Ở công trường, mọi người đều biết, Lưu Nhảy Vọt là một tên trộm. Trộm thường xoáy đồ ngoài đường, hoặc vào nhà khác khoắng đồ. Nhưng Lưu Nhảy Vọt không ra đường, cũng chẳng mò vào nhà dân. Gã ăn trộm ngay tại công trường. Ở công trường, gã cũng chẳng trộm thép cuốn, cáp điện, hay ống dàn giáo, mà trộm của bếp ăn công trường. Lưu Nhảy Vọt là một đầu bếp. Tiếng là trộm của bếp ăn nhưng không phải "gây án" ở bếp ăn, mà là ở chợ rau. Sáng nào, Lưu Nhảy Vọt cũng dậy sớm đi chợ mua thực phẩm. Ở chợ rau, gã cũng chẳng ăn trộm. Rau hẹ, củ cải, bắp cải, khoai tây, hành tây, thịt… đều ghi giá rõ ràng. Nhưng một công trường có đến hàng trăm con người. Hành tây, khoai tây mua nhiều, tất có thể mặc cả. Nửa cân rẻ được năm xu. Vài yến, cũng để ra được vài đồng. Chỉ mua cố định một quầy, có sàng lọc hẳn hoi, chứ không đổi liên xoành xoạch. Lại còn thịt. Thịt nạc, thịt ba chỉ, hoặc chỉ mua mỗi loại thịt cổ, giá cả khác biệt. Mọi người bảo, người của cả công trường này cổ ai cũng bạnh ra, chắc do hàng ngày phải ngốn thịt cổ của Lưu Nhảy Vọt. Nhưng trộm mà bị bắt quả tang mới gọi là trộm. Còn trộm như Lưu Nhảy Vọt thì chẳng khi nào bắt được quả tang, nên không thể gọi là trộm. Lúc này, cái làm mọi người tức giận không phải là có trộm, mà là không tài nào bắt được quả tang tên trộm. Cai thầu công trình là Nhiệm Bảo Lương nói:
- Vốn cứ tưởng trộm mà bị bắt quả tang mới gọi là trộm. Ngờ đâu, kẻ không bị bắt quả tang mới gọi là trộm.
Lưu Nhảy Vọt và cai thầu Nhiệm Bảo Lương là bạn của nhau đã mười mấy năm. Nhiệm Bảo Lương là người Thương Châu, tỉnh Hà Bắc. Lưu Nhảy Vọt là người Lạc Thủy, tỉnh Hà Nam. Mười sáu năm trước, Nhiệm Bảo Lương từng ngồi tù hơn hai năm ở Lạc Thủy. Lưu Nhảy Vọt có một ông cậu làm đầu bếp ở nhà tù Lạc Thủy. Ông cậu tên là Ngưu Được Cỏ, mắt to. Hồi trước 40 tuổi, mắt ông ta sáng như đèn pha. Nhưng vào năm 40 tuổi, mắt ông ta bị đục thủy tinh thể. Vạn vật trong trời đất, qua con mắt của ông ta, chỉ là một thứ lờ mờ. Trước khi mắt nhập nhèm, Ngưu Được Cỏ nói năng từ tốn, chậm rãi. Nhưng sau khi nhập nhèm, ông ta bắt đầu cao giọng, hễ thấy ai là nói:
- Đừng tưởng mắt tôi không nhìn thấy gì, chứ trong bụng, tôi biết tỏng ra đấy.
