“Tôi chơi bóng với mục tiêu trở thành người xuất sắc nhất.” Ai cũng biết Ronaldo là người thường nói câu này. Nhưng Leo Messi chắc cũng có cùng câu thần chú. Tham vọng chính là một trong số những điểm chung hiếm hoi giữa hai người. Họ mang những tính cách gần như trái ngược, và điều đó được thể hiện rõ trên sân. Cả hai đều kiểm soát trái bóng, chọn vị trí và tương tác với các đồng đội theo cách riêng của mình. Họ đại diện cho hai phong cách chơi bóng hoàn toàn khác biệt, nếu không muốn nói là trái ngược.
Theo Eduardo Gonçalves de Andrade, vẫn được biết đến với cái tên Tostão, Messi mang phong cách của một người theo chủ nghĩa tối giản. Huyền thoại bóng đá Brazil giải thích: “Cậu ấy không di chuyển quá nhiều, cũng không có quá nhiều động tác. Cậu ấy chỉ làm những gì thực sự cần thiết để tạo ra những điều thực sự đặc biệt.” Nói cách khác, mối bận tâm duy nhất của Messi là vượt qua đối thủ và ghi bàn. Giống như Pelé thời đỉnh cao, anh không bao giờ thực hiện những pha đi bóng không mục đích. Anh đánh bại đối thủ với một mục tiêu duy nhất là tiến gần hơn tới khung thành. Có thể xem Messi như một người theo thuyết vị lợi; anh không có nhu cầu phô diễn khả năng kỹ thuật của mình. “Messi là mẫu cầu thủ gây đột biến cao. Anh ấy có thể làm thay đổi số phận cả trận đấu chỉ với một động tác,” cựu bình luận viên của Fox TV, Fernando “Chiche” Niembro, nhận xét. “Với chỉ một cú lắc người hay một cú sút, Leo có thể khiến cả các cổ động viên lẫn giới phê bình phấn khích. Đó là điều mà nhiều cầu thủ giỏi mất cả 90 phút cũng không làm nổi.”
Vậy còn Cristiano? “Cristiano Ronaldo theo định luật Euclid: khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm chính là một đường thẳng,” tác giả nổi tiếng người Tây Ban Nha Manuel Vicent so sánh trên tờ El País. “Không những thế, bạn còn phải đốt cháy đường thẳng đó với tốc độ lớn nhất có thể cho tới khi bạn tiến tới khung thành. Lionel Messi thì theo trường phái Einstein: khoảng cách ngắn nhất giữa hai điểm luôn là một đường cong, và để có thể đi từ điểm này tới điểm kia, cách duy nhất là di chuyển zíc zắc khó lường như một chú lợn đang nháo nhào chạy trốn lưỡi dao mổ. Ronaldo tạo ra cảm xúc - Messi, sự ngưỡng mộ.” Và đó là lý do tại sao họ được xem như những vị thần trong thế giới bóng đá hiện đại. Trong nỗ lực theo đuổi sự hoàn hảo, CR7 có vẻ như đã chọn đi theo một hệ tư tưởng cho những người theo chủ nghĩa kinh điển. Anh không ngừng mài giũa, tinh chỉnh phong cách của mình, loại bỏ những nhược điểm, giữ lại các ưu điểm, cho tới khi tìm ra được phương thức hoàn hảo để chiến thắng.
Cả hai đã chứng tỏ là phong cách chơi của mình có giá trị không kém gì nhau. Phong cách của Ronaldo phản ánh sự phát triển của một cầu thủ đã chuyển từ Sporting tới Manchester United và sau đó là Real Madrid - mỗi nơi lại có những trải nghiệm và những phong cách khác nhau. Trong khi đó, phong cách của Messi là sự kết hợp giữa nguồn gốc Argentina của anh với nền tảng văn hóa riêng biệt và sâu sắc của một người được đào tạo ở Barcelona.
