19.2.19. Nhịn khô trong điều trị béo phì

Béo phì là bệnh mạn tính tái phát, có đặc điểm là sự tích tụ thừa thãi mô mỡ trong cơ thể. Tổ chức Y tế Thế giới coi béo phì là dịch bệnh ảnh hưởng đến hàng triệu người. Có 250 triệu bệnh nhân được ghi nhận mắc béo phì, chiếm 7% tổng dân số trưởng thành của toàn thế giới năm 1998.

Các bệnh do ăn quá nhiều là kẻ thù chính của nhân loại trên con đường phát triển sinh học. 60% người Mỹ thừa cân, là nguyên nhân tiềm ẩn của 300.000 cái chết mỗi năm. Người dân các nước Xla-vơ có chế độ dinh dưỡng khá giống người Mỹ – nhiều tinh bột, thiếu đạm và vitamin. Chính vì vậy nhịn là phương pháp giảm cân triệt để phổ biến ở tất cả các nước phát triển, nơi có hàng triệu người cằm ba ngấn quan tâm đến vấn đề này.

Tuy nhiên, chỉ có một số ít biết các quy tắc dinh dưỡng lành mạnh và nhịn trị liệu. Nói đến béo phì mà vốn có thể trị bằng nhịn, có hàng ngàn công ty lừa đảo bán và các loại “thuốc tiên” được rao là giúp bình thường hóa cân nặng và cho sức khỏe tốt mà không cần nhịn. Nhiều bệnh nhân gọi cho chúng tôi vì muốn giảm cân, nên tôi sẽ đi sâu vào chủ đề này. Xét cho cùng, béo phì đang trở thành vấn đề số một không chỉ ở Nga mà còn cả ở Mỹ.

Cân nặng giảm khi nhịn có nghĩa là mất đi lượng thức ăn thừa, chất thải, mỡ, v.v. chứ không phải các mô thiết yếu. Người nhịn đơn giản đã sụt hàng kilogam bệnh tật. Khối lượng cơ giảm, nhưng chỉ là do giảm lượng mỡ trong cơ và giảm kích cỡ tế bào. Nhịn khô hầu như không làm giảm lượng tế bào cơ. Theo nghiên cứu, phụ nữ mất nhiều cơ hơn nam giới một chút khi nhịn, điều này được cho là do lượng mô mỡ trong cơ phụ người nữ cao hơn. Tốc độ chuyển hóa của phụ nữ thấp hơn đàn ông, và người ta cho rằng họ cũng sẽ giảm cân chậm hơn. Có một sự thật đã được chứng minh là người càng thừa cân thì lượng cân giảm được càng nhiều. Người khỏe mạnh giảm cân chậm hơn người bệnh.

Người thừa cân giảm mỡ nhanh hơn hẳn người gầy. Người hay bồn chồn và đa cảm giảm cân nhanh hơn người bình tĩnh và cân bằng. Bệnh nhân nghỉ ngơi thả lỏng giảm cân chậm hơn bệnh nhân năng động và căng thẳng. Cũng có bằng chứng về mối liên quan giữa trạng thái mô của bệnh nhân và số cân giảm. Người béo phì với mô mềm nhão sẽ giảm cân rất nhanh, trong khi người béo phì có mô đặc giảm chậm hơn. Dữ liệu cũng cho thấy uống nhiều nước sẽ giữ cân vì nước lấp đầy các mô, nhưng không cản trở việc đào thải chất rắn thông thường. Cân nặng cũng thường giảm rất nhanh khi mới bắt đầu nhịn, nên các kỳ nhịn ngắn cho kết quả giảm cân trung bình hằng ngày cao hơn các đợt nhịn dài.

Ngoài ra, lượng cân giảm trong các đợt nhịn thứ hai, ba và bốn sẽ ít hơn đợt đầu tiên.

Khi áp dụng đúng và tuân thủ tuyệt đối các khuyến cáo, kể cả nhịn ướt cũng cho kết quả tuyệt vời, nhưng nhịn khô hiệu quả hơn hẳn.

Chúng tôi chủ yếu dùng nhịn kết hợp khi điều trị béo phì, gồm vài đợt nhịn khô và ướt liên tiếp. Để đạt kết quả ổn định và bền vững, cần phải tuân thủ một số khuyến nghị nhất định, như chế độ dinh dưỡng chủ yếu từ thực vật và sữa bò, nhai trị liệu, nhịn vài ngày mỗi tuần, v.v.

