho họ đủ thời gian và không gian cần thiết, lắng nghe thật chăm chú đồng thời giúp họ đào sâu vấn đề hơn.

Chúng tôi nên làm gì nếu sản phẩm của công ty không phù hợp với hai chữ TẠI SAO của chúng tôi?

Nếu chúng ta bán một sản phẩm hoặc dịch vụ không nhất quán với những điều bản thân tin tưởng, như vậy là thiếu trung thực. Rốt cuộc nhân viên cũng như khách hàng sẽ nhìn ra được điều đó, và quan trọng hơn, họ sẽ cảm thấy nó. Tuy nhiên, thay đổi hoàn toàn một sản phẩm hay dịch vụ bởi nó không phù hợp với hai chữ TẠI SAO của chúng ta cũng không hẳn là phương án hay. Chúng tôi chưa từng gặp tình huống nào trong đó toàn bộ mảng hoạt động kinh doanh cốt lõi của một tổ chức hoàn toàn không nhất quán với hai chữ TẠI SAO của họ. Thi thoảng, một sản phẩm không bán chạy hoặc một đơn vị nào đó dường như không phù hợp với nền văn hóa của công ty – và hiện tượng này giờ đây đã có lời giải đáp dễ dàng. Chúng ta sẽ nghe ai đó nói: “Chẳng trách cách làm này không hiệu quả; nó không phù hợp với hai chữ TẠI SAO của chúng ta”, hoặc “Tôi đã hiểu vì sao thương vụ mua lại này cứ gặp trục trặc mãi rồi; chúng ta đang không sống đúng với hai chữ TẠI SAO của mình”. Đôi khi doanh nghiệp nên cho ngừng sản xuất một sản phẩm hoặc loại bỏ một đơn vị không phù hợp. Mục đích là dồn năng lượng cho những nơi tạo ra được tác động tích cực lớn nhất.

Có thể diễn đạt hai chữ TẠI SAO là “cần phải kiếm tiền” không?

Không. Tất cả chúng ta đều biết trên thị trường có rất nhiều tổ chức với lý do tồn tại duy nhất là kiếm tiền. Nhưng đó không phải là hai chữ TẠI SAO của họ. Việc kiếm tiền không đáp ứng bất kỳ mục đích nào cao hơn cả. Nó chỉ là kết quả mà thôi. Và các tổ chức đánh đồng kết quả với hai chữ TẠI SAO có lẽ không phải là nơi lý tưởng để làm việc. Trong ngắn hạn, các công ty hoạt động vì lợi nhuận có thể tiến xa hơn những doanh nghiệp hoạt động dựa trên hai chữ TẠI SAO xét về mặt tài chính, nhưng thành công của họ không có giá trị bền vững. Xét về dài hạn, họ không thể đòi hỏi sự trung thành, tin tưởng, và đổi mới sáng tạo ở mức độ như đối với một tổ chức hoạt động vì mục đích cao hơn.

Ví dụ, Costco luôn sống đúng với hai chữ TẠI SAO của họ là đặt con người lên trước, và điều này cũng mang lại nhiều lợi ích cho họ. Bởi Costco duy trì được sự rõ ràng cho hai chữ TẠI SAO, nên công ty này luôn là môi trường làm việc tốt hơn và kiếm được nhiều lợi nhuận hơn so với đối thủ chính của họ, chuỗi cửa hàng bán lẻ Sam’s Club do tập đoàn Wal-Mart sở hữu. Sau khi nhà sáng lập Sam Walton qua đời, hai chữ TẠI SAO của Wal-Mart trở nên mờ nhạt, và ban lãnh đạo của công ty này chạy theo lợi nhuận thay vì theo đuổi hai chữ TẠI SAO khởi thủy của Wal-Mart. Có thể thấy rõ sự khác biệt trong thành công của hai công ty này: Nếu một cổ đông đầu tư vào Wal-Mart, công ty mẹ của Sam’s Club, vào ngày Walton mất, họ sẽ kiếm được số tiền lãi lên tới 300%. Nhưng nếu người này đầu tư vào Costco trong cùng ngày đó, họ có thể kiếm được số tiền lãi lên tới 800%.

Để tìm hiểu kỹ hơn về việc khái niệm TẠI SAO mang lại lợi nhuận cao hơn như thế nào, bạn có thể đọc Chương 12 trong cuốn Start With Why (Bắt đầu với câu hỏi tại sao).

Khái niệm TẠI SAO không có gì liên quan đến thực tế hoạt động của doanh nghiệp hết. Chẳng phải các vị nên thừa nhận rằng nó rất hời hợt và đó không phải là cách mọi việc diễn ra trong thực tế hay sao?