Cả hai đều có thừa tài năng, nhưng lại mang những phẩm chất khác nhau. Với Leo là sự linh hoạt, còn với Ronaldo là sức mạnh. Cách chơi của Ronaldo, do đó, thiên về thể lực hơn nhiều. Anh thể hiện xu hướng đó ngay từ những ngày đầu của sự nghiệp, khi còn ở Sporting. “Anh ấy rất tài năng, có thể chơi tốt cả hai chân, và đặc biệt nhanh. Khi anh ấy chơi bóng, ta có cảm giác quả bóng là một phần của cơ thể anh ấy,” Aurélio Pereira, một trong những huấn luyện viên đầu tiên của Ronaldo ở đội bóng Lisbon, nhớ lại. “Nhưng điều khiến tôi bị ấn tượng hơn cả là quyết tâm của anh ấy. Là sự mạnh mẽ của anh ấy. Anh ấy rất dũng cảm - về mặt tinh thần mà nói, anh ấy là người không thể bị đánh sập. Anh ấy không biết sợ, không bao giờ bị các cầu thủ lớn tuổi hơn lấn át. Anh ấy sở hữu những phẩm chất lãnh đạo chỉ có ở những cầu thủ vĩ đại nhất. Cả triệu người mới có một người như thế. Từ đầu anh ấy đã có tất cả những điều đó, và rõ ràng là thời gian chỉ càng khiến cho anh ấy trở nên mạnh mẽ hơn mà thôi.”
Ngược lại, hậu vệ người Argentina Pablo Zabaleta lại ngưỡng mộ người bạn và cũng là đồng đội ở đội tuyển - Lionel Messi - ở khả năng xử lý mềm mại hiếm có: “Với tư cách cầu thủ thì anh ấy là một viên ngọc. Trời phú cho anh ấy khả năng xử lý bóng có một không hai. Tôi cũng đặc biệt ấn tượng với cách anh ấy dẫn bóng ở tốc độ cao. Tất cả những gì anh ấy làm được, từ cách anh ấy vượt qua các cầu thủ đối phương, tới cách anh ấy khiến trái bóng giống như bị dính keo vào chân, đều quá đỗi ấn tượng. Như đã nhiều lần thể hiện, anh ấy có khả năng nâng đội bóng lên một tầm cao mới, bên cạnh khả năng tự mình quyết định một trận đấu. Và dường như anh ấy không hề cảm thấy có một chút áp lực nào.” Gianluca Zambrotta khi còn là đồng đội của Messi ở Barça cũng nhiều lần há hốc mồm trước những pha xử lý của Messi: “Khả năng kiểm soát bóng của anh ấy là không thể tin được. Bóng như thể lúc nào cũng được dính vào chân trái của anh ấy. Anh ấy cũng đặc biệt nhanh, rất thoải mái khi di chuyển trong những không gian hẹp cả khi có bóng lẫn không bóng, giống hệt Maradona. Phải chống lại Messi là một cơn ác mộng. Bạn không bao giờ biết tiếp theo anh ấy sẽ làm gì. Anh ấy có thể di chuyển sang phải, hay sang trái, hay xâu kim bạn. Anh ấy thuộc về một nhóm nhỏ những cầu thủ bóng đá mà nếu có được phong độ tốt có thể một mình quyết định cả trận đấu.” Messi là một trong số ít những cầu thủ trên thế giới có thể dẫn bóng mà không cần nhìn vào trái bóng. Điều đó cho phép anh quan sát được cả đối thủ lẫn đồng đội, để từ đó tung ra những đường chuyền ngoài dự kiến của người bình thường. Người ta nói rằng Messi có thể bao quát được toàn bộ mặt sân. Một điểm khác biệt nữa của anh là vẫn duy trì được sự chính xác ngay cả trong những pha xử lý ở tốc độ cao nhất có thể. Lối chơi giàu tính tưởng tượng và sáng tạo của Messi cũng khiến cho mỗi lần anh có bóng hay mỗi lần anh chuẩn bị đối mặt với các cầu thủ của đối phương là một lần người xem tin tưởng rằng sẽ có một điều đặc biệt nào đó xảy ra. Và thường thì sẽ có một điều đặc biệt nào đó xảy ra. Messi là người có khả năng tư duy vật lý. Cơ thể và trí óc của anh luôn luôn là một. Anh sở hữu một phẩm chất thiên phú chỉ thấy ở những thiên tài như Pelé, Maradona và Di Stéfano. Đó là tốc độ của bộ não khi xử lý các tình huống và đưa ra mệnh lệnh tới đôi chân.
Bên cạnh những động tác mềm mại, Messi còn nổi tiếng bởi sự chính xác khó tin, ngay cả khi đang ở tốc độ tối đa. Khó tin tới mức nhà nghiên cứu người Hà Lan Pieter Medendorp, giáo sư của Đại học Radboud ở Nijmegen, quyết định phải nghiên cứu bộ não của anh trong nỗ lực lý giải tại sao anh có thể đưa ra được những quyết định chính xác như thế chỉ trong một tích tắc như vậy. “Messi ra quyết định phải chạy, nhảy hay sút bóng gần như ngay lập tức, nên chúng tôi muốn tìm hiểu điều gì đã xảy ra trong não bộ của anh ấy trước khi anh ấy đưa ra những quyết định đó,” Medendorp giải thích. “Điều gì đã khiến anh ấy quyết định chọn đường này mà không phải là đường kia? Khi ở trên sân, anh ấy biết rõ vị trí của từng người. Và khi cần phải đưa ra quyết định, anh ấy không những đã biết là cần phải né cầu thủ đối phương theo hướng nào, di chuyển về đâu, mà còn biết là nên dùng chân nào và cần phải làm gì với trái bóng.” CR7 cũng là đối tượng của một cuộc nghiên cứu. Đại học Columbia ở Canada đã mở hẳn một chuyên ngành tập trung vào tầm vóc văn hóa của sự nổi tiếng của anh cũng như những tác động của nó tới xã hội.