Tuy nhiên, kể cả những đợt nhịn hằng tuần kèm ăn kiêng cũng có thể mang lại hiệu quả kỳ diệu. Tôi muốn nói kỹ hơn về nhai trị liệu vì giá trị vượt trội của nó, nhất là khi kết hợp với nhịn khô.

Làm cách nào để giảm cân mà không phải ăn kiêng? Nhiều người mơ giảm cân hoặc cải thiện sức khỏe mà không phải thay đổi thói quen ăn uống, điều này có thể đạt được nếu bạn nhai thật kỹ. Đầu thế kỷ trước, phương pháp này đã được nhà sinh lý học người Mỹ Horace Fletcher tích cực quảng bá. Ông lâm bệnh nặng khi mới 44 tuổi, và không công ty nào chịu trả tiền bảo hiểm cho ông. Các bác sĩ chẩn đoán rất nhiều bệnh: thừa cân, bệnh tim mạch, rối loạn tiêu hóa. Khó chịu nhất là các vấn đề về dạ dày. Khi theo dõi hoạt động của đường tiêu hóa, Fletcher nhận thấy thức ăn được bão hòa tối đa với nước bọt sẽ biến mất khỏi khoang miệng mà không cần nuốt. Sau đó, phát hiện này được gọi là phương pháp thăm dò thực quản Fletcher. Theo khuyến nghị của ông, mỗi miếng thức ăn cần nhai tối thiểu 30 lần, “thăm dò thực quản” sẽ bắt đầu phát huy tác dụng sau 100 lần nhai. Sau khi thay đổi thói quen ăn cũ, nhà khoa học nhanh chóng giảm cân thừa, quên đi bệnh tật, bắt đầu tập thể dục hằng ngày, và thân hình cân đối lại như thời thanh niên. Ngạc nhiên hơn, ông ăn chỉ bằng một phần ba trước đây. Vị giác tốt lên, mỗi bữa ăn thành một bữa tiệc nhỏ! Vậy làm sao để giảm cân?

Thí nghiệm Fletcher đã gây chấn động Học viện Quân sự Hoa Kỳ West Point. Thí nghiệm được thực hiện trên hai nhóm: sĩ quan thừa cân và binh lính gầy. Trong thí nghiệm, tất cả các đối tượng đều trở lại mức cân bình thường mà không hề đổi chế độ dinh dưỡng chỉ nhờ nhai đúng cách: sĩ quan giảm cân và binh lính tăng cân. Cuối cùng, người ta đã chứng minh rằng nhai kỹ thức ăn sẽ cải thiện sức khỏe và giúp lấy lại cân nặng bình thường. Triệu phú nổi tiếng người Mỹ John D. Rockefeller qua đời ở tuổi 98 là một tín đồ của phương pháp này.

Các lợi ích của nhai kỹ từ lâu đã được biết đến ở phương Đông. Các Yogi cho rằng quá trình tiêu hóa (và thậm chí cả hấp thụ năng lượng từ thức ăn) bắt đầu từ miệng, và thức ăn chỉ được cơ thể hấp thụ tốt nếu được nghiền kỹ trong quá trình nhai và được làm ẩm đẫm bằng nước bọt.

Nhiều người vẫn nhớ một phương châm yoga nổi tiếng, “Nhai thức lỏng, uống thức đặc”, nghĩa là kể cả thức ăn lỏng (nước ép, sữa, nước sắc, v.v.) cũng phải nhai trong miệng và trộn với nước bọt. Thức ăn đặc phải nhai lâu hơn bình thường để biến thành chất lỏng. Các Yogi nhai mỗi miếng thức ăn 100-200 lần là có lý do: một Yogi lão luyện chỉ cần ăn một quả chuối hay một miếng bánh mì là đủ. Người ta lưu ý rằng những người thừa cân thường ăn quá nhanh. Trong trường hợp này, trung tâm cảm giác no trong não không có đủ thời gian để kích hoạt, quá trình này thường mất 25-30 phút. Bất kể bạn ăn bao nhiêu trong giai đoạn này, cảm giác no thực sự sẽ đến sau, vì vậy bạn không nên ăn nhanh. Nhai tích cực giúp tăng tuần hoàn máu não, chữa lành vòm họng và lợi, ngừa sâu răng (nước bọt trung hòa axit và đường từ thức ăn).