Hồi mắt Ngưu Được Cỏ còn sáng, Lưu Nhảy Vọt thường theo mẹ về thăm bà ngoại. Ngưu Được Cỏ chẳng mấy đoái hoài đến cháu. Lưu Nhảy Vọt có phần sợ. Ngưu Được Cỏ tiếng chỉ là đầu bếp trong tù, nhưng cũng tinh tướng lắm. Tinh tướng không phải vì cái bếp, mà vì "nhà tù". Đầu bếp ở quán ăn trong chợ ngày nào cũng phải nấu nướng thật ngon. Còn đầu bếp ở nhà tù hàng ngày phải nấu nướng cho thật tệ. Thật ra, cơm tù, muốn làm ngon, cũng chẳng có điều kiện. Một năm 365 ngày. Ba bữa trong ngày toàn là: cà là thầu, cháo, bánh hấp. Người đến quán ăn cơm, cơm canh chẳng ra gì là có quyền chửi đầu bếp. Tù nhân trong trại, cơm canh ngon hay dở đều không dám ho he. Trông thấy đầu bếp, thậm chí còn phải ăn nói nhỏ nhẹ. Cánh đầu bếp ở quán ăn đều xem thường Ngưu Được Cỏ. Ngưu Được Cỏ cũng chẳng coi những tay đầu bếp khác là cái đinh rỉ gì.
- Mẹ kiếp, khắp gầm trời này, chỉ thấy bọn nấu cơm phục vụ đám ăn cơm, chứ làm quái gì có bọn ăn cơm phục vụ lũ nấu cơm?
Sau khi Ngưu Được Cỏ ăn nói cao giọng, người ta cậy gã không nhìn thấy nên giở trò trọc ghẹo. Đồng nghiệp, người quen, cứ gặp là y như rằng lấy tay làm động tác cắt cổ gã. "Soạt" "Phựt", chém tay từ đầu xuống cổ, rồi quay người bỏ đi. Ngưu Được Cỏ chịu, không biết ai. Mùa đông năm đó, Lưu Nhảy Vọt cùng mẹ đến nhà tù thăm cậu. Ông cậu đưa Lưu Nhảy Vọt ra chợ mua cà là thầu cho trại. Một người quen đi đến, làm bộ cắt cổ Ngưu Được Cỏ. Ngưu Được Cỏ đang quẩy gánh, vốn bị bắt nạt nhiều lần thành quen. Nhưng thằng cháu 8 tuổi là Lưu Nhảy Vọt thấy vậy bèn sấn đến đá cho gã kia một phát. Miệng chửi:
- Mẹ mày chứ!
Gã kia bị chửi, cáu tiết, quay lại cho Lưu Nhảy Vọt một cái bạt tai. Lưu Nhảy Vọt khóc tướng lên, mọi người đổ xô lại xem. Ngưu Được Cỏ cũng mắng cháu:
- Người ta đùa ấy mà.
Thế nhưng, khi ra khỏi chợ, gã xoa đầu đứa cháu:
- Rõ là, một giọt máu đào hơn ao nước lã.
Nói xong, mắt ầng ậc nước. Kể từ đấy, hai cậu cháu thân nhau. Khi Nhiệm Bảo Lương bị giam ở Lạc Thủy, Lưu Nhảy Vọt đã cưới vợ. Hồi ấy, Nhiệm Bảo Lương chạy xe tải buôn đường dài, buôn than, buôn lương thực, buôn phân đạm, buôn bông. Buôn theo mùa. Hễ cái gì có lời là buôn. Hôm đó, Nhiệm Bảo Lương chở một xe cua sống từ Cao Bưu (tỉnh Giang Tô) đến Đồng Quan (tỉnh Thiểm Tây). Đến chốt Lạc Thủy thì bị cảnh sát bắt dừng xe kiểm tra. Xe quá khổ so với quy định. Nhiệm Bảo Lương lén nhét vào túi áo viên cảnh sát chặn xe hai trăm tệ. Viên cảnh sát không nói năng gì. Nhiệm Bảo Lương nổ máy, định đi, thì một viên cảnh sát khác từ chốt gác đi xuống, đòi kiểm tra giấy tờ, bảo giấy tờ của Nhiệm Bảo Lương không đầy đủ, đòi giữ xe. Nhiệm Bảo Lương xót ruột, không muốn dúi thêm tiền. Nhìn cua trên xe sùi bọt mép, mắt lấm lét, Nhiệm Bảo Lương xót cả ruột. Viên