Nhưng trong khuôn khổ cuốn sách này, chúng ta sẽ chỉ đi sâu vào những phẩm chất thể lý đã biến Ronaldo thành có một không hai. Trước hết, Ronaldo sở hữu một thể trạng hiếm có, là kết quả của nhiều năm rèn luyện không ngừng nghỉ. Anh có thể sánh ngang với nhiều vận động viên hàng đầu, và đủ sức đua tốc độ với không ít vận động viên chạy nước rút thuộc hàng top. Anh có thể thực hiện những cú nhảy phi thường, có thể sút tốt bằng cả hai chân trong khi đang di chuyển, có thể dễ dàng thoát khỏi các hậu vệ đối phương, và trên tất cả, có thể tung ra những pha dứt điểm đầy sức mạnh khiến trái bóng đi theo những quỹ đạo khó lường. Dù là trong những cú sút phạt hàng rào kiểu “tomahawk” đã thành thương hiệu, hay trong những pha dứt điểm bóng sống, Ronaldo luôn có thể đưa trái bóng đi theo những đường cong biến ảo khiến các thủ môn không tài nào phán đoán nổi. Anh đã ghi được không biết bao nhiêu bàn thắng ảo diệu theo cách đó. Ronaldo còn là người rất quyết liệt, đầy khát khao, luôn tìm mọi cách để tiến bộ, luôn thúc đẩy bản thân vươn tới những tầm cao mới. “Ronaldo kết hợp được cả sức mạnh tinh thần lẫn cảm xúc, dù là trong tập luyện hay trong các trận đấu. Nói chung là trong công việc,” Pereira nói tiếp. Tất cả những huấn luyện viên từng làm việc với Ronaldo đều nhanh chóng nhận ra khát khao được tiến bộ chưa bao giờ đứt đoạn trong anh. Sir Alex Ferguson nhận xét về cậu học trò cũ ở United: “Anh ấy tới đây khi mới chỉ là một chàng trai 17 tuổi mảnh khảnh. Nhưng rất nhanh chóng, anh ấy đã lột xác gần như hoàn toàn.”
Trong một cuộc phỏng vấn với France Football, Ronaldo đã hé lộ phần nào phương pháp của mình: “Sở dĩ tôi có thể chơi 60 trận mỗi mùa, hết mùa này tới mùa khác, là vì tôi luôn chăm sóc cơ thể của mình rất kỹ. Tôi luôn ngủ đúng cách, ăn uống đúng cách - ngay cả trong những chuyện đó tôi cũng cố gắng hướng tới sự hoàn hảo. Nếu không làm được những điều đó, anh không bao giờ có thể duy trì được tốc độ như thế. Vào thời điểm này tôi đang cố gắng cải thiện khả năng sử dụng chân trái, khả năng tăng tốc, và những cú sút phạt hàng rào. Đó là những mảng tôi làm chưa tốt lắm trong thời gian gần đây, nhưng tôi biết chắc là mình có thể cải thiện được. Tôi chỉ cần đủ khiêm tốn để hiểu rằng mình sẽ chẳng làm được gì nếu không tập luyện một cách thực sự nghiêm túc. Tôi là mẫu người của lao động.”
