IICác đế vương đời tùy với công cuộc phục hưng Phật giáo

Văn Đế: Đối với công cuộc phục hưng Phật giáo thì vua Văn Đế có công rất lớn. Ngay sau khi tức vị, vua hạ chiếu dựng chùa ở các danh sơn thuộc Ngũ Nhạc, và dựng một chùa công cộng lớn ở mỗi châu, gồm có 45 châu, đều lấy tên là “Đại Hưng Quốc”, cho phép dân chúng được tự do đi xuất gia, nên số Tăng Ni đã có tới 100.000 người. Hơn nữa còn hạ lệnh sửa chữa lại các chùa đã bị phá hủy, viết nhiều tạng kinh, chữa và tạc nhiều tượng Phật.

Nhưng sự nghiệp vĩ đại nhất của nhà vua là việc dựng tháp Xá lợi để thờ Xá lợi của Phật, trước sau có tất cả ba lần. Lần thứ nhất vua hạ chiếu dựng 30 ngôi tháp Xá lợi ở 30 châu, đều cùng khởi công một thời vào giờ chính ngọ ngày 15 tháng 10 năm đầu niên hiệu Nhân Thọ (601); lần thứ hai, sắc dựng 51 ngọn tháp Xá lợi ở 51 châu nhằm vào ngày 8 tháng 4 năm Nhân Thọ thứ 2 (602); lần thứ ba sắc dựng 30 ngọn tháp Xá lợi ở 30 châu, cũng ngày 8 tháng tư, ngày Đức Phật đản sinh (theo Quảng Hoằng Minh Tập, Cảm Thông Lục và Tục Cao Tăng Truyện). Như vậy, trước sau tất cả 111 ngọn tháp Xá lợi phân bố ở các châu, theo như biểu sau:

Khi phân chia Xá lợi để đóng vào hòm thì cử hành đại lễ rất trang nghiêm, rồi vua trao cho các danh Tăng đưa tới các địa phương nhập tháp. Quan lại và nhân dân các địa phương đều tề tập đón rước, do đó mà tinh thần Phật giáo được phổ cập khắp nơi.

Vua Văn Đế vì tận lực phục hưng Phật giáo, nên Phật giáo lại trở nên thịnh hành. Vua thường tự nói: “Phật lấy chính pháp phó chúc cho quốc vương, trẫm là đấng nhân tôn, tuân theo lời phó chúc đó”. Tới năm Khai Hoàng thứ 5 (585), vua phát tâm thọ giới Bồ tát ở Sa môn Pháp Kinh. Sau khi thọ giới, vua hạ lệnh xá ngục tù cho tất cả 24.900 người, giảm tội tử hình cho 3.700 người. Vua còn có lòng từ với cả loài vật, thí dụ như ngày 13 tháng 6, ngày sinh nhật của vua, vua hạ lệnh cấm nhân dân không được mổ giết súc vật vào ngày đó.

Văn Đế mất, thứ tử của vua là Tấn Vương Quảng nối ngôi, tức là Dạng Đế. Thái độ đối với Phật giáo của Dạng Đế tuy không bì kịp với Văn Đế, nhưng cũng tận lực hưng long Phật giáo. Khi còn là Thái tử, Ngài đã hâm mộ đạo Phật, có thỉnh Ngài Trí Khải để thọ giới Bồ tát, ở năm Khai Hoàng thứ 11 (591), đặt hội “Thiên Tăng Trai” để cúng dường ngàn vị Tăng, và tặng danh hiệu “Trí Giả Đại sư” cho Ngài Trí Khải. Sau khi lên ngôi, vua đã hạ sắc lệnh tu sửa chùa chiền, tạo tượng, viết kinh, mục đích đổi mới Phật giáo, nên vua đã hạ lệnh sa thải những Tăng Ni vô đức hoàn tục. Năm Đại Nghiệp thứ 9 (613) vua hạ lệnh, các chùa lớn trong thiên hạ đổi là Đạo Tràng, thí dụ như Nhật Nghiêm Tự thì gọi là Nhật Nghiêm Đạo Tràng v.v.