Tất cả các dạng sống trên hành tinh này (ngoại trừ con người hiện đại) đều rất coi trọng quá trình tiêu hóa và cố gắng khai thác tối đa lợi ích từ quá trình này. Y học hiện đại định nghĩa tiêu hóa là một quá trình sinh lý, trong đó thức ăn đi vào đường tiêu hóa nhất thiết phải được xử lý (cơ học và hóa học) để cơ thể hấp thụ. Đạm, chất béo, tinh bột bột trong thực phẩm chỉ được tiêu hóa khi phân giải thành các hợp chất hóa học đơn giản hơn. Các loại dinh dưỡng này phân rã trong đường tiêu hóa nhờ các chất kích thích hóa học: các chất xúc tác sinh học hay enzyme – vốn là một phần trong số những dịch do các tế bào tuyến tiêu hóa sản xuất (nước bọt, dạ dày, tụy, ruột) và tiết vào lòng đường tiêu hóa.

Sau đó, cơ thể hấp thụ các chất đã phân rã và phân bổ chúng đi khắp các ngóc ngách để nuôi các tế bào cần dinh dưỡng. Các công trình của I. P. Pavlov³¹chứng tỏ những điều sau:

Lịch trình nhai trị liệu:

Phương pháp tối ưu: một lần nhai cho mỗi răng còn và ba lần nhai cho mỗi răng khuyết. Kết quả là phản xạ nhai kỹ có điều kiện được hình thành (30-40 giây). Thực hành lâm sàng cho thấy nhai trị liệu chữa được hầu hết các bệnh do tất cả các hệ thống cơ thể đều tham gia vào quá trình này: hệ tiêu hóa, thần kinh, nội tiết, v.v. Trước tiên và quan trọng nhất là các bệnh đường tiêu hóa: loét dạ dày, viêm dạ dày, viêm tá tràng, viêm tụy, và thậm chí cả tiểu đường. Chức năng thực quản bình thường hóa (các túi thừa được loại bỏ), chức năng ruột già cũng vậy. Gan được thải độc, các rối loạn thần kinh, tuyến giáp, viêm ruột thừa được điều trị. Thêm nữa, cân nặng bình ổn: có thể giảm đến 5-10kg trong vòng 5 tuần, trong khi bệnh nhân gầy sẽ tăng cân. Quá trình trao đổi chất quân bình lại.

Dinh dưỡng là một chức năng sinh học cổ xưa và rất quan trọng của cơ thể. Khi ta đọc báo, nói chuyện, xem TV, hoặc ăn đứng, ta tự làm mất cân bằng cơ chế trí não liên quan đến dinh dưỡng, do đó gây hại cho cơ thể. Sớm hay muộn thì tình trạng này cũng có thể dẫn đến các rối loạn hệ tiêu hóa, bệnh thần kinh, và các vấn đề sức khỏe khác trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến hoạt động thần kinh cùng các triệu chứng vô cùng đau đớn.

Lấp đầy não bằng các thông tin không liên quan đến tiêu hóa và cảm xúc tiêu cực khiến lưu thông máu giảm trong hệ tiêu hóa, kèm theo các thay đổi tương liên khác nhau trong hoạt động của các tuyến nội tiết và hệ vi sinh đường tiêu hóa. Vì vậy, bạn không nên ăn khi đang căng thẳng. Nên ăn chậm, tập trung vào cảm giác ở lưỡi và vòm miệng.

Tiếp theo, ta nên theo dõi kỹ quá trình: nhai thức ăn thật kỹ và chậm rãi để biến nó thành hỗn hợp mềm trượt vào thực quản. Nó sẽ dễ tiêu và bạn sẽ không cảm thấy khó chịu, đau, nặng bụng ở dạ dày hay ruột do các thành phần thực phẩm khác nhau. Thức ăn sẽ được hấp thụ dễ dàng vào cơ thể, cơ thể sẽ tiêu hóa các dưỡng chất từ đó và hấp thụ mọi thứ cần thiết vào máu để tăng sức mạnh cơ bắp, năng lượng và độ hoạt bát. Cơ thể có thể loại bỏ tất cả những gì không cần thiết và chất độc qua đại tiện và tiểu tiện, nhờ đó hỗ trợ cả quá trình tiêu hóa lẫn quá trình sản xuất các chất cần thiết cho hoạt động của nó. Hệ vi sinh đường ruột sẽ hoạt động tối ưu. Nhờ một quá trình tiêu hóa trơn tru mà các chất cặn bã sẽ được đào thải ra ngoài hết sức thuận lợi. Sáng dậy, bạn sẽ đại tiện thật tự nhiên mà không cần dùng bất kỳ loại thuốc nào. Bạn sẽ đại tiện đều đặn và khỏe mạnh, ngủ sẽ ngon. Trong khi ăn, các thụ thể ở lưỡi và vòm miệng sẽ gửi các xung động đến hệ thần kinh mang thông tin về thức ăn. Lưỡi cần phải tiếp xúc với thức ăn thật lâu, nên thời gian ăn sẽ dài. Não khi bị phân tâm do các hoạt động trí óc khác sẽ quản lý dinh dưỡng kém đi. Nó cần phải biết những gì đang xảy ra ở miệng. Thiền (tập trung vào nhai trong miệng) khi ăn sẽ góp phần gây no nhanh và trở thành một giải pháp điều trị béo phì.