Carlo Ancelotti, huấn luyện viên của Real Madrid trong các mùa giải 2013-14 và 2014-15, người có mối quan hệ rất tốt với CR7, xác nhận cầu thủ người Bồ Đào Nha là mẫu cầu thủ có sức lao động tuyệt vời. “Cristiano không bao giờ thấy thỏa mãn. Anh ấy luôn chiến đấu để có thể trở nên hoàn thiện hơn,” ông nói. Vị huấn luyện viên người Italia cũng nhận xét Ronaldo là “mẫu lãnh đạo không thích nói nhiều, mà thích dẫn dắt bằng hành động.” Khát khao tự hoàn thiện mình của CR7 đã được Ancelotti khai thác một cách rất hợp lý để mang lại hiệu quả cao trong không ít trận đấu ở giai đoạn cuối mùa giải 2014-15. Mục tiêu của đội bóng là biến anh thành một trung phong, dù chơi như một số 9 truyền thống không phải là điều khiến Ronaldo cảm thấy hứng thú bởi khi chơi như thế anh sẽ phải quay lưng về phía khung thành của đối phương. “Anh ấy thích được chơi bóng ở biên, bởi ở đó anh ấy có thể quan sát được khung thành,” Ancelotti giải thích. Nhưng bởi tính cơ động trong cách chơi của Ronaldo là quá tuyệt vời, nên ban huấn luyện của Real tin rằng việc đẩy anh vào trung lộ sẽ không tạo ra quá nhiều rắc rối. “Anh ấy cao, khỏe, đánh đầu tốt, lại có thể sút được bằng cả hai chân... tóm lại, anh ấy có tất cả những gì cần thiết để trở thành một trung phong giỏi,” tờ Marca dẫn lời của một nhân vật giấu tên trong nội bộ Real Madrid. Các huấn luyện viên biết rằng họ cần phải thuyết phục được Ronaldo cùng thực hiện ý tưởng đó. Nhưng họ tỏ ra tự tin bởi biết rằng việc di chuyển vào trung lộ sẽ giúp cho Ronaldo có thể kéo dài thời gian chơi bóng đỉnh cao thêm nhiều năm nữa trong tương lai, khi tốc độ và sức mạnh của anh giảm dần theo thời gian. “Cristiano Ronaldo là một trong những cầu thủ xuất sắc nhất mọi thời đại. Anh ấy cũng là một trong những tiền đạo xuất sắc nhất trong lịch sử bóng đá. Tôi chưa từng được huấn luyện một cầu thủ nào xuất sắc hơn anh ấy,” Ancelotti viết về Ronaldo, một thời gian sau khi ông đã rời khỏi băng ghế huấn luyện viên của Real Madrid. “Anh ấy sẽ luôn chọn được vị trí tốt nhất, nhờ sở hữu năng lực đặc biệt trong việc tìm kiếm và di chuyển vào các khoảng trống. Anh ấy cần được cảm thấy tự do, dù là ở bất kỳ thời điểm nào hay ở bất kỳ vị trí nào. Ronaldo cần được tạo điều kiện tiếp tục duy trì phong cách tự do khi tấn công, bởi vì nó khiến cho anh trở nên khó lường hơn nhiều.”
Barça cũng có những kế hoạch B cho Messi. Nhưng điều thú vị là những gì họ làm lại hoàn toàn trái ngược với những gì Real muốn làm với Ronaldo: Họ kéo Messi lùi sâu hơn nữa. Hiện tại anh vẫn là trung tâm của hàng tấn công của Blaugrana và vẫn có rất nhiều sự tự do khi di chuyển. Nhưng ý đồ của đội bóng là làm sao để Messi ít phải sử dụng sức mạnh thể chất hơn. Họ muốn bảo vệ anh khỏi việc ráng sức không cần thiết, qua việc giảm những pha solo trên những quãng đường dài 30 hay 40m. Đó là những pha bóng đã làm nên thương hiệu Messi, nhưng cũng làm cho thể lực của anh bị tàn phá khi bị khai thác trong một thời gian dài. Họ tin rằng sơ đồ mới sẽ tạo điều kiện cho Leo đọc trận đấu tốt hơn, và đóng góp nhiều hơn vào lối chơi chung của đội.
Đó là một trong những thách thức lớn nhất cho cả hai cầu thủ: họ đều phải ưu tiên cho tập thể nhiều hơn, và giảm ưu tiên cho những cơ hội cá nhân đi. Họ đã phải vượt qua điều từng được xem là gót chân Achilles của nhiều cầu thủ vĩ đại. “Những gì xảy ra với Leo cũng giống như những gì từng xảy ra với Maradona. Anh ấy là người có thể gánh vác những trọng trách ngay cả khi không nhận được sự hỗ trợ của đồng đội,” Jorge Valdano, cựu giám đốc thể thao người Argentina của Real Madrid, nói về những năm tháng đầu tiên của Messi ở Barcelona. “Anh ấy không giống như Zidane hay Platini, những người luôn cần có những đồng đội tốt xung quanh để có thể thể hiện được trí thông minh tập thể của mình. Messi thì chỉ cần các đồng đội chuyền bóng. Sau đó, anh sẽ tự mình làm tất cả phần việc còn lại.” Tuy nhiên, điều thú vị là chính Maradona lại không cho rằng việc vượt qua xu hướng chơi bóng cá nhân là một thách thức. Hồi 2008, ông từng chỉ trích Leo là tập trung quá nhiều vào bản thân thay vì đội tuyển: “Đôi khi Messi chơi bóng chỉ cho Messi. Anh ấy vẫn bỏ quên các đồng đội. Nếu anh ấy có thể kết hợp tốt hơn với Sergio Agüero hay Juan Román Riquelme, đối phương chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn hơn.” Khi Ronaldo tới Real Madrid, anh cũng ít nhiều chịu cùng một kiểu chỉ trích. “Cristiano Ronaldo lúc nào cũng thế, lúc nào cũng tỏ ra ngạo mạn và chơi bóng kiểu cá nhân,” phóng viên Sara Carbonero, bạn gái của cựu thủ thành Real, ĺker Casillas, người hiện đã chuyển sang Porto, nhận định sau ngày Ronaldo ra mắt.