cảnh sát kiểm tra giấy tờ kiếm cớ gây chuyện thì chẳng nói làm gì, nhưng tay cảnh sát đã nhận tiền lại chẳng hề nói đỡ câu nào, quay người đi thẳng. Cách hành xử của anh ta làm Nhiệm Bảo Lương tức giận. Y sấn đến, túm lấy viên cảnh sát, đòi trả lại tiền. Viên cảnh sát phát hoảng, bảo nhận tiền hồi nào. Hai người liền to tiếng. Viên cảnh sát rút dùi cui đánh Nhiệm Bảo Lương. Nhiệm Bảo Lương bị đánh 3 cái, cáu tiết giằng lấy dùi cui và đánh lại viên cảnh sát một cái. Ba phát gậy của viên cảnh sát đánh vào vai, mạng sườn và lưng Nhiệm Bảo Lương. Còn phát gậy của Nhiệm Bảo Lương lại đánh vào đầu viên cảnh sát, máu túa ra. Viên cảnh sát "Ối" một tiếng, rồi gục xuống. Đánh vào đầu người khác là chuyện nhỏ, nhưng đánh vào đầu cảnh sát thì to chuyện rồi. Vốn chỉ là vết thương nhẹ, chẳng qua là rớm tí máu. Nhưng qua giám định của bệnh viện, lại thành thương nặng: Tổn thương não. Thêm vào tội cản trở người thi hành công vụ, Nhiệm Bảo Lương bị phạt tù 2 năm 8 tháng. Hôm đó, Lưu Nhảy Vọt lên thị trấn mua lợn con. Gã có một cô bạn hồi trung học tên là Lý Ái Liên. Lý Ái Liên có một ông anh họ con bà bác tên là Phùng Bánh Tổ. Phùng Bánh Tổ can tội ăn trộm con bò nhà hàng xóm – bò cái, và dắt đi 2 con bê, bị phạt 8 tháng tù, cũng bị giam ở Lạc Thủy. Bố mẹ mất sớm, Lý Ái Liên được bà cô nuôi nấng từ nhỏ. Nhà tù quy định 1 tháng được vào thăm tù nhân một lần. Hôm ấy không phải là ngày thăm tù. Lý Ái Liên biết cậu của Lưu Nhảy Vọt làm đầu bếp trong tù, bèn nhờ bạn mang một con gà quay vào tù cho Phùng Bánh Tổ. Lưu Nhảy Vọt mua lợn con ngoài phố xong, đến nhà tù đưa con gà quay cho ông cậu. Ngưu Được Cỏ qua khu nhà giam gọi Phùng Bánh Tổ rồi dẫn gã xuống bếp, quẳng cho con gà nướng, bảo ngồi vào góc tường mà gặm. Gặm được nửa con, trong khu nhà giam bỗng có người hô:
- Tôi là Phùng Bánh Tổ. Tôi là Phùng Bánh Tổ.
Té ra, tên tù ngồi gặm gà nướng trong xó bếp không phải là Phùng Bánh Tổ, mà là Nhiệm Bảo Lương quê Hà Bắc. Phùng Bánh Tổ hai hôm nay bị đi ngoài. Khi Ngưu Được Cỏ đến khu nhà giam réo tên Phùng Bánh Tổ, đúng lúc y đi nhà vệ sinh. Nhiệm Bảo Lương liền mạo danh Phùng Bánh Tổ để đánh chén gà nướng. Ngưu Được Cỏ bước tới, cho Nhiệm Bảo Lương một cái bạt tai:
- Mẹ kiếp, Hà Bắc quê mày không có gà nướng chắc?
Rồi bồi thêm một đá:
- Cậy tao không nhìn thấy, phỏng? Bên ngoài bắt nạt tao thì chớ, cái ngữ chúng mày cũng dám chọc tao à?
Rồi vơ lấy chiếc gậy cán mỳ, đập túi bụi vào người Nhiệm Bảo Lương. Lưu Nhảy Vọt thấy Nhiệm Bảo Lương ôm đầu chịu đánh, không dám ngo ngoe, cũng chẳng dám ho he, mồm thì vẫn nhai gà nướng, trông tội quá, liền tiến tới can Ngưu Được Cỏ:
- Cậu ơi, thôi. Âu cũng chỉ con gà nướng. Cậu đánh nữa, anh ta cũng chẳng nôn ra được mà trả.
