Lợi ích của tâm từ

Có một hôm, nhờ suy niệm mà tôi nhớ về những lợi ích đến từ việc hành Thiền Rải Tâm Từ:

Sau khóa tu miên mật được tổ chức trong vòng một tháng ở Myanmar, tôi bỗng chú ý đến một việc xảy ra mà trước đây dù nằm mơ tôi cũng không ngờ tới, đó chính là tăng cân. Hồi đó tôi rất gầy, dù là chưa đi tu, cân nặng của tôi không khi nào quá 45 kg cả, có những phần trên cơ thể còn trơ cả xương nữa, hầu như không có một chút cơ bắp nào. Dù cơ thể không hề suy nhược, nhưng vẫn lộ rõ những đường nét gầy trơ xương. Còn hiện tại thì dù tôi vẫn ăn rất ít, song cơ thể đã có da có thịt hơn, đây được xem như là một kỳ tích đối với tôi.

Khi hồi ức lại, tôi nghĩ chắc do trước đây trong người mình thiếu đi sự hoan hỷ. Khi đó tôi vẫn rất hoạt bát, luôn hoạt động tích cực theo hướng mà mình đã đề ra, nhưng lại quên đi những mục tiêu khác quan trọng hơn cho kiếp sống thực tại của mình. Tôi ở hiện tại luôn duy trì tâm hoan hỷ mọi lúc mọi nơi, tâm ấy ngày càng nhiều và sâu hơn. Tôi cần phải tiếp nạp liên tục nguồn năng lượng tâm từ để giúp cho việc hướng dẫn tu thiền ngày càng đạt được hiệu quả cao hơn.

Lợi ích thiết thực mà Thiền Rải Tâm Từ đem đến cho tôi, đó chính là cải thiện được hầu hết các mối quan hệ giao tiếp với mọi người. Tôi có một niềm tin sâu sắc rằng, tất cả các mối quan hệ đều phải dựa trên hai nền tảng cơ bản: niềm tin và sự chân thành.

Nếu ta biết cách rải tâm từ vào trong các mối quan hệ ấy, kết quả sẽ rất tuyệt vời, hẳn ai cũng phải ganh tỵ với bạn. Sự nóng giận là mồi lửa thiêu rụi hết thảy những thành quả mà bấy lâu nay ta dày công mới có được. Khi tâm từ chưa đủ lớn mạnh, đôi khi sẽ làm cho các mối quan hệ xã giao dễ rơi vào tình trạng bế tắc.

Thầy tôi thường hay ví von tâm từ là “chất keo siêu kết dính”. Tuy nhiên, để duy trì các mối quan hệ được lâu dài và khăng khít, tôi nghĩ cần phải thêm vào hai yếu tố quan trọng: trí tuệ và lòng nhiệt thành.

Như chúng ta biết, trên đời này không điều gì quý hơn tình cảm chân thành sau bao thử thách, cam go và đương nhiên mối thâm tình ấy sẽ trở nên đáng tin cậy hơn bao giờ hết. Nhân đây, các bạn hoan hỷ cho tôi bổ sung thêm một yếu tố nữa cũng không kém phần quan trọng: Một mối quan hệ có phát triển tốt đẹp hay không đều cần dựa vào công sức tưới tẩm và dưỡng nuôi, đây được xem như là sự thành tựu huy hoàng của mỗi người nếu như biết sống chân thành và không dính mắc.

Lợi ích thứ ba, theo quan điểm của tôi chính là sự an yên và an yên cũng được xem như là một chất gel bôi trơn cho đời sống mỗi người, từ đó làm cho công việc được suôn sẻ hơn rất nhiều, nhờ thế định được sinh khởi một cách dễ dàng. Đây cũng là một trong những chất liệu cơ bản của Thiền Quán và tịnh hóa thân tâm.

