Tại sao tác dụng của giả dược ở những người nhận thuốc thật lại mạnh hơn thuốc giả? À, đó là vì mọi đối tượng tham gia thử nghiệm đều hy vọng nhận được thuốc thật, chứ không phải thuốc giả, nên họ trải qua một kỳ vọng tích cực gia tăng mạnh mẽ ngay lúc nhận thấy những hiệu ứng phụ có thể có của thuốc mà người ta nói với họ, như táo bón, tiêu chảy, đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, khô miệng,... Từ những dấu hiệu tự quan sát này, họ đinh ninh mình được cho thuốc thật, nên kỳ vọng của họ về khả năng phục hồi đã thúc đẩy mức độ thành công của thuốc. Các nghiên cứu viên đã không tính chút nào đến vai trò của những kỳ vọng dâng cao này của những người tham gia và khẳng định luôn đây là bằng chứng cho tính hiệu quả của thuốc thử nghiệm.
Trong khi một số đối tượng thử nghiệm có thể rất hy vọng và hào hứng nhận thuốc mới, thì những người khác trước đó đã thử nhiều loại thuốc tương tự mà chẳng có biến chuyển gì mấy, nên có thể sẽ thận trọng hơn, có khi còn kỳ vọng tiêu cực về lợi ích của thuốc. Qua nghiên cứu này, bởi lẽ kỳ vọng của bệnh nhân có ảnh hưởng rất lớn nên tất cả những nghiên cứu khoa học nào trước đây mà không tính đến kỳ vọng của bệnh nhân đều đi sai hướng và phải coi là không có giá trị. Trong thực tế, điều này đúng với tất cả các thử nghiệm mù đôi có đối chứng đã từng được thực hiện.
Còn một lý do khác nữa khiến cho thử nghiệm lâm sàng về thuốc thiếu khoa học và thừa giả dối đến vậy là chúng không thật sự mù đôi. Tất cả những người tham gia, bất kể được nhận viên thuốc thật hay viên giả dược, đều được thông báo rằng nghiên cứu này là dành cho một bệnh cụ thể nào đó. Chẳng hạn, một thử nghiệm lâm sàng có thể kiểm tra xem thuốc mới có chữa được chứng huyết áp cao, đường huyết thấp hay giảm cholesterol hay không. Thông tin đơn giản này, đã được quảng cáo trong suốt chiến dịch chiêu mộ người tham gia thử nghiệm, đã đủ làm nảy sinh kỳ vọng trong tâm trí những người tham gia, rằng thuốc thử nghiệm này có thể giúp họ cải thiện sức khỏe. Trên thực tế, hy vọng này có thể là nguyên nhân chủ yếu khiến họ quyết định tham gia.
Không bao giờ có một thử nghiệm lâm sàng mà những người tham gia không được bảo cho biết thuốc họ nhận có khả năng chữa được bệnh gì. Một mặt, các nhà nghiên cứu tuyên bố rằng nghiên cứu của họ không thể mắc sai lầm vì những người tham gia sẽ không biết họ nhận thuốc thật hay thuốc giả. Mặt khác, họ còn tuyên bố như đinh đóng cột với tất cả những người tham gia rằng ít nhất một nửa số người tham gia có thể trông mong nhận được thuốc thật để cải thiện tình trạng bệnh tật của họ.
Nói cách khác, ít nhất một trong hai người tham gia có thể đã trải qua hiệu ứng giả dược ngay cả trước khi cuộc thử nghiệm bắt đầu.
Mọi nhà khoa học lâm sàng đều biết rằng niềm tin vào một phương thuốc hoặc một biện pháp điều trị có thể tạo ra đáp ứng chữa lành. Đây chính là lý do khiến trong mọi thử nghiệm lâm sàng đều cần phải có một nhóm giả dược. Thế thì tại sao các nhà khoa học và các bác sĩ lại cứ khăng khăng rằng chỉ có thuốc men mới cứu chữa được bệnh tật?
Rõ ràng có một tiêu chuẩn kép trong nghiên cứu y học. Nếu đúng là chỉ có thuốc men mới cứu chữa và điều trị được bệnh tật như họ quan niệm, thế thì họ cần đưa thêm một nhóm giả dược trong nghiên cứu của mình để làm gì?
Việc thông báo với những người tham gia rằng một nửa trong số họ sẽ nhận được thuốc thử nghiệm và nửa kia chỉ nhận được giả dược đã tạo ra một yếu tố vô cùng bấp bênh đối với những kỳ vọng vốn dễ thay đổi và khó đoán của các đối tượng thử nghiệm, một yếu tố mà nghiên cứu này không tính đến. Nhẹ lắm thì gọi đây là giả khoa học, còn nặng ra thì là hoàn toàn dối lừa.
Cách khác duy nhất để thực hiện một nghiên cứu khách quan là nói với tất cả những người tham gia rằng họ sẽ được uống thuốc thật, nhưng không ai nhận được thuốc thật cả. Thay vào đó, tất cả sẽ nhận giả dược. Rồi thực hiện đợt hai, vào một thời điểm khác, cũng nói với họ y như thế nhưng lần này cho họ thuốc thật. Nếu phát hiện từ nghiên cứu về cảm giác đau ở trên là đúng, thì khả năng cao nhất là kết quả giống nhau ở cả hai đợt. Nếu phát hiện đó sai, thì nó sẽ chỉ ra rằng thuốc được nghiên cứu có hiệu quả thực sự. Đây mới là nghiên cứu trung thực và khoa học.