Các thái cực định nghĩa cuộc sống của chúng ta. Hãy đưa mắt nhìn xung quanh và bạn sẽ nhận ra các thái cực quanh mình. Nhìn lên, bạn sẽ thấy những thứ cao. Nhìn xuống, bạn sẽ thấy những thứ thấp. Lắng nghe, bạn sẽ nghe thấy những âm thanh ở gần, rồi những âm thanh ở xa. Hướng sự chú tâm trở vào, bạn có thể cảm nhận được chóp mũi hoặc đỉnh đầu. Bây giờ có thể bạn đang cảm nhận được các đầu ngón chân. Trên, dưới… xa, gần… đây chỉ là vài tính từ chúng ta có thể chọn để mô tả các thái cực của cuộc sống, của sự tồn tại. Các thái cực trong bảng được tạo thành bởi sự tương phản tối và sáng. Thái cực của cuộc đời bạn, khi được đối chiếu, cho thấy sự đối lập giữa những khoảng thời gian tốt đẹp và tồi tệ. Với những người theo Đạo giáo, sự hài hòa và sức khỏe được hình thành khi các trạng thái nảy sinh từ nơi mà những phương diện đối lập đạt được sự cân bằng.
Cân bằng không phải một hành động tĩnh. Hãy tưởng tượng hình ảnh điển hình của một cái cân: hai chiếc đĩa được giữ trên cùng một trục, cân bằng ở trung điểm. Khi hai vật có cùng khối lượng được đặt lên cân, sẽ có một chuyển động lắc lư nhẹ nhàng, giống như một con lắc. Nếu một bên quá nặng, cái cân sẽ nghiêng về bên đó và trạng thái cân bằng biến mất. Kể cả khi hai bên cân bằng, vẫn tồn tại rung động nhẹ ở điểm giữa. Quá trình trả lại sự trọn vẹn và sức khỏe cũng giống như quá trình tái cân bằng của cái cân.
(1) Từ gốc: plastic – elastic. Cả 2 đều có tính mềm dẻo. Tuy nhiên, plastic khi bị tác dụng lực thì sẽ tạo ra hình dạng mới, còn elastic thì có tính đàn hồi, nghĩa là sau khi bị tác dụng lực thì quay lại hình dạng như cũ. (ND)
Người Trung Hoa cổ đại gọi điểm giữa này là việc chúng ta quay về với Đạo1. Đạo chính là sự tĩnh lặng có thể tìm thấy ở tâm điểm của mọi sự việc, là con đường dẫn vào tâm điểm. Tâm điểm này luôn tồn tại ở đó, ngay cả khi không phải lúc nào chúng ta cũng có được nó. Khi rời xa tâm điểm cân bằng, chúng ta bước vào Yin hoặc Yang.
Yin và Yang là những khái niệm tương hỗ: chúng mô tả hai mặt của sự tồn tại. Như hai mặt của một đồng xu, Yin không thể tồn tại mà không có Yang, cũng như Yang không thể tồn tại mà không có Yin. Chúng bổ trợ lẫn nhau. Bởi vì sự tồn tại không bao giờ đứng yên, trạng thái Yin và trạng thái Yang luôn tuôn trào, luôn biến chuyển.
Người Trung Hoa cổ quan sát thấy mọi thứ đều có phương diện Yin và Yang. Các khái niệm này tồn tại trong Nho giáo và trong những ghi chép sớm nhất của Đạo giáo. Biểu tượng Yin có hình dạng mặt tối của một ngọn đồi hoặc một dòng nước. Yang biểu trưng cho phần sáng. Bóng tối không thể tồn tại mà không có ánh sáng, và ánh sáng chỉ có thể tỏa rạng nhờ sự tồn tại đối lập của bóng tối. Và vì vậy chúng ta có thể thấy các thái cực đã được chú trọng ra sao ngay trong những lần sử dụng đầu tiên của các thuật ngữ này.