Nhiệm Bảo Lương lúc này mới khóc rống:
- Cũng chẳng phải vì tôi thèm miếng thịt gà. Hơn 2 năm nay, chẳng có ma nào đến thăm tôi cả.
2 năm 8 tháng rồi cũng hết. Nhiệm Bảo Lương ra tù. Việc đầu tiên gã làm sau khi ra tù là đến Lưu Gia Trang thăm Lưu Nhảy Vọt. Khi đi, còn mang cả chục con gà mổ sẵn. Sau 5 năm, Nhiệm Bảo Lương trở thành cai thầu một công trình xây dựng ở Bắc Kinh. Thời gian này, bọn họ không gặp nhau lần nào, nhưng vẫn thư từ qua lại. Tiếp 5 năm trôi qua, Lưu Nhảy Vọt đã bỏ vợ. Đang lúc buồn bực, bèn bỏ Lạc Thủy lên Bắc Kinh nương nhờ Nhiệm Bảo Lương, làm đầu bếp ở công trường. Khi không làm đầu bếp dưới quyền Nhiệm Bảo Lương, hai người vẫn là bạn. Nhưng bây giờ, ngôi thứ trên dưới rõ ràng, hai người không còn là bạn nữa. Hoặc giả Nhiệm Bảo Lương có thể nói Lưu Nhảy Vọt là bạn, nhưng Lưu Nhảy Vọt không thể coi Nhiệm Bảo Lương là bạn được. Hoặc giả, lúc chỉ có 2 người riêng với nhau thì là bạn, còn ở những chỗ đông người thì phải có trên dưới rõ ràng. Lưu Nhảy Vọt hiểu điều đó quá đi chứ. Lúc chẳng có ai thì gọi "Bảo Lương", nhưng khi có người là sửa ngay thành "Giám đốc Lương". Nhiệm Bảo Lương thấy Lưu Nhảy Vọt cũng biết điều, lại thêm cái ơn con gà nướng mười mấy năm về trước, mặc dù biết tỏng Lưu Nhảy Vọt xập xí xập ngầu ở bếp ăn, nhưng vẫn lờ cho qua. Nhưng có một lần, Lưu Nhảy Vọt uống rượu quá chén. Mấy tay công nhân đang xì xào về Nhiệm Bảo Lương. Cái trò, kẻ làm thuê bàn luận về cai thầu thì khó có lời hay ý đẹp. Lưu Nhảy Vọt trước và sau khi uống rượu là hai người khác hẳn nhau. Trước khi uống rượu, nói năng còn suy nghĩ. Chứ đã trót nốc vào rồi, là quên béng ngay mình là ai, cũng vào hùa nói về Nhiệm Bảo Lương. Nói chuyện hiện tại thì chẳng sao. Khổ nỗi bon miệng, phun ra cả chuyện Nhiệm Bảo Lương ngồi tù mười mấy năm về trước, rằng ông ta đã bị ăn đòn ở xó bếp như thế nào chỉ vì một con gà nướng. Câu chuyện đến tai Nhiệm Bảo Lương. Nhưng Nhiệm Bảo Lương chẳng ngán chuyện mình đã ngồi tù, thậm chí, hơi tí còn nói lấy mẽ:
- Mẹ kiếp, bố mày cũng vào tù ra tội chán rồi. Lại sợ bọn chíp hôi chúng mày chắc?