Nếu sinh học là “hời hợt,” vậy thì hãy cân nhắc đến sự hời hợt này! Hai chữ TẠI SAO nằm ở trung tâm của thực tế kinh doanh. Các quyết định của chúng ta đều do cảm xúc thúc đẩy, đôi khi (nhưng không phải lúc nào cũng vậy) có thêm sự hỗ trợ của logic và lý trí. Khi chỉ số Dow Jones sụt giảm, giới truyền thông hay đưa tin là “bầu không khí của thị trường” giảm. “Bầu không khí” ở đây là gì nếu không phải một loại cảm xúc? Các loại cổ phiếu và chứng khoán hoạt động dựa trên cơ sở những người mua chúng cảm thấy như thế nào về tương lai.

Để tìm hiểu thêm về cơ chế sinh học của hai chữ TẠI SAO, bạn có thể đọc Chương 4 của cuốn sách Start With Why (Bắt đầu với câu hỏi tại sao).

Năm 2015, người ta phát hiện ra rằng một số nhà sản xuất ô tô đã làm giả số liệu các đợt kiểm tra mức độ khí thải của xe. Một cách rất logic, điều đó đã ảnh hưởng tới niềm tin tưởng lâu dài mà công chúng vẫn dành cho các thương hiệu này, và doanh số cũng như giá trị của họ đều quay đầu lao dốc. Ngược lại, và ít tính logic hơn, Tesla thu hút được hơn 500.000 đơn đặt hàng cho dòng xe điện Model 3 dù dòng xe này thậm chí còn chưa đi vào khâu sản xuất, và những người đăng ký mua thậm chí còn chưa từng được ngồi trong một chiếc Tesla, huống hồ là lái chúng.

Công ty chúng tôi có quy mô lớn với nhiều bộ phận và dòng sản phẩm ở nhiều quốc gia trên thế giới. Chẳng phải các bộ phận vận hành và hỗ trợ đều sẽ có các chữ TẠI SAO khác nhau hay sao?

Mỗi tổ chức chỉ có một chữ TẠI SAO duy nhất. Nếu có ai đó trong tổ chức cảm thấy bị tách biệt khỏi hai chữ TẠI SAO đó, lý do có thể là bản tuyên ngôn “tại sao” vẫn chưa đến được chỗ họ – hoặc những câu chữ không thực sự đúng hay bản tuyên ngôn vẫn chứa nhiều yếu tố CÁI GÌ. Nếu đúng như vậy, có lẽ đã đến lúc phải điều chỉnh bản tuyên ngôn “tại sao”.

Hoặc cũng có thể đã đến lúc công ty phải nghĩ đến chuyện phát triển các Tổ TẠI SAO. Việc khám phá những chữ TẠI SAO nhỏ trong hai chữ TẠI SAO lớn sẽ mang lại cho các bộ phận bên trong tổ chức cơ hội điều chỉnh hai chữ TẠI SAO sao cho phù hợp nhất với họ.

Chúng tôi có thể điều chỉnh hai chữ TẠI SAO của mình để phù hợp với khách hàng không?

Trong một cuộc hội thảo do Peter điều hành, có người nói: “Điều chúng ta cần làm bây giờ là tìm hiểu về chữ TẠI SAO của tất cả các khách hàng và điều chỉnh để chữ TẠI SAO của mình khớp với chúng.” Nghe xong, Peter không khỏi giật mình – bạn cũng nên có phản ứng như thế khi nghe thấy những điều tương tự.

Điều làm nên sức mạnh cho hai chữ TẠI SAO là sự chân thực. Cả nhân viên và khách hàng đều bị dắt mũi khi một tổ chức cố gắng tạo ra hai chữ TẠI SAO phù hợp với điều mà họ cho rằng khách hàng muốn nghe. Đây là sự thao túng. Đối tác và nhân viên của bạn sẽ cảm nhận được sự hụt hẫng này. Niềm tin và lòng trung thành sẽ biến mất. Khi điều đó xảy ra, doanh nghiệp thường phải tìm đến những biện pháp như giảm giá và các hình thức thao túng khác nhằm cố gắng thuyết phục khách hàng và nhân viên ở lại. Cách làm này có thể phát huy hiệu quả trong ngắn hạn, nhưng sẽ không mang lại thành công dài hạn nào.

Để tìm hiểu thêm về đề tài sự thao túng và khích lệ, bạn hãy đọc Chương 5 của cuốn sách Start With Why (Bắt đầu với câu hỏi tại sao).

Nói vậy không có nghĩa một tổ chức hoạt động dựa trên hai chữ TẠI SAO không thể làm marketing một cách hiệu quả. Dĩ nhiên là có chứ! Thực ra, các nỗ lực marketing lấy hai chữ TẠI SAO làm gốc sẽ phát huy hiệu quả tốt. Các hoạt động xây dựng thương hiệu của một tổ chức chỉ nhằm thể hiện ra bên ngoài hai chữ TẠI SAO của họ, một bằng chứng về nền văn hóa của công ty.

* * *

Nếu bạn muốn có thêm nguồn cảm hứng hoặc cần hỗ trợ nhiều hơn, hãy truy cập vào website Start With Why (www.StartWithWhy.com).