Có một triết gia từng nói: “Khi mọi thứ được đặt đúng vị trí, âm nhạc và ảo thuật sẽ được trình diễn”. Từ đó ta nghiệm thấy rằng, mọi vật trên thế gian này đều do nhân duyên mà sinh. Định cũng giống như là âm nhạc vậy, một khi sân khấu lên đèn, khán giả đã ngồi vào chỗ, người nhạc trưởng tài ba bắt đầu trình diễn tiết mục đặc sắc của mình, lúc này âm nhạc sẽ được vang lên khi mọi thứ đã sẵn sàng. Trong thiền định cũng vậy, người nhạc trưởng chính là “sức mạnh của ý chí” và âm nhạc chính là “khúc ca của tâm”.
Ở đây, ta thử tìm hiểu những nhân duyên thù thắng nào có thể dẫn đến định?
1. Trạng thái vật lý
Chúng ta đã nói về thời gian và không gian, giờ nói đến thân tâm. Một cảm giác thư thái, thoải mái nơi thân sẽ giúp ta đạt được định khi tu chỉ. Và điều này có liên hệ rất nhiều đến sức khỏe tự nhiên, vì vậy cơ thể cần phải thả lỏng hoàn toàn khi đang ngồi thiền, và nhờ toàn thân buông thư, tâm ta mới được an yên.
Ngày nay, hầu như mọi người đều bận rộn với các nhu cầu vật chất của cuộc sống, do đó, áp lực là chuyện hiển nhiên dễ thấy, điều này khiến cho thân ta dễ bị căng thẳng và khó chịu. Thế nên, buông thư là mấu chốt đầu tiên để thực hành Thiền Chỉ. Bên cạnh đó cần lưu ý, nếu không cẩn thận hoặc thả lỏng quá mức, ta sẽ dễ rơi vào trạng thái hôn trầm (ngủ gật). Chỉ cần duy trì trạng thái tỉnh thức liên tục với sự vắng mặt của trạo cử và phiền não, như thế ta đang tu tập Thiền Chỉ đúng nghĩa.
Từ khóa: Buông thư toàn thân
2. Tâm không chấp trước
Có người khi lưng vừa chạm vào giường, đầu vừa đặt lên gối thì mắt đã lim dim và chìm vào giấc ngủ một cách nhanh chóng, thế nhưng cũng có những người không làm được như vậy? Nguyên do bởi họ lo nghĩ quá nhiều. Con người thường có một thói quen xấu khó từ bỏ, đó là đem việc từ công sở về nhà và vào tận phòng ngủ; nào là vấn đề này, nào là kế hoạch nọ, v.v. Chắc chắn trong cuộc sống ai cũng đều gặp phải vấn đề, khác nhau ở chỗ ta học được cách gạt nó sang một bên, tối thiểu là trong vòng một giờ đồng hồ liên tục, bởi vì ta cần ngủ nghỉ hoặc để buổi ngồi thiền đạt được chất lượng như ý.
Có câu slogan thường được sử dụng là: “Giờ nghĩ về nó cũng chẳng ích gì, vì nghĩ mà không hành động thì cũng chẳng khá hơn, hãy để cho tâm ta an yên và vắng lặng mới là điều quan trọng nhất”. Lúc này, tâm ta cần được “thả lỏng”, “không chấp trước”, v.v. Ngoài ra, cũng có thể áp dụng những cách khác như tụng niệm.
Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là tâm không chấp trước, trong quá trình Thiền Rải Tâm Từ, ta cần phải luyện tập điều này.
Từ khóa: Buông xả chấp trước
3. Nhẫn nại uyển chuyển, tâm sẽ thanh tịnh
Giờ ta bàn về những cảm thọ của tâm từ, cảnh giới này không giống với các dạng định khác và nó dẫn đến kết quả cũng sẽ khác. Làm thế nào để có được tâm thanh tịnh thì tôi đã nói ở chương trước rồi, điều quan trọng là làm sao để tâm từ được tuôn chảy một cách tự nhiên và lâu nhất. Dòng chảy này hệt như một suối nguồn vậy, lưu chuyển liên tục với màu nước trong xanh.
Từ khóa: Suối nguồn tâm từ
4. Hãy để tâm từ được kiến lập trên một đối tượng được rải
Một khi tâm từ tuôn chảy, chúng ta cần phải để dòng chảy ấy tới được đối tượng được ban rải, không để cho nó chảy tứ tán.
Như người thủy thủ dày dặn kinh nghiệm lái con tàu nhấp nhô vượt qua trùng khơi, chỉ cần vững chắc bánh lái, thì con tàu cứ thế hướng về nơi cần đến. Tâm từ một khi đủ sâu và ổn định, thân tâm hành giả sẽ càng được buông thư, thả lỏng bởi lúc này mọi thứ hoàn toàn thuận theo tự nhiên.
Từ khóa: Đối tượng ban rải
5. Buông xả
Muốn đạt được cảnh giới cao hơn, ta cần phải để cho tâm hướng về một trạng thái sâu và cao hơn. Giống như người nhảy dù bay lượn trên không trung và rơi tự do một cách có chủ đích. Lúc này cần đặt niềm tin nơi tâm, bởi vì tâm đã được kiến lập trên nền tảng sức mạnh của tâm từ, điều này hệt như để cho tâm thức ở tầng thứ sâu nhất thay thế hết thảy.
Từ khóa: Thuận theo tự nhiên