Nhà Đông Tấn ở Giang Nam, giữa năm thứ 2 niên hiệu Nguyên Hưng (420), bị Lưu Dụ nổi lên cướp ngôi lập ra nhà Tống, đóng đô ở thành Kiến Khang, đổi niên hiệu là Vĩnh Sơ. Ở vùng Giang Bắc, Bắc Ngụy là một nước lớn nhất, thống nhất Giang Bắc (439). Từ đó hai dân tộc Nam và Bắc đối lập nhau, hình thành hai đại cường quốc của Nam triều và Bắc triều. Nam triều có các nước: Tống, Tề, Lương, Trần kế tiếp nhau cai trị; Bắc triều có Bắc Ngụy, Bắc Ngụy lại phân liệt ra Đông Ngụy và Tây Ngụy, nước kế tiếp Đông Ngụy là Bắc Tề và Tây Ngụy là Bắc Chu. Bắc Chu lại thôn tính Bắc Tề (577), rồi sau bị nhà Tùy diệt. Nhà Tùy sau lại thôn tính Nam triều (589) thống nhất cả hai vùng Nam và Bắc. Thời đại Nam Bắc triều theo hệ thống biểu đồ như sau:
Phật giáo ở thời đại Nam Bắc triều, tuy đã hai lần bị bức hại, nhưng phần nhiều được lịch đại các vua chúa ủng hộ, và lại có nhiều danh Tăng xuất hiện, nên Phật giáo rất phát triển trên mọi phương diện về tư tưởng, tín ngưỡng, sự tổ chức giáo đoàn cũng như về điêu khắc, kiến trúc v.v.