Vì vậy, cần phải ăn trong môi trường thật thoải mái và dễ chịu. Ai cũng có thể làm được điều này dù ở bất cứ nơi nào. Trước đây, do các loại thuốc giúp loại bỏ triệu chứng (nhưng không loại bỏ nguyên nhân) ngày một nhanh mà các nhà sáng lập y học hiện đại đã bỏ “trường phái Fletcher” lại phía sau. Tuy nhiên, với cuộc khủng hoảng hiện nay của y học hiện đại, chúng ta cần hồi sinh trường phái này và tìm cách điều chỉnh nó. Kinh nghiệm và thực tế trị bệnh của tác giả đã chứng minh điều này.

Nhai trị liệu có một số lợi ích so với ăn kiêng, gồm:

Quan điểm chính của tôi là kết hợp hai phương pháp tự nhiên. Nhịn khô thải độc cơ thể và bình ổn chuyển hóa rất tốt, giúp giảm cân tự nhiên, làm kích thước và thể tích dạ dày giảm về mức bình thường.

Ngược lại, sau khi nhịn trong cơ thể sẽ xuất hiện những cơ chế tái tạo thần tốc. Các tế bào tích cực hấp thụ dinh dưỡng. Nếu không hạn chế ăn uống trong giai đoạn này, cân nặng sẽ phục hồi nhanh chóng, thậm chí tăng vài kilogam. Nếu bệnh nhân bắt đầu nhai trị liệu ngay sau khi nhịn, dạ dày của họ sẽ không bao giờ giãn ra, cơ thể sẽ hấp thụ triệt để dinh dưỡng, quá trình phục hồi và trẻ hóa sẽ đạt hiệu quả tối ưu. Tôi chưa từng thấy ai tăng cân khi kết hợp hai phương pháp này mà ngược lại, cân nặng giảm mạnh sau khi nhịn. Mọi thứ lúc nào cũng rất đơn giản. Chỉ cần một chút ý chí và lòng kiên trì. Tôi thường khuyên các bệnh nhân thừa cân rằng: bám sát một chế độ dinh dưỡng, thải độc đường tiêu hóa và gan.

Nên bắt đầu với một đợt nhịn ướt 24 tiếng mỗi tuần. Một số bệnh nhân thực hiện ba đợt nhịn ướt 24 tiếng mỗi tuần, nghĩa là họ ăn một ngày và nhịn vào ngày tiếp theo. Nếu họ để mình ăn quá nhiều, nhịn 24 tiếng vài lần mỗi tuần sẽ nhanh chóng giúp họ giảm phần cân đã tăng. Kế đến, bệnh nhân thực hiện đợt nhịn ướt 3 ngày. Và chỉ sau đó họ mới bắt đầu nhịn khô.

Ở trung tâm của chúng tôi, bệnh nhân thường trải qua một vài đợt nhịn kết hợp. Chương trình như sau: 5 ngày nhịn khô, 5 ngày nhịn ướt, 7 ngày kết thúc nhịn, sau đó lặp lại chu kỳ. Không có lý do gì để bắt họ nhịn dài hơn 10 ngày, do cân nặng chủ yếu giảm trong 7-10 ngày đầu. Sau các đợt trị liệu này, bạn có thể giảm tự nhiên 15-30 kg hoặc hơn nữa, tất cả phụ thuộc vào mức cân khởi điểm và mục tiêu của bạn.

Sau đây là một số lời khuyên đơn giản giúp giảm cân cho những người không thể duy trì ăn kiêng: