Đời người nào khác chi tằm xuân
Nhả tơ làm kén buộc muôn phần
Ngày kia lột xác việc xong hẳn
Phá kén trông chờ ở bản thân2.
2 Xem thêm bài Thư thán của Lục Du.
7Mua dây buộc mình
“Mua dây buộc mình” là chỉ những người tự đưa ra quy tắc khuôn phép, tự trói buộc bản thân, giam nhốt bản thân trong ấy.
Không thể vượt qua được phiền não, tham lam, sân giận, si mê chính là tự “mua dây buộc mình”; không thể thoát ra khỏi tiền bạc, chấp ái, quyền hành và lợi dưỡng thì chính là tự “mua dây buộc mình”; không thể tránh xa tự cao, ngã mạn, giả dối, lầm mê, chính là tự “mua dây buộc mình”; không thể tự thoát khỏi những thứ gây nghiện như ma túy, rượu chè, và cờ bạc cũng đều là tự “mua dây buộc mình”.
Mua dây buộc mình, chính là hành vi tự khiến cho bản thân mình mất đi sự tự do. Ví như các ngôi sao điện ảnh nổi tiếng như Lâm Đại1, Nhạc Đế2, Vu Phong3 đều vì chuyện tình cảm mà tự vẫn. Họ chính là không biết nhìn lại bản thân và khiến cho việc công việc và tình cảm của bản thân không có không gian hòa hợp cho nên mới đi đến đường cùng.
1 Lâm Đại (1934 - 1964): Là diễn viên nổi tiếng của Hồng Kông trong thập niên 50, 60. Năm 1964 vì đau buồn trong chuyện tình cảm gia đình, bà đã tự tử bằng thuốc ngủ và khí gas.
2 Nhạc Đế (1937 - 1968): Là nữ diễn viên nổi tiếng của Hồng Kông. Năm 1968 nữ diễn viên bất ngờ qua đời khi đang ở đỉnh cao sự nghiệp.
3 Vu Phong (1961 - 1996): Là nữ ca sĩ nổi tiếng người gốc Hoa. Năm 1996 cô treo cổ tự tự sau khi chuyện tình cảm gặp trục trặc.
Cuộc sống đời thường, có một số người bởi bị chấp trước vào ý kiến chủ quan của bản thân mình, nên không thể tiếp nhận ý kiến của người khác mà tự mua dây buộc mình. Một số người lại bị giam hãm trong hố thẳm của lòng tham không đáy, không biết mang ơn cuộc đời vì được đầy đủ, mà thành tự mua dây buộc mình. Một số người bởi vì khăng khăng giữ gìn những thứ nay đã lỗi thời, không chịu tiếp nhận cái mới nên đã tự mua dây buộc mình. Cũng có người sống khép kín, rập khuôn theo lề lối cũ, hoặc người do sự hiểu biết nửa vời, cố chấp bảo thủ, đây đều là tự mua dây buộc mình. Thậm chí không có chính kiến nên bị tà ma ngoại đạo làm cho mê hoặc, cố chấp không hòa hợp, từ đó khiến cho tập thể bị chia rẽ, cũng đều là mua dây buộc mình.
Nhìn lại trong lịch sử chúng ta sẽ thấy không hiếm những ví dụ sống động về chuyện tự mua dây buộc mình để đến nỗi không còn cơ hội sửa sai. Ví dụ như Lý Tư1 vì tham bổng lộc nên đã cấu kết cùng Triệu Cao1 sửa di chiếu của vua, kết quả về sau Lý Tư bị Triệu Cao mưu hại dẫn tới cả nhà phải chịu tội cùng.
1 Lý Tư (284 TCN - 208 TCN) là nhà chính trị Trung Quốc thời kỳ cổ đại, làm quan tới chức Thừa tướng dưới đời Tần Thủy Hoàng và Tần Nhị Thế.