Hơn thế nữa, an yên cũng có công năng chữa lành mọi vết thương lòng. Theo quan niệm truyền thống của Phật giáo Theravāda, Thiền Rải Tâm Từ mang đến cho hành giả mười một lợi ích thiết thực như sau:

Ba lợi ích vừa nêu trên đều có liên quan đến nghỉ ngơi, ngủ là một chu trình giúp ta hồi phục lại năng lượng, vì vậy không nên xem thường nó. Những người thiếu ngủ, thì cơ thể thường suy nhược. Ngược lại, những người thức dậy sau một giấc ngủ sâu, sẽ bắt đầu một ngày mới bằng sự tươi tắn với tinh thần tràn đầy năng lượng, nhờ thế niềm vui được lan tỏa đến khắp mọi người. Tâm từ có thể sản sinh ra sự hoan hỷ và bình yên rất lớn, vì vậy rất dễ giúp ta chìm sâu vào giấc ngủ mỗi đêm.

Qua cái nhìn của một thiền giả, kiếp người hệt như một dòng sông, từ ngày mở mắt chào đời là đã chảy về vùng trũng của cái chết.

Còn ý niệm của ta như những gợn sóng lăn tăn trên mặt hồ, lúc thì xáo động khi thì phẳng lặng.

Giấc mộng cũng vậy, chỉ khác ở chỗ nó được sinh ra trong một tầng thứ sâu hơn và vị tế hơn. Chúng ta chỉ tỉnh mộng khi bị tác động bởi một số nguyên do nào đó. Giấc mộng là sự biểu hiện của nhân duyên và sự vận hành ở tầng thứ sâu của nội tâm. Và ác mộng cũng báo cho ta biết rằng dòng tâm thức ấy hiện đang cần phải được chăm sóc đặc biệt bằng tâm tĩnh lặng. Do Thiền Rải Tâm Từ tạo nên chất liệu cho tình thương và sự an yên, nên cũng có thể giải quyết triệt để được những vấn đề vừa nêu.

Tâm từ không chỉ giúp hành giả có được hạnh phúc, mà còn có thể san sẻ niềm hạnh phúc ấy với hết thảy mọi người. Ngoại trừ lan tỏa tình yêu thương ra, tâm từ còn có thêm công năng nữa là chữa lành vết thương lòng.

Nhiêu đó thôi cũng đủ lắm rồi! Tâm chính là suối nguồn tươi mát vô tận! Trên từ các cõi trời người, dưới cho đến các loài động vật, v.v. đều muốn thân cận và hộ trì người có tâm từ cả. Tuy ta không thể nhìn thấy chư Thiên bằng mắt thường, nhưng họ vẫn luôn hiện diện bên cạnh để hộ trì mỗi hành giả tâm từ, vì vậy họ cũng có sức ảnh hưởng nhất định đối với con người chúng ta.

7. Giảm thiểu nan dữ

Tâm từ là một dạng khác của lòng nhân từ, nhờ thế có thể giúp hành giả chống trả lại những vũ khí làm tổn hại người khác như: thuốc độc, súng, lửa, virus, v.v. của các thế lực xấu xa độc ác. Xem ra, tâm từ chính là chiếc áo giáp bảo hộ và tấm áo này có tốt hay không còn tùy thuộc vào hành giả có được định sâu hay cạn.

8. Dễ nhập định sâu

Một trong những nguyên nhân khiến cho con người khó giữ bình tĩnh là bởi vì có quá nhiều chuyện nằm ngoài tầm kiểm soát, nhất là đối với những người đã từng bị vết thương lòng thăm hỏi hoặc trong tiềm thức chất chứa những nỗi sợ hãi và nóng giận. Trong lòng muốn báo thù hoặc tinh thần bất an, những điều này làm cho tâm họ không còn được bình tĩnh. Vì vậy, “thù hận không thể đối trị thù hận, chỉ có tình thương mới có thể làm nguôi ngoai hận thù”¹. Lý thuyết đơn giản chỉ có vậy, song để làm được, cần phải tích lũy rất nhiều thời gian, thậm chí có thể lên đến vài năm không chừng. Có một điểm cần lưu ý, đôi khi một vài tiếng ồn nhỏ như tiếng côn trùng kêu hay tiếng còi xe, v.v. cũng có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng của một buổi thiền tọa lý tưởng.