Nhưng đã có những thay đổi lớn trong những năm gần đây. Hai ngôi sao của chúng ta đã từ những tay solo xuất chúng chuyển hóa thành những cầu thủ biết quan tâm nhiều hơn tới những nhu cầu của đội bóng, dù họ vẫn thường xuyên bị bản năng săn bàn cuốn đi. Ronaldo có vẻ như đã hòa đồng hơn với các đồng đội, tham gia nhiều hơn vào các pha phòng ngự, và khả năng đọc trận đấu của anh đã được cải thiện đáng kể. Thực tế thì anh giờ đây lại là người cảm thấy bực bội khi có ai đó trong đội muốn chơi theo kiểu solo, điều từng xảy ra khi Gareth Bale mới gia nhập Real Madrid. Không dưới một lần cầu thủ người Bồ Đào Nha phản ứng một cách giận dữ bởi vì cầu thủ người Xứ Wales không chịu chuyền bóng cho anh ở tư thế thuận lợi hơn trước khung thành. Trong trường hợp của Messi, không có bằng chứng nào chứng tỏ anh chơi bóng vì tập thể có sức mạnh hơn kỷ lục là cầu thủ có nhiều pha kiến tạo nhất ở La Liga trong vòng 25 năm trở lại đây. Anh làm được điều đó vào ngày 25/2/2015, trong trận đấu với Levante. Đường chuyền cho Neymar ghi bàn đã giúp anh vượt qua Luís Figo, người có 105 pha kiến tạo. “Leo có khả năng giành Chiếc Giày Vàng, giành Pichichi, hay ghi 10 bàn chỉ trong một giây. Nhưng anh ấy luôn đặc biệt chú ý tới việc chơi bóng như một tập thể,” huấn luyện viên hiện tại của Blaugrana Luis Enrique nhận xét.
Điều thú vị là quan điểm của ông được chia sẻ bởi một trong những huấn luyện viên gây tranh cãi nhất trong lịch sử Real Madrid, huấn luyện viên José Mourinho. Cách đây vài năm Mourinho còn chỉ trích Leo là chuyên gia đóng kịch sau những trận đấu mà Real Madrid hay Chelsea của ông bị cầu thủ người Argentina làm cho khốn khổ. Nhưng bây giờ thì ông lại nhắc tới Messi khi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của tập thể so với cá nhân: “Một mặt bạn có những cầu thủ chơi bóng kiểu cá nhân. Ví dụ, Messi đã vô địch Champions League cùng với ba huấn luyện viên khác nhau. Tôi nghĩ là vô địch khi có anh ta thì dễ hơn là khi phải chống lại anh ta. Và dù tôi biết là vẫn có những người tin rằng cá nhân xuất chúng quan trọng hơn tập thể, tôi vẫn nhất quyết tin rằng tập thể là quan trọng hơn. Dẫu vậy, chúng ta không thể tránh né một thực tế là có những cầu thủ có thể một mình tạo ra sự khác biệt.”
Cristiano cũng là một trong số những cầu thủ có nhiều pha kiến tạo nhất ở giải vô địch Tây Ban Nha. Vào mùa giải 2014-15, anh đã thực hiện được 14 đường chuyền thành bàn, thành tích kiến tạo tốt nhất mà một cầu thủ Real Madrid từng đạt được. Rõ ràng là cả hai siêu sao của chúng ta đều đã nâng cao đáng kể EQ - trí thông minh cảm xúc. Họ trở nên dễ đồng cảm hơn. Và điều đó cũng chứng minh rằng họ vẫn đang tiếp tục tìm ra những con đường mới để trở nên hoàn thiện hơn nữa.