Không có thứ gì là Yin tuyệt đối hoặc Yang tuyệt đối. Luôn cần phải xem xét ngữ cảnh: khi nói về ánh sáng, bóng tối và sự tỏa rạng để định nghĩa Yin và Yang. Trong nhiều bối cảnh khác nhau, Yin mô tả những phần dày đặc hơn, nặng hơn, thấp hơn, kín đáo hơn, khiêm nhường hơn, nữ tính hơn, bí ẩn hơn và thụ động hơn. Yang lại mô tả những phần trái ngược: thưa thớt hơn, nhẹ hơn, cao hơn, dễ nhìn thấy hơn hoặc hời hợt hơn, nam tính hơn và năng động hơn. Bảng trên liệt kê đầy đủ hơn các cặp so sánh. Yin và Yang có thể được áp dụng cho nhiều bối cảnh tương hỗ, không có giới hạn.
Yin hàm chứa Yang
Hãy nhìn lại biểu tượng Yin và Yang ở đầu mục này. Bạn có nhìn thấy chấm trắng nằm trong phần màu đen? Ngay cả trong phần đen của Yin cũng có ánh sáng của Yang và ngược lại. Nói về nhiệt độ, chúng ta cho rằng nóng hơn là Yang và lạnh hơn là Yin; nhưng nước nóng là Yin trong trường hợp so sánh với nước đang sôi, mà nước đang sôi là Yang. Ở một hướng khác, nước lạnh là Yang trong trường hợp so sánh với nước đá, mà nước đá là Yin.
Trong việc thực hành yoga của chúng ta, có rất nhiều tư thế asana chủ động, mà chúng ta có thể gọi là Yang, nhưng trong chính những động tác này chúng ta có thể tìm thấy khía cạnh Yin; chánh niệm quan sát hơi thở trong khi thực hành động tác vinyasa2 mạnh mẽ chỉ là một ví dụ.
Yin trở thành Yang
Khi nhận ra yếu tố Yin trong Yang, chúng ta cũng có thể nhận ra cách Yin trở thành Yang như thế nào và Yang chuyển hóa thành Yin ra sao. Những biến chuyển này có thể khẽ khàng và chậm rãi, hoặc chớp nhoáng. Các mùa trong năm trôi qua chậm rãi, với những thay đổi khó có thể nhận ra. Phần Yang của mùa xuân và mùa hè biến chuyển mỗi ngày thành Yin của mùa thu và mùa đông. Không thể nói chính xác là vào khoảnh khắc nào mùa này trở thành mùa kia, kể cả bằng quan sát qua thiên văn học. Nhưng sự chuyển đổi cũng có thể diễn ra chớp nhoáng: tâm bão đột ngột mang đến sự bình yên, và cũng đột ngột như vậy, tâm bão lại rời đi và nửa còn lại của cơn bão tiếp tục công phá.
Trong cuộc sống của mình, chúng ta thường trải nghiệm chuyển đổi cả ở dạng nhanh và chậm từ Yin sang Yang và từ Yang sang Yin. Chúng ta thức dậy vào buổi sáng, Yin trở thành Yang. Đôi khi việc thức giấc nhẹ nhàng và thoải mái; đây là biến đổi chậm rãi. Đôi khi, chúng ta phải nhảy dựng khỏi giường, có lẽ vì ngủ quên. Khi chúng ta phải làm việc nhiều giờ trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng liên tiếp (một lối sống rất Yang), cơ thể chúng ta có thể sẽ tìm lại sự cân bằng bằng cách lăn đùng ra ốm nặng khiến chúng ta không thể làm việc được nữa (một lối sống rất Yin), hoặc “tặng” chúng ta một “món quà” mang tên: chứng đau nửa đầu kinh thiên động địa để bắt chúng ta chậm lại. Yang nhanh chóng chuyển thành Yin.
Yin điều khiển Yang
Trong ví dụ cuối cùng này, chúng ta có thể thấy rằng, nếu chúng ta sống quá lâu ở trạng thái mất cân bằng, thì vũ trụ sẽ can thiệp để phục hồi lại sự cân bằng. Việc này đẩy chúng ta đến một tình thế mới: Ta phải trả giá cho điều đó bằng sức khỏe của mình và cuộc sống của ta cũng phải thay đổi. Nếu chúng ta phớt lờ nhu cầu cân bằng Yin và Yang, sự chuyển đổi này có thể mang tính tàn phá. Một cơn đau tim có thể sẽ xảy đến như một dạng áp lực cân bằng. Sự mất cân bằng này có thể là do thừa hoặc thiếu. Chúng ta có thể thừa hoặc thiếu Yin hay Yang. Cách chữa trị là sử dụng năng lượng đối nghịch để kiểm soát sự mất cân bằng.