Nhưng, mình nói thì được, chứ kẻ khác nói là nhất quyết không có được. Hoặc giả, đứa khác nói thì được, chứ tay Lưu Nhảy Vọt nói là dứt khoát không có được. Đến nước này thì hai bọn họ không còn một tí tình bằng hữu gì sất. Nhiệm Bảo Lương vốn muốn tống khứ Lưu Nhảy Vọt đi cho khuất mắt, nhưng lại ngại cạn tàu ráo máng quá, người khác đánh giá mình hẹp hòi, nên không thể hiện thái độ ra mặt, vẫn để cho Lưu Nhảy Vọt làm đầu bếp, nhưng không cho gã ta đi mua thức ăn. Đợi đến khi tự bản thân Lưu Nhảy Vọt thấy chẳng có màu mè gì, khắc phải xin đi. Vừa may Nhiệm Bảo Lương có một cô cháu gái. Đã tốt nghiệp cấp 3, nhưng thi trượt đại học, cũng từ Thường Châu đến Bắc Kinh để mưu sinh, nương nhờ Nhiệm Bảo Lương. Nhiệm Bảo Lương bèn cho cháu vào làm ở bếp ăn công trường, chuyên đảm trách việc đi mua thực phẩm. Lưu Nhảy Vọt biết tai họa bắt đầu từ một câu nói. Họa do rượu gây ra. Cũng muốn chuồn đi cho xong chuyện, chứ nán lại nữa, hai bên đều khó xử. Nhưng ở Trung Quốc, những thứ khác thì ít, nhưng người lại quá nhiều. Công việc chỗ khác, nhất thời cũng không dễ kiếm. Việc đào cống, trèo giàn dáo ở công trường thì dễ tìm đấy. Nhưng để làm được đầu bếp ở công trường thì không đơn giản. Đành nhủ mình, thôi thì cứ nán lại thời gian nữa, đợi khi nào có dịp, hẵng hay. Cháu gái Nhiệm Bảo Lương tên Diệp Tịnh Dĩnh. Nhiệm Bảo Lương thì gầy nhẳng, nhưng cô cháu thì béo tốt, mới 19 tuổi mà đã 105 kí lô. Thân hình phì nộn, nhưng ngực lại phẳng lì. Diệp Tịnh Dĩnh xăng xái nhận nhiệm vụ. Sáng sớm nào cũng cưỡi chiếc xe ba gác, mông vẹo bên này vọ bên kia đến chợ đầu mối mua thực phẩm. Mua món nào, ghi sổ món ấy. Một nắm hành, một củ tỏi, tất tật đều ghi vào sổ. Sau một tháng, hai cuốn sổ bự đã chi chít những chữ với số. Nhưng cô ta sao biết được mánh khóe ở chợ? Sau một tháng, tiền Diệp Tịnh Dĩnh mua thực phẩm đội lên hơn hai nghìn tệ so với tháng trước. Trong khi đồ ăn của nhà bếp cũng chẳng ngon hơn tháng trước. Cuối tháng thanh toán, Diệp Tịnh Dĩnh đưa cho Nhiệm Bảo Lương hai cuổn sổ ghi chép. "Soạt" "soạt". Nhiệm Bảo Lương thẳng tay xé cuốn sổ và vứt toẹt xuống đất:
- Phải công nhận, mày là đứa thật thà, cháu ạ.
Rồi than:
- Dùng người thật thà, chẳng bằng dùng một tên trộm.
Rồi cho Diệp Tịnh Dĩnh nghỉ luôn việc mua bán thực phẩm, chỉ để cô ta nặn bánh màn thầu, nấu cơm. Việc mua bán đồ ăn lại giao lại cho Lưu Nhảy Vọt. Lưu Nhảy Vọt lúc này được thể lên mặt, nhấm nhẳng:
- Dạ thưa giám đốc, tôi có tuổi rồi. Chuyện mua thức ăn, tôi e mặc cả không lại với cánh bán hàng.
Còn nói đỡ Diệp Tịnh Dĩnh:
- Thực sự là không thể trách cháu nó được.
Đến lượt Nhiệm Bảo Lương nổi cáu:
- Lưu Nhảy Vọt, anh đã chửi mẹ tôi, tôi cũng đã chửi mẹ anh. Đừng làm bộ, làm tịch nữa. Già néo đứt dây, tôi là tôi cho anh cuốn xéo thật đấy!
Lúc này, Lưu Nhảy Vọt mới nhảy lên xe ba gác, cười tít mắt đạp xe ra chợ.