1 Triệu Cao (258 TCN - 207 TCN) là hoạn quan từng làm tới chức Thừa tướng của triều đại nhà Tần, phục vụ qua ba đời vua là Tần Thủy Hoàng, Tần Nhị Thế và Tần Tử Anh.
Thương Ưởng2 đặt ra hình pháp rất nghiêm, kết quả là chính những quy định khắt khe ấy lại dồn bản thân ông vào chỗ chết. Viên Thế Khải3 vì tham quyền cố vị cuối cùng bị ép phải tuyên bố xóa bỏ chế độ quân chủ, uất ức đến ngã bệnh rồi chết.
2 Thương Ưởng (khoảng 390 TCN - 338 TCN) là chính trị gia nổi tiếng thuộc phái Pháp gia, làm Thừa tướng ở nước Tần, đặt ra “Biến pháp Thương Ưởng” để trị quốc.
3 Viên Thế Khải (1859 - 1919) từng là Tổng lý đại thần của triều Thanh, rồi thành Đại Tổng thống lâm thời và Đại Tổng thống Trung Hoa Dân quốc; sau cùng đột tử khi lên ngôi hoàng đế mới được 83 ngày.
Người xưa có câu: “Cởi chuông phải tìm người buộc chuông”, tự mình đem bản thân giam hãm trong lớp vỏ bọc ngục tù, và người có thể phá bỏ được cái vỏ bọc ấy phải là chính bạn. Ví như nhà thơ Lục Du1 có viết rằng:
1 Lục Du (1125 - 1210) thi nhân nổi tiếng thời Tống. Được coi là thi nhân cổ đại của Trung Quốc sáng tác nhiều nhất. Hiện nay tác phẩm còn lại gồm 9.300 bài thơ và 130 bài từ và nhiều bài văn xuôi khác.
Bởi thế dù người khác bằng lòng “phá kén” hộ bạn, thì cũng phải dựa vào ý nguyện của bản thân để tự “phá kén” chui ra mà thôi!
Nhà văn Goethe3 viết tiểu thuyết Nỗi đau của chàng Werther kể lại câu chuyện chàng Werther vì tuyệt vọng với tình yêu mà tự kết liễu đời mình một cách đầy bi thảm. Không ngờ tới, có độc giả trẻ tuổi đọc sách xong lại bắt chước theo, cũng chọn tự tử vì tình. Đây chính là tự mua dây buộc mình, chính là tự giới hạn bản thân, tự khiến bản thân đâm đầu vào ngõ cụt, đó có khác gì tự mình nhả tơ kéo kén trói buộc mình, thậm chí lớp vỏ kén đã được phá đi rồi mà cũng không có dũng khí để chui ra.
3 Goethe (1749 - 1832) là nhà thơ, nhà viết kịch, nhà văn, tiểu thuyết gia, nhà khoa học và họa sĩ lỗi lạc người Đức. Ông được coi là một trong những cây đại thụ của nền văn chương thế giới.
Để phá kén chui ra, bạn phải trau dồi khả năng chịu đựng nỗi đau và thất bại. Để phá kén chui ra, bạn phải điều phục được dục vọng và chấp trước của bản thân. Để phá kén chui ra, bạn phải học được cách phản tỉnh bản thân và chấp nhận thất bại. Để phá kén chui ra, bạn phải tiếp nhận cái mới và không ngừng nạp thêm kiến thức. Để phá kén chui ra, chắc chắn bạn phải kết giao thêm những người bạn tốt và mở rộng vốn hiểu biết của mình.
Trong mỗi giai đoạn khác nhau của cuộc đời, mỗi người chúng ta lại phải đối mặt với các loại thử thách khác nhau. Nếu bạn chịu được sự vùi dập của mưa gió cuộc đời thì bạn có thể phá kén mà ra một cách quả quyết. Thậm chí dù phải tôi luyện trong nghịch cảnh nhưng vẫn có thể phá kén mà ra. Giống như chồi non rẽ đất mọc lên. Làm được như vậy thì bạn đã đặt bước trên con đường hướng đến thành công.