Tâm từ mang đến cho ta khá nhiều sự hỷ lạc, bởi vì hạnh phúc là nhân gần của định, nhờ vậy tâm mới nhanh chóng có được an yên.

9. Nét mặt tươi sáng

Nét mặt biểu lộ bên ngoài chính là tiếng nói của con tim. Chúng ta thường hay nói rằng, thân tâm nương tựa lẫn nhau, mặc dù cũng có khá nhiều người rất biết cách che giấu cảm xúc. Khi trong lòng ta có tâm từ, chắc chắn khuôn mặt sẽ lan tỏa nụ cười tỏa nắng, làm cho vạn người mê. Có một câu nói như thế này: “Cuộc sống sẽ trở nên tươi đẹp biết bao khi bạn biết mỉm cười!”

Sắc mặt tươi sáng cũng là dấu hiệu của sức khỏe, còn một trái tim an yên sẽ giúp ta khỏe hơn rất nhiều. Khi tâm bất thiện, cơ thể tự nhiên sẽ sản sinh ra một số độc tố có hại, như quá căng thẳng dẫn đến đau dạ dày, v.v. Sở dĩ con người ngày nay hay bị nhiều chứng bệnh, tất cả đều do áp lực tinh thần mà ra, thậm chí kể cả bệnh tim và ung thư, v.v. Vì vậy, tâm từ chính là thuốc tiên có thể hỗ trợ chữa trị được rất nhiều chứng bệnh nan y.

10. Lâm chung tỉnh táo

Một người tuy sắp lâm chung nhưng vẫn giữ được chính niệm, đương nhiên thần thái bình tĩnh là điều rất quan trọng. Khi ấy đối mặt với những cảm giác nhức nhối và khó chịu, tốt nhất ta nên bình thản bước nốt nấc thang cuối cùng của kiếp người.

Những người học và tu Phật đều biết rằng ra đi trong trạng thái nhẹ nhàng êm ái chính là yếu tố quyết định việc người đó được đầu thai vào cõi thiện lành hay không. Một hành giả tu thiền lâu năm lại có tâm từ, chắc chắn sẽ ra đi trong an yên như một dòng sông tĩnh lặng. Tận mắt tôi từng chứng kiến rất nhiều trường hợp ra đi thư thái như những gì đã được miêu tả trong kinh. Khi ấy, tâm vị đó vui vẻ chấp nhận sự thật và nghiệp thiện sẽ dẫn đến quả lành. Hệt như những người bạn thân lâu năm ra ga tàu vẫy tay chào tạm biệt tiễn đưa một người đi xa vậy, thật là ấm áp và hạnh phúc biết bao!

11. Sinh về cõi trời

Chỉ có thể nhờ Thiền Quán mới chứng đắc được Tứ quả, đặc biệt hơn nữa tâm từ chính là nền tảng kiên cố, vững chãi của Thiền Quán. Nếu như đạt được thiền định, hành giả sẽ được đầu thai về cõi Phạm thiên, bằng không cũng sẽ có cơ hội tái sinh vào thế giới thiện lành như cõi trời hay cõi người.

Chúng ta nên nghĩ đơn giản về những lợi ích vừa nêu, như thế cũng có thể dễ dàng đạt được những hiệu quả nhất định.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng có thể suy niệm về những khoảnh khắc đã xảy ra, nhờ có tâm từ mà cảm nhận được các cảm giác hạnh phúc thật sự, thứ hạnh phúc này giúp sinh ra nhiều hỷ lạc hơn, nhờ những trợ duyên như vậy nên tâm từ và định lực sẽ được kiên cố, vững bền hơn.