Từ “autolysis” (tự tiêu) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, mang nghĩa đen là “tự tan rã”. Tự tiêu là khả năng tự phân hủy cấu trúc của các thực thể sinh học bằng phương pháp thủy phân nhờ tác động của các enzyme và thực bào.
Để nắm rõ hơn cơ chế này, ta có thể tìm hiểu nó từ các ví dụ trong thiên nhiên. Vương quốc thực vật chứa nhiều bằng chứng về tự tiêu, và chỉ cần một vài trường hợp cũng đủ để minh họa. Tất cả các củ tròn (như hành tây chẳng hạn) đều có mầm cây mới ở bên trong. Xung quanh mầm này là một lượng dinh dưỡng đủ cho nó nghỉ ngơi trong thời kỳ cây không thể lấy dinh dưỡng từ đất và không khí. Củ hành tây có thể nảy mầm, đâm chồi an toàn trong chậu hay túi đựng, rồi nhanh chóng chuyển hẳn thành mầm xanh. Phần củ dần nhũn đi và cuối cùng trở thành vỏ bọc cho cây non. Cây non trong quá trình phát triển sẽ lấy hết phần dinh dưỡng còn lại trong củ và đồng hóa chồi. Mầm củ dền, củ cải Thụy Điển và các loại cây củ khác đều phát triển theo cách tương tự, chúng hấp thu dinh dưỡng từ phần củ tự tiêu, và ngay cả khi chuyển sang lấy dinh dưỡng từ đất chúng vẫn tiếp tục ra cuộng, đâm lá, và lớn lên.
Con người có những kho dự trữ trong tủy, gan, máu và các mô mỡ, cùng các kho dự trữ riêng khác mà từng tế bào có thể thoải mấy lấy ra dùng. Tất cả sinh vật khi không nạp được dinh dưỡng từ bên ngoài hoặc không tiêu hóa được (do bị ốm chẳng hạn) đều có thể sử dụng dinh dưỡng nội tại từ các kho dự trữ.
Còn nhiều ví dụ khác về tự tiêu, nhưng vài minh chứng ở trên đã đủ để chứng minh rằng đây là một hiện tượng phổ biến. Tuy nhiên, cơ thể có đích thân điều khiển quá trình này như với các quá trình sống khác không, và tự tiêu có phải một động thái mù quáng, thiếu kiểm soát hệt một chú voi bước trên kính không thì chúng ta còn chưa rõ.
Các thực hành nhịn cung cấp nhiều bằng chứng cho thấy cơ thể điều khiển cơ chế này. Chẳng hạn, dễ nhận thấy các mô cơ thể mất đi theo thứ tự tương ứng với độ hữu dụng của chúng: mô mỡ và những vùng dày lên do bệnh mất trước, sau đó mới đến các mô khác. Trong cơ thể tất cả các sinh vật, từ giun cho đến người, khi nhịn, các cơ quan và mô khác nhau thì khả năng giảm trọng lượng cũng khác nhau, thông thường gan giảm nhiều nhất, đặc biệt trong giai đoạn nhịn đầu, do mất glycogen và chất béo. Phổi hầu như không giảm, não và hệ thần kinh giảm còn ít hơn nữa. Các cơ quan quan trọng lấy dinh dưỡng từ các nguồn dự trữ tích lũy và từ các mô kém quan trọng hơn, do vậy nhịn ăn chỉ nguy hiểm khi rốt cục mọi nguồn dự trữ đã cạn kiệt.
Cơ thể có khả năng thay đổi các thành phần hóa học của nó; nhịn khô cho ta nhiều minh chứng tuyệt vời. Sự đồng hóa và tái cơ cấu các bộ phận trong cấu trúc của sinh vật suốt giai đoạn không có thức ăn, sự tiêu hóa và tái phân bổ các nguồn dự trữ, các thành phần thừa và các mô thứ cấp khi nhịn mà chúng ta quan sát được ở tất cả các loài động vật cho thấy một trong những hiện tượng kỳ diệu nhất của sinh học.
Cơ thể không chỉ tạo được mô mà còn có thể phá hủy chúng; không chỉ phân chia mà còn có thể tái phân chia các kho dinh dưỡng dự trữ. Chính tự tiêu là cơ chế mấu chốt giúp cơ thể tái phân bổ. Có thể tận dụng cơ chế này cho các mục đích vô cùng thiết thực cũng như để loại bỏ các khối u trong cơ thể chẳng hạn. Trong một cơ cấu tổng quát, những thứ kém quan trọng luôn bị để ý và loại bỏ trước. Do vậy, khi cơ chế tự tiêu được kích hoạt, tất cả các dạng bệnh (u mỡ, u ác, áp xe…) đều bị tiêu giảm và trong một vài trường hợp bị loại bỏ hẳn – đó là vì cơ thể bị ngắt thức ăn triệt để trong nhiều ngày. Có nhiều trường hợp nhờ tự tiêu mà mất hẳn khối u sau khi nhịn ăn trong một thời gian tương đối dài (Herbert Shelton có nói kỹ hơn về đề tài này).