Trong thế giới phương Đông của các yogi3 Ấn Độ và các nhà giả kim Đạo giáo Trung Quốc, nhu cầu cân bằng rất phổ biến và được hiểu biết rộng rãi.4 Ở phương Tây, dù chúng ta không dùng khái niệm Yin và Yang, sự cần thiết của việc chú tâm và cân bằng những thiên hướng đối nghịch đã được nhiều nhà nghiên cứu nhạy bén trong lĩnh vực tâm lý chỉ ra. Carl Jung đã nhận ra phần tối của mình, mà ông gọi là “cái bóng,” và ông cũng khám phá ra rằng nếu bị làm ngơ, những năng lượng tối tăm bị đè nén này sẽ trút cơn thịnh nộ và tàn phá cuộc đời của người đó. Sự đối lập bên trong tạo ra tình trạng căng thẳng, có thể dẫn đến sự tàn hoại hoặc một sự sáng tạo kì diệu. Với Jung, cách để đối phó với những năng lượng đối nghịch này là hợp nhất chúng lại với nhau, cá tính hóa chúng5. Ông cùng với những người theo học thuyết của ông đã phát triển nhiều bộ công cụ để tiến hành việc hợp nhất này. Tưởng tượng chủ động hoặc tạo ra nghi thức tôn vinh cả hai nguồn năng lượng bên trong mỗi chúng ta là những cách đối phó với “cái bóng”.
Hãy chú ý sự khác biệt và tương đồng giữa bảng trước về đặc tính của Yin và Yang; và bảng trong trang này, được trích từ quyển sách Owning Your Own Shadow của Robert Johnson6. Ở đây, Johnson chỉ ra những cặp giá trị đối nghịch theo văn hóa phương Tây7: một bên là niềm tin tôn giáo và tâm linh yêu cầu ta tuân theo, một bên là những gì chúng ta cần để sinh tồn và phát triển trong đời sống thế tục, thế giới công việc. Hãy chú ý những năng lượng kiểu Yin và năng lượng kiểu Yang. Cách chúng ta hòa giải xung đột năng lượng giữa buổi sáng Chủ Nhật và các ngày còn lại trong tuần sẽ quyết định trạng thái tinh thần của chúng ta: kiệt sức, suy sụp hay đột phá vươn lên. Chúng ta chỉ tìm ra lời giải đáp nếu chúng ta tiến hành làm những điều cần thiết, nếu chúng ta thực hành yoga dù với kĩ thuật phương Tây hay phương Đông.
Ở phương Tây, hiểu biết chính xác về Yin và Yang không được phổ biến rộng rãi. Chúng ta không tư duy theo Yin và Yang, cách sống của chúng ta ít khi cho thấy sự cân bằng. Chúng ta bắt đầu tìm cách chỉ khi vũ trụ buộc chúng ta phải lưu tâm, khi chúng ta phải nếm mật nằm gai với khổ ải tạo ra do việc lẩn tránh mặt tối của mình. Chỉ khi đó chúng ta mới chịu đi tìm sự giúp đỡ và lấy lại sự cân bằng. Chỉ khi trở nên kiệt quệ hoặc sinh bệnh rồi, chúng ta mới chịu nghỉ ngơi. Chỉ khi làm tổn hại thân thể của mình rồi, chúng ta mới chịu chậm lại và tìm cách tập luyện khác nhẹ nhàng hơn. Chúng ta đã thiên lệch về Yang một thời gian rất dài, trước khi mọi thứ đổ vỡ. Chúng ta đã thiên lệch về Yin một thời gian rất dài, trước khi mọi thứ dồn ứ lại. Chúng ta cần cân bằng trong mọi thứ.